Współpraca szkoły i środowiska lokalnego we wspomaganiu rozwoju uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – konteksty teoretyczne i praktyczne
Abstrakt
Cechą współczesności jest paradygmatyczna zmiana, która jest też obecna w przestrzeni funkcjonowania osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zmiana ta dotyczy redefinicji terminu „niepełnosprawność”, zwrotu lingwistycznego oraz weryfikacji postaw wobec osoby innego. Nowe kategorie pedagogiki humanistycznej zrodziły się z potrzeby ponowoczesnego spojrzenia na człowieka z niepełnosprawnością nie przez pryzmat jego słabości, ale poprzez odkrywanie w nim potencjału, siły i sprawczości. Idea równych szans dla osób niepełnosprawnych wymaga wielu zmian w przestrzeni życia społecznego, w których język i relacja, jako kategorie humanistyczne, odgrywają niebagatelną rolę. Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienie współpracy, relacji międzyosobowej i międzyinstytucjonalnej w działaniach ukierunkowanych na pomoc, wsparcie, zrozumienie i emancypację dzieci uwikłanych w trajektorię życia. Poszukiwanie optymalnego modelu współpracy środowiskowej, to temat wokół którego zogniskowane zostały analizy teoretyczne połączone z własnymi doświadczeniami autorek artykułu.
Bibliografia
Al-Kamisy D., Gotowość nauczycieli edukacji przedszkolnej do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w: G. Dryżałowska, H. Żuraw, Integracja społeczna osób niepełnosprawnych, Żak, Warszawa 2004, s. 241-254.
Bogdanowicz M., O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu − odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Linea, Lublin 1994.
Bidziński K., Giermakowska A., Ozga A., Rutkowski M., Nauczyciele województwa świętokrzyskiego wobec zadań związanych z realizacją specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce 2013.
Bocian B., W trosce o dziecko, czyli o współpracy szkoły z rodzicami, „Meritum” 2011, nr 2(21), s. 10-17.
Buchnat M., Kompetencje i oczekiwania nauczyciela do pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Komunikat z badań, „Studia Edukacyjne” 2014, nr 31, s. 177-194.
Cassady J., Teachers' attitudes toward the inclusion of students with autism and emotional behavioral disorder, „Electronic Journal for Inclusive Education” 2011, nr 2, s. 8-9.
Dorczak R., Szkoła jako podstawowy instrument prewencji i profilaktyki społecznej − zarządzanie programami profilaktycznymi na poziomie lokalnym, w: E. Krzyżak-Szymańska, Zagrożenia cywilizacyjne dzieci i młodzieży w kontekście pedagogicznym, Wydawnictwo Górnośląskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Mysłowice 2009, s. 144-155.
Dorczak R.: Modele współpracy szkoły z organizacjami w środowisku lokalnym, w: Jakość edukacji. Różnorodne perspektywy, red. G. Mazurkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 311-333; zob. też http://www.npseo.pl/data/various/files/dorczak.pdf.
Dyrda J., Style uczenia się dzieci dyslektycznych a wymagania poznawcze szkoły, GWP, Gdańsk 2003.
Gajdzica Z., Opinie nauczycieli szkół ogólnodostępnych na temat edukacji włączającej uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym w kontekście toczącej się reformy kształcenia specjalnego, w: Tenże, Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej, Humanista, Sosnowiec 2011, s. 56-81.
Giroux H.A., Witkowski L., Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, Impuls, Kraków 2010.
Głodkowska J., Model kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi − różnice nie mogą dzielić, w: Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały szkoleniowe MEN, część I, Warszawa, s. 37-92.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla dzieci, które rozpoczną naukę w szkole, Edukacja Polska, Warszawa 2009.
Jachimczak B., Gotowość nauczycieli szkół ogólnodostępnych do pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w: I. Chrzanowska, B. Jachimczak, Miejsce Innego we współczesnych naukach o wychowaniu − wyzwania praktyki, Satori, Łódź 2008.
Kaleta W., Rodzice–szkoła − dwie strony, dwie racje, „Dyrektor Szkoły” 2013, nr 9, s. 73-75.
Kwaśnica R., Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, DSW, Wrocław 1987.
Kwieciński Z., Między patosem a dekadencją. Studia i szkice socjopedagogiczne, DSW, Wrocław 2007.
Kwieciński Z., Pedagogika postu. Pretesty. Konteksty. Podteksty, Impuls, Kraków 2012.
Lewandowska-Kidoń T., Witek A., Gotowość nauczycielek edukacji wczesnoszkolnej do pracy z dzieckiem przewlekle chorym, w: W. Żłobiki, Transgresje w edukacji, t. 1, Impuls, Kraków 2014, s. 253-262.
Melosik Z., Śliwerski B., Edukacja alternatywna w XXI wieku, Impuls, Kraków 2010.
Nalaskowski A., Przestrzenie i miejsca szkoły, Impuls, Kraków 2002.
Olubiński A., Współpraca rodziny i szkoły jako funkcja życia społecznego, „Wychowanie Na Co Dzień” 2005, nr 1-2, s. 8-12.
Pilch T., Środowisko lokalne, w: D. Lalak, T. Pilch, Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Żak, Warszawa 1999.
Pilecka W., Perspektywy analizy problemów rozwojowych dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w: W. Pilecka, M. Rutkowski, Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w drodze ku dorosłości: psychopedagogiczne podstawy edukacji, rewalidacji i terapii trudności w uczeniu się, Impuls, Kraków 2009, s. 17-75.
Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały szkoleniowe. Część I, MEN, Warszawa 2010.
Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z dnia 7 maja 2013, poz. 532).
Serafin T., Kształcenie specjalne w systemie oświaty, Wolters Kluwer Business, Warszawa 2009.
Skałbania B., Szkolne formy wsparcia i pomocy uczniom ze specyficznymi trudnościami w nauce w świetle badań własnych, w: B. Witkowska, K. Bidziński, P. Kurtek, Dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w realizacji zadań rozwojowych, Kielce 2010, s. 273-285.
Skałbania B., Recenzja projektu Model Lokalnej Współpracy na rzecz dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi autorstwa Ewy Szumilas i Małgorzaty Czopińskiej, ORE 2016.
Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 2001.
Śliwerski B., Demokracja w szkole − szkołą wyrównywania szans, w: W. Żłobicki, B. Maj, Nierówności szans edukacyjnych, Impuls, Kraków 2012.
Śliwerski B., Mity o współpracy szkoły z rodziną cz. I, „Dyrektor Szkoły” 2014, nr 2, s. 10-12.
Śliwerski B., Szkudlarek T., Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Impuls, Kraków 2000.
Szkoda E., Diagnozowanie i wspomaganie uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych − regulacje prawne a rzeczywistość szkolna, w: E. Smak, A. Włoch, M. Garbiec, Diagnozowanie i terapia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2015, s. 137-149.
Szumilas E., Czopińska M., Model Lokalnej Współpracy na rzecz dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, ORE, Warszawa 2015.
Theiss W., Edukacja środowiskowa − wprowadzenie, w: W. Theiss, B. Skrzypczak, Edukacja i animacja w środowisku lokalnym, Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, Warszawa 2006, s. 12-34.
Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi według województw w roku szkolnym 2015/2016 wg SIO, stan na 30.09.2015 r., http://cie.men.gov.pl/index.php/dane-statystyczne/139.html (dostęp: 22.05.2016).
Weissbrot-Koziarska A., Szkoła jako środowisko opiekuńczo-wychowawcze, w: J. Brągiel, S. Badora, Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005, s. 65-73.
Wiloch T., Szkoła, w: W. Pomykało, Encyklopedia Pedagogiczna, Fundacja Innowacja, Warszawa 1997, s. 780-784.
Wspomaganie placówek oświatowych. System interwencji, Sanok 2015.
Copyright (c) 2017 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
