Problem relatywizowania pojęć w Daisetza Teitaro Suzukiego anglojęzycznym opisie zenu

Abstrakt

Artykuł pokazuje, że zachodnie pojęcia religii, duchowości, wiary i duszy są w oryginalny sposób reinterpretowane przez Daisetza Teitaro Suzukiego. W tym względzie prace japońskiego uczonego są doskonałym przykładem problemu relatywizacji pojęć, szczególnie obecnego w studiach porównawczych nad religiami. Relatywizacja pojęć, czyli zmiana znaczeń zapożyczonych nazw, dokonywana była przez Suzukiego trojako. Po pierwsze, czasem autor stosował te terminy w sensie całkowicie przenośnym. Po drugie, nie definiując ich bliżej, używał ich w odniesieniu do zenu w bardzo ogólnej, a zatem i niejasnej formie (wtedy jednak wydają się one właśnie najbliższe ich pierwotnym sensom). Po trzecie, pojęciom Zachodu nadawał nowe znaczenia, łącząc je wprost lub pośrednio z podstawowym dla zenu problemem, który nazywany jest w buddyzmie ignorancją.

Suzuki opisuje ignorancję epistemologicznie, jako błąd poznania rozróżniającego. Praktykowanie zenu zmierza do pokonania tego poznania, a satori (oświecenie) jest tego realizacją. Pojęcia religii i duchowości są u Suzukiego w sposób istotny złączone z kwestią ignorancji. Religia to na początku świadomość dramatu poznania rozróżniającego i pragnienie jego pokonania, a następnie samo przezwyciężenie rozróżniania i tego owoce. Duchowość także łączy Suzuki z pokonaniem ignorancji. Duchowe jest wszystko, co dotyczy uwolnienia się od poznania polegającego na rozróżnianiu, a sama duchowość to nierozróżniająca mądrość.

Również terminy „wiara” i „dusza” są interpretowane przez Suzukiego w kontekście dramatu poznania rozróżniającego i użyte w kilku, czasem bardzo odmiennych znaczeniach.

Przedstawione w artykule analizy pokazują, że relatywizacja pojęć może stanowić duże zagrożenie dla studiów religiologicznych. Jeśli Suzuki nazywa zen religią i duchowością, to podstawą rozumienia przez niego tych pojęć jest problem i pokonanie ignorancji.