Teoria języka religijnego
Abstrakt
Bibliografia języka religijnego w Polsce jest dość bogata, ale ogranicza się do strony materialnej języka, a nie jego teorii. Dlatego wydaje się, że pośród wielu różnych teorii języka religijnego ważne jest zapoznanie się z propozycją, jaką zaproponował jeszcze w latach 70. XX wieku Anton Grabner-Haider (* 1940), obecnie emerytowany austriacki Profesor. Przyjmuje on teorię „krytycznej znaczeniowości” (kritische Bedeutsamkeit) języka religijnego i ją dalej rozwija. Punktem wyjścia jest tu ujęcie teologii jako „wiedzy usystematyzowanej”, jako najwyższej postaci systematyzowania języka religijnego”. Tym samym zakłada się, że możliwa jest ścisła nauka o języku religijnym. Teologia zbudowana jest na bazie języka religijnego, a więc posiada charakter zdaniowy i znaczeniowy (semantyczny). Język religijny ma zatem swoją część asertoryczną (stwierdzenie danego stanu rzeczy) i nieasertoryczną (symbole, obrazy, akty mówienia). Na tej strukturze Grabner-Haider ukazuje wypowiedzi skrypturystyczne: biblijne, dogmatyczne, liturgiczne, ojców Kościoła i teologów. Austriacki Uczony przełamuje zatem dominalizm językowy w ujęciu Wiener Kreis i przypisuje językowi religijnemu znaczenie obiektywne w ramach określonego systemu.
Bibliografia
Bibliografia języka religijnego 1945-2005, zebrała i zestawiła M. Makuchowska, Biblos, Tarnów 2007.
Biser E., Theologische Sprachtheorie und Hermeneutik, Kösel, München 1970.
Bocheński J.M., Logik der Religion, Schöningh, Köln 1968.
Courth F., Die Sakreamente, Herder, Freiburg i.Br. 1995.
Ferré F., Logic and God, London 1962.
Góźdź K., Wiedza i wiara religijna, „Roczniki Teologiczne” 63(2016), z. 2, s. 5-26.
Grabner-Haider A., Glaubenssprache. Ihre Struktur und Anwendbarkeit in Verkündigung und Theologie, Herder, Wien 1975.
Grabner-Haider A., Semiotik und Theologie. Religiöse Rede zwischen analytischer und hermeneutischer Philosophie, Kösel, München 1973.
Grabner-Haider A., Sprachanalyse und Religionspädagogik. Wissenschaftstheoretische und didaktische Überlegungen, Benzinger, Zürich 1973.
Grabner-Haider A., Theorie der Theologie als Wissenschaft, Kösel, München 1974.
Grochowiak S., Maciejewski J., Poezja polska, t. I, PIW, Warszawa 1973.
Haller R., Wiener Kreis, (Herder), LThK(3), X, kol. 1160.
Język religijny dawniej i dziś, t. I: Materiały z konferencji, Gniezno 15-17 kwietnia 2002, red. S. Mikołajczak, T. Węcławski, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań 2004.
Język religijny dawniej i dziś, t. II: Materiały z konferencji, Gniezno 3-5 czerwca 2004, red. S. Mikołajczak, T. Węcławski, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań 2005.
Koterski A., Koło Wiedeńskie, (Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu), PEF, V, s. 727-732.
Kucała M., Od Bogurodzicy do Madonny. Nazywanie Matki Boskiej w historii polszczyzny, w: O języku religijnym. Zagadnienia wybrane, red. M. Karpluk, J. Sambor, RW KUL, Lublin 1988, s. 133-144.
Langkammer H., Hymny chrystologiczne Nowego Testamentu, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1976.
Langkammer H., U podstaw chrystologii Nowego Testamentu, Wyd. Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław 1976.
Lies L., Sakramententheologie. Eine personale Sicht, Styria, Graz 1990.
Makuchowska M., Język religijny, w: Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red. S. Gajda, Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, Opole 2001, s. 369-402.
Mc Quarrie J., God-Talk, London 1967.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Teologia dzisiaj. Perspektywy, zasady i kryteria, DEHON, Kraków 2012.
Mildenberger F., Theorie der Theologie, Calwer, Stuttgart 1972.
O języku religijnym. Zagadnienia wybrane, red. M. Karpluk, J. Sambor, RW KUL, Lublin 1988.
Ostatnie przed wielkim milczeniem. Język i religia, red. E. Przybył, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2001.
Ramsey I.T., Religions Language. An Empirical Placing of Theological Phrases, New York 1963.
Schneider J., Einführung in die Methoden der biblischen Exegese, Echter, Würzburg 1971.
Smith J.E., Experience and God, New York 1968.
Stręciwilk J., Bogurodzica, EK, t. II, kol. 723-724.
Szymik S., Współczesne modele egzegezy biblijnej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
Św. Augustyn, Wyznania, PAX, Warszawa 1992.
Święta Teresa od Jezusa, Dzieła, t. II, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1962.
Vorgrimler H., Sakramententheologie, Patmos, Düsseldorf 1990(2).
Zimmermann H., Formen und Gattungen im Neuen Testament, w: Einführung in die Methoden der biblischen Exegese, red. J. Schneider, Echter, Würzburg 1971, s. 232-260.
Copyright (c) 2017 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
