Nie-ordynariusz gnieźnieński Stanisław Bross
Abstrakt
Niezwykle trudny dla Kościoła w Polsce był czas uwięzienia prymasa Stefana Wyszyńskiego (1950-1953), który był głową Kościoła i głosem narodu, jawnie i radykalnie przeciwstawiającym się władzy komunistów w kraju. Po jego aresztowaniu i całkowitym odizolowaniu od świata zewnętrznego władza komunistyczna rozpoczęła zmasowaną akcję infiltracji i inwigilacji Kościoła. W diecezji prymasowskiej władzę przejął infułat Stanisław Bross, który uzurpował sobie tytuł ordynariusza diecezji. Nie zachowały się w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej ani Archidiecezji Gnieźnieńskiej dowody jego współpracy z służbami PRL, ale wiele wskazuje na jego świadome i celowe działanie. Jego uzurpacja władzy w Kościele prowadziła do licznych podziałów wśród duchowieństwa. Po uwolnieniu, kardynał Wyszyński pozbawił go wszystkich godności i urzędów kościelnych.
Poniższy tekst jest pierwszym źródłowym i całościowym opracowaniem jego życia i posługi, ze szczególnym uwzględnieniem okresu uwięzienia prymasa, oraz próbą oceny tego czasu.
Bibliografia
[notatka] dot. ks. Kineckiego z Pleszewa i bpa Bernackiego, 29 XII 1953 r., IPN Po 0186/1871, t. 2, k. 765.
Dodatek do zarządzenia XI/53 r., 15 X 1953 r., „Wiadomości Archidiecezji Gnieźnieńskiej”.
Dziennik archiwalny spraw ewidencji operacyjnej sygnatura II b. WUSW w Poznaniu od nr 3000 do 5471, s. 39, IPN Po 00188/2, poz. 3932.
Fijałkowska B., Patria wobec religii i Kościoła w PRL, t. I, Olsztyn 1999.
Kaliski B., Archidiecezja Gnieźnieńska w czasach komunizmu 1945-1980, Warszawa 2012.
Konstanty Bross, http://www.termedia.pl/Czasopismo/Kardiochirurgia_i_Torakochirurgia_Polska40/Streszczenie-6017 [dostęp: 28.06.2016].
List Hieronima, AAG, AKM III, 51.
Pamięci kapłana, który wiedzę łączył z miłością, „Słowo Powszechne” nr 167 z 15-17 X 1982 r.
Pismo wyprodukowane i promowane przez Wydział I Departamentu IV MSW w Bydgoszczy D-003481/69, 29 VII 1969 r., IPN By 069/1294, k. 260-264.
Pismo z-cy naczelnika Wydz. XI w Poznaniu do Naczelnika Wydz. I Departamentu XI MBP w Warszawie, 30 III 1954 r., IPN Po 0186/1871, t. II, k. 784.
Radzimiński A., Zapomniana historia, „Głos Uczelni” 21(2012), nr 10(320), s. 5-6.
Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. I: Lata 1945-59, Poznań 1994.
Relatio de novissimo triennio IX-1953-X-1956 regiminis archidioceseos Gnesnensis Sede impedita qesti modo – proch dolor – iniqua et doloso contra mentem Archipraesulis, custodia arta detenti, 12 XI 1956 r., brak pag., AAG, AKM I, 1079.
Sprawozdanie rektora ASD ks. F. Kłonieckiego za czas od 15 IX 1953 do 30 VI 1956, brak pag., AAG, AKM I, 1079.
Sprawozdanie z pracy Wydz. XI Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Bydgoszczy za miesiąc listopad 1953 r., 7 XII 1953 r., IPN By 036/59, k. 48.
Sprawozdanie z pracy Wydziału VI-go Wojewódzkiego Urzędu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego w Poznaniu za okres od 01 IV do 30 IX 1956 r., 13.10.1956 r., IPN Po 06/110, t. 9, k. 155.
Sprawozdanie z pracy Wydziału VI-go Wojewódzkiego Urzędu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego w Poznaniu za okres od 1 I do 30 III 1956 r., 04.04.1956 r., IPN Po 06/110, t. 9, k. 107.
Wiktor Bross, http://wsa.dbc.wroc.pl/biogramy/index.html?page=dane%2F93.html [dostęp: 28.06.2016].
Wilczyński L., Nowoczesne środki przekazu w działalności Akcji Katolickiej w dwudziestoleciu międzywojennym, www.ak.rumia.pomorskie.pl/materialy/ks%20Wil czynski.doc [dostęp: 16.10.2014].
Wyszyński S., Pro memoria. Zapiski z lat 1948-1949 i 1952-1953, Warszawa 2007.
Zieliński Z., Polityczne i kościelne ramy życia i działalności arcybiskupa Antoniego Baraniaka, w: Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski, red. F. Renold, t. II, Poznań 2006, s. 343-350.
Zieliński Z., Alumn w trybach historii, w: Księga Jubileuszowa Prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie 1602-2002, red. P. Podeszwa, W. Polak, Gniezno 2002.
Życiorys bp. Bogdana Wojtusia, www.archidiecezja.pl [dostęp: 28.06.2016].
Copyright (c) 2017 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
