Uczta weselna − tradycja i współczesność w parafii Rudna Wielka (diecezja rzeszowska)

  • Sabina Szydełko Instytut Teologii Fundamentalnej KUL
Słowa kluczowe: uczta weselna; wesele; panna młoda; pan młody; zabawy weselne; oczepiny; pierwszy taniec; tort; chleb i sól

Abstrakt

Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie zwyczajów i obrzędów uczty weselnej. Celem zaś jest ich analiza oraz zwrócenie uwagi na zanik niektórych zwyczajów i pojawienie się nowych w parafii Rudna Wielka, koło Rzeszowa. Artykuł składa się z czterech punktów. Opisano w nich przygotowania młodych do wesela, jego rozpoczęcie, zabawy weselne oraz oczepiny. Źródło opracowania stanowią informacje uzyskane metodą etnograficznych badań terenowych nad obrzędowością weselną. Badania przeprowadzono w2011 roku w wioskach: Rudna Wielka, Rudna Mała i Pogwizdów Nowy.

W XX wieku przygotowania do uczty weselnej rozpoczynały się tydzień wcześniej, zaś samo przyjęcie było u panny młodej obok domu. Obecnie młodzi planują wesele już nawet ok. roku wcześniej, odbywa się ono teraz w domu ludowym, w domu weselnym, restauracji albo hotelu. Para musi odpowiednio wcześniej zarezerwować salę, fotografa, zaprosić gości. Po ślubnej Mszy świętej, młodzi wraz z gośćmi udają się do lokalu, w którym ma odbyć się przyjęcie, witani są oni tam chlebem i solą, po czym pan młody przenosi swoją żonę przez próg. Następnie wznoszony jest toast, po czym wszyscy zasiadają do obiadu. Po skończonym posiłku nowożeńcy tańczą swój pierwszy taniec, następnie udają się na fotograficzną sesję ślubną. Przed północą organizowane są przez orkiestrę różnego rodzaju zabawy, w których uczestniczą zarówno zaproszeni goście, rodzice nowożeńców, jak również oni sami. O północy odbywają się oczepiny. Wierzono, że ci, którzy złapią krawat i welon, w niedługim czasie staną na ślubnym kobiercu. Młodzi wychodzącym gościom dziękują za przybycie, zapraszają ich na poprawiny oraz obdarowują ciastem.

Bibliografia

Baldock J.: Symbolika chrześcijańska. Tł. J. Moderski Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis” 1994.

Burzyński T.: Zwyczaje, wierzenia i obrzędy weselne wsi z okolic Dynowa. W: K. Ruszel (red.). Wesele. Materiały z konferencji „Obrzędowość weselna w Rzeszowskiem – tradycja i współczesność, Rzeszów 22 XI 1999”. Rzeszów: Wydawnictwo Mitel 2001 s. 113-168.

Daszkowska-Ruszel W.: Weselny prolog. W: K. Ruszel (red.). Wesele. Materiały z konferencji „Obrzędowość weselna w Rzeszowskiem – tradycja i współczesność, Rzeszów 22 XI 1999”. Rzeszów: Wydawnictwo Mitel 2001 s.31-50.

Dembek Z.: Wesele polskie. Zwyczaje, wyjaśnienia, porady, savoir-vivre. Łysomice: Wydawnictwo Temat 2004.

Gerlich H.: Narodziny, zaślubiny, śmierć. Zwyczaje i obrzędy w katowickich rodzinach górniczych. Katowice: Śląski Instytut Naukowy 1984.

Karwicka T., Cherek J.: Tradycja a współczesność w kulturze ludowej wybranych wsi regionów Polski Północnej. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1982.

Karwicka T.: Kultura ludowa ziemi dobrzyńskiej. Warszawa–Poznań: Wydawnictwo PWN 1979.

Kolberg O.: Dzieła wszystkie. T. 49: Sanockie-Krośnieńskie. Cz. 1. Wrocław–Poznań: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1974.

Kolberg O.: Dzieła wszystkie. T. 48: Tarnowskie-Rzeszowskie. Wrocław–Poznań: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1967.

Lach K.: Wierzenia, zwyczaje i obrzędy. Folklor pogranicza polsko-czeskiego. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze 2000.

Lehr U.: Obrzędowość rodzinna. W: D. Tylkowa (red.). Podhale. Tradycja we współczesnej kulturze wsi. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk 2000 s. 305-347.

Magdziakowa A.: Rok obrzędowy mojego regionu. Ginące obrzędy, zwyczaje, wierzenia ipieśni kresowej wsi polskiej z okolic Dubienki wpołudniowo-wschodniej Lubelszczyźnie. Lublin: Stowarzyszenie Twórców Ludowych 2003.

Marciniak M.: „Złoty krążek połączył serca dwa” czyli kilka słów o weselu współczesnym. W: K. Ruszel (red.). Wesele. Materiały z konferencji „Obrzędowość weselna w Rzeszowskiem – tradycja i współczesność, Rzeszów 22 XI 1999”. Rzeszów: Wydawnictwo Mitel 2001 s.247-254.

Ogrodowska B.: Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Mały słownik. Warszawa: Verbinum 2000.

Ruszel K.: Zwyczaje i obrzędy weselne we wsiach rzeszowskich. W: K.Ruszel (red.). Wesele. Materiały z konferencji „Obrzędowość weselna w Rzeszowskiem – tradycja i współczesność, Rzeszów 22 XI 1999”. Rzeszów: Wydawnictwo Mitel 2001 s. 9-30.

Sarna W.: Obrzędy weselne w Jaszczwi. „Lud” 2:1896 s. 236-251.

Zadrożyńska A., Vrazinovski T., Wrocławski K.: Ludowe obrzędy i podania. Etnograficzne i folklorystyczne studia porównawcze wsi polskiej i macedońskiej. Warszawa: Instytut Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego 2002.

Opublikowane
2019-11-04
Dział
Artykuły