Celebracja nałożenia kar osobom duchownym i ich zniesienia według potrydenckiego Pontificale Romanum
Abstrakt
W Pontyfikale Rzymskim odnowionym po Soborze Trydenckim zamieszczono obrzęd nakładania suspensy, depozycji i degradacji wobec duchownych, który miał również charakter celebracji liturgicznej. Obrzęd suspensy i depozycji występował już w Pontyfikale Duranda, natomiast obrzęd degradacji, określony przez papieża Bonifacego VIII (1294-1303), został zamieszczony tylko w dodatku do pontyfikału Duranda, w kodeksie z Tuluzy z XIV w. (Cod. Lat. 118). Obrzęd ten został zamieszczony również w Pontificalis liber z 1485 r. Agostino Patrizi Piccolominiego (zm. 1495/1496). Pośród tych obrzędów występuje także celebracja degradacji psalmisty (Degradatio psalmistatus), której nie ma w Pontyfikale potrydenckim. Obrzędy te zostały pominięte w ostatnim wydaniu Pontyfikału Rzymskiego, opublikowanym w latach 1961-1962.
W sytuacji zaciągnięcia poważnej winy ze strony duchownego istniała konieczność poniesienia surowych konsekwencji, aby naprawić wyrządzone zło względem wspólnoty. Podczas orzekania niektórych kar wymagano kolegialnego działania. W przypadku suspensy karę mógł nałożyć sam biskup. Jeżeli był taki zwyczaj to również depozycji od beneficjum mógł udzielić sam biskup. Mógł też to uczynić przy wsparciu swej kapituły. Kolegialnego działania biskupów wymagano podczas orzeczenia depozycji, gdy po niej następowała degradacja: w przypadku subdiakona trzech biskupów, prezbitera – sześciu, biskupa – dwunastu i metropolity. Podczas degradacji odbierano poszczególne szaty i insygnia zwracając uwagę na ich znaczenie i nie wypełnienie swej posługi otrzymanej przy święceniach. Wprawdzie kary suspensy, depozycji i degradacji należały do surowych środków zaradczych w Kościele, ale nie wykluczano możliwości udzielenia dyspensy w zakresie prywatnym, czy też restytucji w przypadku wydania niesprawiedliwego i krzywdzącego orzeczenia. Wskazuje to na wielki zmysł miłosierdzia i okazania łaski oraz zawsze dania szansy naprawy popełnionych win.
Bibliografia
Bączkowicz Franciszek: Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. III, Kraków: Wydawnictwo Diecezjalne Św. Krzyża w Opolu 1958.
Corpus iuris canonici, editio Lipsensis secunda post Aemilii Ludouici Richteri curas, ad librorum manu scriptorum et editionis romanae fidem recognouit et adnotatione critica, instruxit Aemilius Friedberg, pars secunda Decretalium Collectiones, Graz: Akademische Druck- u. Verlagsanstalt 1959.
Dokumenty Soborów Powszechnych, t. IV: (1511-1870) Lateran V, Trydent, Watykan I, układ i opr. Arkadiusz Baron, Henryk Pietras, (Źródła Myśli Teologicznej 33), Kraków: Wydawnictwo WAM 2005.
Encyklopedja Kościelna podług teologicznej encyklopedji Wetzera i Weltego z licznemi jej dopełnieniami przy współudziale wielu duchownych i świeckich osób wydana przez Ks. Michała Nowodworskiego pod redakcją Ks. D-ra Stefana Biskupskiego, T. I-XXXIII, Warszawa: W Drukarni Czerwińskiego i Spółki 1873-1933, hasła: Antoni S[otkiewicz], Degradacja, EKość IV, s. 102-104; Antoni S[otkiewicz], Depozycja, EKość IV, s. 150-151; Karol D[ębiński], Suspensa, EKość XXVII, s. 157-167.
Guggenberger Karl: Absetzung (depositio), w: Lexikon für Theologie und Kirche, red. Michael Buchberger, Konrad Hofmann, Bd. I, Freiburg im Breisgau: Herder 1930, kol. 45.
Guggenberger Karl: Degradation, w: Lexikon für Theologie und Kirche, red. Michael Buchberger, Konrad Hofmann, Bd. I, Freiburg im Breisgau: Herder 1931, kol. 180-181.
Hofmann Konrad: Absetzung. C. Christlich, w: Reallexikon für Antike und Christentum, red. Theodor Klauser, Bd. I, Stuttgart: A. Hierseman 1950, kol. 38-41.
Il „Pontificalis liber” di Agostino Patrizi Piccolomini e Giovanni Burcardo (1485). Edizione anastatica. Introduzione e Appendice a cura di Manlio Sodi, Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana 2006.
Krukowski Józef: Degradacja, w: Encyklopedia Katolicka, t. 3, Lublin: TN KUL 1979, kol. 1095.
Krukowski Józef, Depozycja, w: Encyklopedia Katolicka, t. 3, Lublin: TN KUL 1979, kol. 1181.
Le Pontifical de Guillaume Durand, w: Le Pontifical Romain au moyen-âge, vol 3, ed. Michel Andrieu, Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana 1940.
Martimort Aimé Georges: Handbuch der Liturgiewissenschaft, t. II, Freiburg–Basel–Wien: Herder.
Pałęcki Waldemar: Pytanie o liturgię. Misterium liturgii w życiu Kościoła, Lublin: Wydawnictwo KUL 2015.
Pontificale Romanum. Pars Prima. Editio Typica. Typis Polyglottis Vaticanis (Decretum 28 II 1962); Pars Secunda. Editio Typica emendata. Typis Polyglottis Vaticanis (Decretum 13 IV 1961); Pars Tertia et Appendix. Editio Typica. Typis Polyglottis Vaticanis (Decretum 28 II 1962).
Pontificale Romanvm Clementis VIII. Pont. Max. ivssv editvm, Romae Apud Iacobum Lunam, Impensis Leonardi Parasoli & Sociorum, MDXCV.
Schenk Wacław: Liturgia sakramentów świętych, cz. 2, Lublin: TN KUL 1964.
Trummer J., Suspension, w: Lexikon für Theologie und Kirche, red. Michael Buchberger, Konrad Hofmann, Bd. IX, Freiburg im Breisgau: Herder 1937, kol. 914-915.
Copyright (c) 2017 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
