Bank Pobożny księdza Piotra Skargi w Krakowie. Szesnastowieczna odpowiedź na problem ubóstwa i zadłużenia
Abstrakt
Problem ubóstwa i zadłużania się gospodarstw domowych jest aktualny od wielu wieków. Borykające się z problemami finansowymi osoby, ratujące się kredytami lichwiarskimi na bardzo wysoki procent, wzbudziły w XVI wieku zainteresowanie księdza Piotra Skargi, który rozpowszechnił instytucje takie, jak Bractwo Miłosierdzia, Skrzynka św. Mikołaja, Bractwo św. Łazarza czy Bank Pobożny, który szczególnie skupiał się na problemach osób ubogich, mających zadłużenia. Pomysł założenia banku, który udzielałby osobom potrzebującym i wierzącym pożyczek na podreperowanie swojej sytuacji materialnej lub założenie niewielkiej działalności przynoszącej zyski, ks. Skarga zaczerpnął z Włoch, gdzie taka idea była znana już w XIII wieku. W Polsce banki te za sprawą ks. Skargi zostały założone między innymi w Warszawie, Łowiczu, Pułtusku, Zamościu. Najbardziej jednak znany był bank w Krakowie, który działał w latach 1584-1953. Udzielano w nim bezprocentowych pożyczek pod zastaw klejnotowy bądź sukienny. Zastawiane fanty były różne (od elementów ubiorów po zastawę stołową). Zasady dotyczące funkcjonowania Banku opracował ks. Skarga. Pierwsze trzysta lat funkcjonowania Banku aż do jubileuszowego roku 1884 to czas zarówno sukcesów, jak i kryzysów. Nigdy jednak instytucja ta nie odeszła od głównej idei, czyli pomagania osobom ubogim i zadłużonym na lichwiarski procent w wyjściu z trudnej sytuacji. Nie bez powodu nazywana jest „przodkiem” mikrokredytów, wyprowadziła bowiem z kryzysu wielu ludzi.
Bibliografia
Bednarski S.: Campani Jan Paweł, w: W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków: IH PAN 1937, s. 196-197.
Bielak W., Tylus S. (red.): Historia świadectwem czasów. Księdzu profesorowi Markowi Tomaszowi Zahajkiewiczowi, Lublin: Wydawnictwo KUL 2006.
Brückner A. (oprac.), Encyklopedia staropolska, t. 1, Warszawa 1939, k. 541-542.
Burek R. (red.): Encyklopedia Krakowa, Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000.
Baturo W. (red.): Encyklopedia popularna PWN, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2011.
Darowski R., Ziemiański S. (red.): Ks. Piotr Skarga SJ (1536-1612). Życie i dziedzictwo. Rok jubileuszowy, Kraków: WAM 2012.
Encyklopedia „Białych plam”, t. 11, Radom: Polwen 2003, s. 132-135.
Frączak P.: Ksiądz Piotr Skarga, www.ekonomiaspoleczna.pl/x/606394 (dostęp: 24.03.2014).
Głębocki J.: Zakłady ku ulżeniu cierpieniom bliźnich, Kraków 1852.
Góralski Z.: Encyklopedia urzędów i godności w dawnej Polsce, Warszawa: Książka i Wiedza 2000.
Grabowski A.: Starożytnicze wiadomości o Krakowie, zbiór pism i pamiętników tyczących się opisowej i dziejowej przeszłości oraz zwyczajów tej dawnej stolicy kraju, z dodatkiem różnych szczegółów Polaków zająć mogących, Kraków 1852.
Gutkowska-Rychlewska M.: Historia ubiorów, Wrocław–Warszawa: Ossolineum 1968.
Hałas S.: Lichwa, w: Encyklopedia katolicka, t. 10, red. A. Szostek i in., Lublin: TN KUL 2004, k. 996-999.
Jelonek-Litewka K.: Arcybractwo Miłosierdzia i Banku Pobożnego w Krakowie, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce” 61(1984), s. 45-91.
Korpanty J. (red.): Słownik łacińsko-polski, t. 1, Warszawa 2001.
Kumaniecki K.: Słownik łacińsko-polski, Warszawa 1976.
Kumor B.: Kościelne stowarzyszenia świeckich na ziemiach polskich w okresie przedrozbiorowym, w: P. Kałwa, M. Rechowicz (red.), Księga tysiąclecia katolicyzmu wPolsce, t. 1, Lublin: TN KUL 1969, s. 520-522.
Mecherzyński K.: O magistratach miast polskich, a w szczególności miasta Krakowa, Kraków 1845, s. 74-75).
Panuś K.: Piotr Skarga, Kraków: WAM 2006.
Samsonowicz H., Wyczański A.: Historia Polski, t. 1, Warszawa: Biblioteka Gazety Wyborczej 2007, s. 506.
Skalniak F., Zarys historii polskiej spółdzielczości kredytowej, Kraków: Secesja 1992, s. 14.
Świecka B.: Niewypłacalność gospodarstw domowych. Przyczyny – skutki – przeciwdziałanie, Warszawa: Difin 2009.
Tazbir J.: Skarga Piotr (1536-1612), w: H. Markiewicz (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. 38, Warszawa–Kraków: IH PAN 1997-1998, s. 35-43.
Turnau I.: Słownik ubiorów, Warszawa: Semper 1999.
Warężak J.: Mons Pietatis w Łowiczu, Lwów 1931.
Zadroga A.: Ekonomia społeczna i nauczanie społeczne Kościoła. Wzajemne implikacje aksjologiczne, „Roczniki Teologiczne” 56(2009), z. 3, s. 213-229.
Zbyrad T.: Renesansowe oblicza filantropii, w: W. Sajdek (red.), Renesansowy ideał chrześcijanina, Lublin: Wydawnictwo KUL 2006.
Żygulski Z.: Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu, Warszawa: PWN 1982.
Copyright (c) 2015 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
