The Abbess Magdalena Mortęska – Her Life and Reformist Initiatives Aimed at Female Education in the Post-Tridentine Era

Abstrakt

Magdalena Mortęska – reformatorka edukacji dziewcząt w okresie potrydenckim

Niniejszy artykuł prezentuje średniowieczny model wychowania dziewcząt, w którym to główny nacisk kładziono na przygotowanie do roli żony i matki. W taki sposób została wychowana również Magdalena Motęska, która w wieku zaledwie kilku lat straciła matkę i została oddana przez ojca na wychowanie do ciotki. Było to zjawisko powszechne i zgodne z ówczesnymi zwyczajami. Ciotka wychowywała ją w sposób surowy, ucząc przede wszystkim pobożności, pracowitości, zaradności i gospodarności, przygotowując do roli przyszłej pani domu i matki. Uczyła ją również pracowitości, co dla małej zbyt dziewczynki okazało się zgubne, bo pomagając służbie w przygotowaniu posiłku, wykuła sobie prawe oko. Magdalena nie chciała jednak wyjść za mąż, ale wstąpić do chełmińskiego klasztoru benedyktynek, co było zdecydowanie przeciwne woli jej ojca. Dzięki wytrwałości i silnej wierze 4 czerwca 1579 r. złożyła śluby zakonne, a tydzień później została ksienią chełmińskich benedyktynek. Zapoczątkowała gruntowną reformę, polegającą na odczytaniu na nowo pierwotnych reguł i wprowadzeniu ich w życie. Reforma klasztoru w Chełmnie miała charakter fundamentalny, a wszelkie rozwiązania były tworzone przez nowe pokolenie mniszek, ponieważ zakonnice starej tradycji wymarły. Wypracowana przez lata eksperymentów interpretacja reguły stała się prawem doświadczonym na samych prawodawcach. Przy tej interpretacji bardzo istotna była troska o zachowanie tożsamości zakonu. Epoka renesansu, w której żyła i działała Mortęska, niosła nową potrzebę – promocję oświaty i kultury wśród kobiet. Świadoma tego podjęła wyzwanie i zreformowanej kongregacji stworzyła możliwość wychowania i edukacji dziewcząt. Rozszerzyła tą działalność na wszystkie zakładane fundacje i było to działanie prekursorskie jak na ówczesne czasy. W ten sposób mnożyła ośrodki skupiające młodzież żeńską, a przez akcję powszechnego kształcenia stała się pionierką wychowania kobiet.