Musical Works of Father Eustachius Wagner (1714–1782) from Krzeszów in the Light of The Litany in Honour of St. Joseph

Łukasz Kutrowski

doi:10.18290/rt.2015.62.13-5

Łukasz Kutrowski Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii

DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2015.62.13-5

Słowa kluczowe: o. Eustachius Wagner; Krzeszów; litania; św. Józef; cystersi; wielogłosowość; klasycyzm

Abstrakt

Twórczość muzyczna O. Eustachiusa Wagnera (1714–1782) z Krzeszowa w świetle jego Litanii ku czci św. Józefa

Działalność muzyczna o. Eustachiusa Wagnera, w którą wpisuje się także jego twórczość kompozytorska, ściśle jest związana z ośrodkiem muzyczno-liturgicznym opactwa cystersów w Krzeszowie. Stanowi poprzez to odzwierciedlenie rodzimych trendów w muzyce. Ponadto pod względem stylistycznym nawiązuje do ówczesnej muzyki okresu tzw. wczesnego klasycyzmu, zwanego też okresem przedklasycznym. O. Eustachius Wagner żył w latach 1714–1782. Urodził się w miejscowości Nowy Waliszów niedaleko Bystrzycy Kłodzkiej. Wstąpił do zakonu cystersów w klasztorze krzeszowskim, gdzie spędził większość swojego życia. Zasłynął jako znakomity organista, kantor, dyrygent i kompozytor. Współpracował z wieloma innymi ośrodkami muzycznymi Śląska i Europy. Opracował wielogłosowo – z przeznaczeniem na kapelę muzyczną w Krzeszowie – antyfony Maryjne, litanię do św. Józefa, mszę Requiem i ofertorium na święto Maryjne. Lytaniae ex D de Santco Josepho, napisana między 1730 a 1782 rokiem, została przeznaczona dla kapeli krzeszowskiej na chór czterogłosowy jednorodny, dwoje skrzypiec, dwie trąbki i organy. Litania składa się z pięciu części. Zróżnicowane są one między sobą głównie pod względem tonacji, tempa i obsady. W celu uwypuklenia pewnych elementów tekstu kompozy- tor zastosował różne zabiegi kompozytorskie, z których na szczególne uznanie zasługują figury retoryczne.

Bibliografia

Anonimus. Litaniae ex C de Sancto Josepho. BKrz. Rps V–107.

Anonimus. Litaniae ex D de Sancto Josepho. BKrz. Rps V–112.

Dębski, Piotr. “Przygotowanie i realizacja prac konserwatorskich przy zabytkowych organach Michaela Englera w bazylice p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krzeszowie” [Preparation and Implementation of Conservation Work on Historic Organs of Michael Engler in the Basilica Church of Assumption of the Blessed Virgin Mary in Krzeszów]. In Organy Michaela Englera w bazylice p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krzeszowie [The Organs of Michael Engler in the Basilica Church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Krzeszów], edited by Piotr Grinholc, 5–13. Krzeszów: Wydawnictwo Muzyczne Triangiel, 2008.

Dola, Kazimierz. “Krzeszów cysterski – Krzeszów benedyktyński (1242-1946)” [Cistercian Krzeszów – Benedictine Krzeszów (1242-1946)]. In Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne [Perspectiva. Theological-Historical Studies in Legnica], 1(2002) 1: 40–60.

Górniak, Marek R. “Krzeszów.” In Encyklopedia Katolicka [The Catholic Encyclopedia], edited by Andrzej Szostek and Bogusław Migut, vol. 9. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2002, 1447.

Ivanschitz, Amandus. Litaniae ex C de Sancto Josepho. BKrz. Rps. BKrz. Rps V-50 (Biblioteka Sióstr Benedyktynek w Krzeszowie).

Kudera, Dorota and Mariola Malerek. Krzeszów. Piechowice, 1997.

Kutrowski, Łukasz. “Lytaniae ex D de Sancto Josepho” o. Eustachiusa Wagnera O. Cist. jako przejaw kultu św. Józefa w dawnym opactwie cystersów w Krzeszowie” [“Lytaniae ex D de Sancto Josepho” by Fr. Eustachius Wagner, Cisterian, as a Manifestation of the Cult of St. Joseph, a former Cistercian abbey in Krzeszów]. Phd diss., John Paul II Catholic University of Lublin, 2014.

Pośpiech, Remigiusz. Muzyka wielogłosowa w celebracji eucharystycznej na Śląsku w XVII i XVIII wieku [Polyphonic Music in Celebration of the Eucharist in Silesia in the Seventeenth and Eighteenth Centuries]. Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, 2004.

Pośpiech, Remigiusz. “Wkład cystersów w rozwój kultury muzycznej Śląska [Cistercian Contribution to the Development of The Musical Culture of Silesia”]. In Johannes Nucius. Epoka, duchowość, życie i twórczość. Materiały z Konferencji Naukowej zorganizowanej z okazji 450-lecia urodzin Johannesa Nuciusa, opata cysterskiego w Jemielnicy, kompozytora i teoretyka muzyki w Kamieniu Śląskim dnia 11 października 2006 roku [Johannes Nucius. Epoch, Spirituality, Life and Work. Proceedings of the Scientific Conference organized on the occasion of the 450th Anniversary of the Birth of Johannes Nuciusa, the Cistercian Abbot of Jemielnica, A Composer and Music Theorist in Kamień Śląski on 11 October 2006], edited by Remigiusz Pośpiech and Piotr Tarliński, 185–212. Opole, 2008.

Rose, Ambrosius. Profeßbuch von Grüssau. Leben und Wirken der Ziesterzienser 1292-1810. Köln, 1990.

Sailer, Stephan. Litaniae ex C de Sancto Josepho. BKrz. Rps V–75.

Walter, Rudolf. “Grüssau.” In Schlesisches Musiklexikon, edited by Lothar Hoffmann-Erbrecht. Augsburg, 2001.

Walter, Rudolf. Musikgeschichte des Zistersienserklosters Grüssau. Von Anfang des 18. Jahrhunderts bis zur Aufhebung im Jahre 1810. Kassel, Basel, London, New York, Prague, 1996.

Wolnik, Franciszek. “Cystersi w Europie” [Cistercians in Europe]. In Johannes Nucius. Epoka, duchowość, życie i twórczość. Materiały z Konferencji Naukowej zorganizowanej z okazji 450-lecia urodzin Johannesa Nuciusa, opata cysterskiego w Jemielnicy, kompozytora i teoretyka muzyki w Kamieniu Śląskim dnia 11 października 2006 roku [Johannes Nucius. Epoch, Spirituality, Life and Work. Proceedings of the Scientific Conference organized on the occasion of the 450th Anniversary of the Birth of Johannes Nuciusa, the Cistercian Abbot of Jemielnica, A Composer and Music Theorist in Kamień Śląski on 11 October 2006], edited by Remigiusz Pośpiech and Piotr Tarliński, 55. Opole, 2008.

Zawistowski, Piotr. Rozważania na temat retoryki w muzyce baroku [Considerations on Rhetoric in Baroque Music], 14–21. Accessed May 20, 2014, http://chopin.man.bialystok.pl.