Rozpracowywanie operacyjne jezuitów uczestniczących w Misji Wschodniej w latach 50. XX w. w Polsce Ludowej

Mateusz Ihnatowicz

Mateusz Ihnatowicz Instytut Historii Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego

Słowa kluczowe: Kościół; inwigilacja; jezuici; misja; ncounia; Polska

Abstrakt

We wstępie autor naświetla sytuację polityczną odrodzonej Rzeczpospolitej. Następnie omawia dzieje Misji Wschodniej jezuitów w Albertynie (1924-1942).

W drugiej części artykułu autor wymienia, na podstawie dokumentów zebranych przez funkcjonariuszy Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego, jakie informacje dotyczące zakonników uczestniczących w misji ich interesowały. Stara się sprawdzić na ile wiadomości uzyskane przez funkcjonariuszy zgadzają się z wiedzą, którą dziś można uzyskać zajmując się tą tematyką. Posługuje się cytatami, które starają się oddać ducha czasu. Cezurą dla dokumentacji w omawianej części są lata 1950-1956.

W konkluzji autor streszcza formy pracy operacyjnej funkcjonariuszy Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego oraz podjęty przez nich trud w zdobywaniu interesujących ich wiadomości. Na zakończenie informuje, jakie były dalsze losy neounii w Polsce po 1945 roku.

Bibliografia

Biełaszko M., „Tygodnik Warszawski” i jego środowisko (1945-1948), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 4(75) 2007, s. 77-83.

Borzęcki J., Pokój ryski 1921 roku i kształtowanie się międzywojennej Europy Wschodniej, Warszawa 2012.

Dębiński J., Kościół katolicki w Rosji, „Studia Włocławskie” 14(2012), s. 472-487.

Dziurok A., Wstęp, w: Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1945-1989, red. A. Dziurok, Warszawa 2004.

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564-1995, opr. L. Grzebień SJ, Kraków 2004.

Hryniewicz W., Iluzja nawrócenia Rosji, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Studia Rosjoznawcze. III-Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1996, z. 310, s. 20-35.

Hryniewicz W., Nawrócenie Rosji? Refleksje ekumeniczne nad dziejami wielowiekowej iluzji (I), „Przegląd Powszechny” 1(881)1995, s. 11-28.

Jorsz S., Historyczne znaczenie misji wschodniej w Albertynie, „Roczniki Teologiczne” 53-54(2006-2007), z. 7, s. 145-152.

Mróz M., Katolicyzm na pograniczu. Kościół katolicki wobec kwestii ukraińskiej, białoruskiej w Polsce w latach 1918-1925, Toruń 2003.

Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970-1989), Kraków 2007.

Plis J., Misja Wschodnia ojców' Jezuitów' w Polsce (1924-1939), w: Na pograniczu kultur, języków i tradycji. Prace ofiarowane profesorowi doktorowi Ryszardowi Szczygłowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Mądzik, A. A. Witusik, Lublin 2004, s. 275-289.

Przewodnik po domach jezuickich Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej. Jezuici Przyjaciołom. Wydanie specjalne (zima-jesień) 2009-2010, Towarzystwo Jezusowe.

Rzemieniuk F., Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (neounia), Lublin 1999.

Sawicki W., Osobowe źródła informacji organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, w: Osobowe źródła informacji - zagadnienia metodologiczno-źródło- znawcze, red. F. Musiał, Kraków 2008.

Stępień S., Nowa unia kościelna. Obrządek bizantyjsko-słowiański, w: Polska-Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa. Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu kulturowym i etnicznym, t. 2, red. S. Stępień, Przemyśl 1994, s. 141-194.

Tłomacki A., Kościół rzymsko-katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (Kościół neounicki) na południowo-wschodnim Podlasiu w latach 1924-1947, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 5(2007), s. 96-130.

Wójciuk M., Specyfika organizacji i zarys charakteru Cerkwi katolickiej obrządku bizantyjsko-słowiańskiego o tradycji synodalnej na wschodnich ziemiach II Rzeczpospolitej w latach 1924-1939, „Koło Historii” 2003, nr 7, s. 121-168.

Yannou H., Jezuici i Towarzystwo, Kraków 2010.