Odnowa teologii episkopatu zaczynem doktryny kolegialności episkopalnej w analizie rozwoju teologii i wydarzeń Kościoła belgijskiego przed Soborem Watykańskim II

Artur A. Kasprzak

Artur A. Kasprzak Instytut Teologiczny UKSW w Kaliszu

Słowa kluczowe: episkopat; kolegialność; nieomylność papieska; relacje ekumeniczne; D. J. Mercier; L. Beauduin; Ordo Episcoporum; Chevetogne

Abstrakt

Wiele kwestii teologicznych podjętych przez Sobór Watykański II było owocem dogłębnych przemyśleń na wiele lat przed tym wydarzeniem. W przypadku kolegialności episkopalnej, środowisko, teologia oraz wydarzenia Kościoła w Belgii świadczą o szczególnej roli owego wpływu w tym czasie. Kolegialność episkopalna w swoim zaczynie dotyczy zawsze próby wprowadzania w życie odnowionej wizji Kościoła. To wizja w której winno znaleźć się pragnienie służenia jedności chrześcijan, poszukiwanie refleksji teologicznej opierającej się na najstarszej Tradycji Kościoła, winna wyrażać się odwaga podejmowania niełatwych tematów odnowy struktury Kościoła. Niniejsze studium wskazuje na szczególną postawę wielkich pasterzy przedsoborowego Kościoła w Belgii, którzy realizowali takie właśnie perspektywy w swojej działalności duszpasterskiej. Wykazujemy, iż rolę taką pełnili: kardynał Desire-Joseph Mercier, prymas Belgii oraz Dom Lambert Beauduin, założyciel wspólnoty jedności w Chevetogne. Te dwie postaci stanowią wzór pracy u podstaw promocji wizji Kościoła żyjącego w komunii, w której biskupi z papieżem oraz pomiędzy sobą realizują odpowiedzialność za Kościół. Ukazujemy ową świadomość poprzez analizę działalności środowiska „trzech prężnych ośrodków”: diecezjalnego, uniwersyteckiego i monastycznego. Ukazujemy podstawy takiego samego dążenia w refleksjach, jakie pojawiają się w okolicznościach, takich jak: rocznica dziewięciu wieków schizmy ze Wschodem, obszernej dyskusji na temat sakramentalności episkopatu wywołanej hipotezą o. Beyera, czy w kontekście „Ruchu soborowego” dążącego do wzmocnienia ogólnego przekonania o potrzebie zwołania nowego soboru powszechnego.

Bibliografia

Aubert R., La théologie catholique au milieu du XXe siècle, Paris: Casterman / Tournai 1954.
Beauduin L. D.. L’Infaillibilité du Pape et l’Union, „Irénikon” 1927, nr 8, s. 449-453.
Beyer J., Nature et Position du Sacerdoce, „Nouvelle Revue Théologique” 1954, nr 4 [c.d. artykułu w numerze 5 z 1954 r.], s. 356-373, 467-480.
Botte B. D.. „Presbyterium” et „Ordo episcoporum”, „Irénikon” 1956, nr 1, s. 5-27.
Botte B. D., Marot H., Congar Y., Le Concile et les Conciles. Contribution à l’histoire de la vie conciliaire de l’Eglise, Gembloux: Ed. de Chevetogne / Cerf 1960.
Bouyer L., Dom Lambert Beauduin. Un homme d'Eglise. Tournai 1964, „Eglise vivante” [s.n.].
Charue A.-M., L’évêque dans l’Eglise, „Documentation Catholique” 1957, nr 1251, s. 629-636.
Charue A.-M., Le clergé diocésain tel qu’un évêque le voit et le souhaite, [S.I.j: Desclée 1960.
Charue A.-M., L’Enseignement de S.S. Pie XII et de S.S. Jean XXIU sur l’épiscopat, w: L’Episcopat et l’Eglise universelle, Paris: Ed.du Cerf 1962, s. 7-16.
Congar Y., Le peuple fidèle et la fonction prophétique de l’Eglise, „Irénikon” 1951, nr 24, s. 289-312, 440-466.
Congar Y., Jalons pour une théologie du laïcat, (UnSa, nr 23), Paris: Cerf 1953.
Congar Y. éd., La collégialité épiseopale. Histoire et théologie, (UnSa, nr 52), Paris: Cerf 1965.
Coppens J., Monseigneur Gérard Philips. Sa carrière et son oeuvre, w: Ecclesia a Spiritu Sancto edocta, Lumen Gentium, 53. Mélanges théologiques. Hommage à Mgr Gérard Philips, (BETL. nr 27), Gembloux: Ed. J. Duculot S.A. 1970, s. XI-XXXVII.
Coppens J., Monseigneur Gérard Philips. In Memoriam. „Ephemerides Theologicae Lovanienses” 1972 [s.n.] (XII), s. 321-332.
Declerck L., Haquin A. éd., Mgr Albert Prignon. Recteur du Pontificio Collegio Belga. Journal conciliaire de la 4e session, (CahRTL, nr 35), Louvain-laNeuve Faculté de Théologie Louvain-la-Neuve 2003.
Declerek L., Louchez E., Inventaire des Papiers conciliaires du cardinal L.-J. Suenens, (CahRTL, nr 31), Louvain-la-Neuve Publications de la Faculté de Théologie Louvain-la-Neuve 1998.
Declerek L., Verschooten W., Inventaire des papiers conciliaires de Monseigneur Gérard Philips, secrétaire adjoint de la Commission doctrinale, (IT, nr 24), Leuven Bibliotheek van de Faculteit Godgeleerdheid / Peeters 2001.
Dejaifve G., Lueurs d’Espoir, „Nouvelle Revue Théologique” 1954, t. 76, s. 664-672.
Dupré la Tour Fr., Le Synode des évêques dans le contexte de la collégialité. Une étude théologique de Pastor Aeternus à Apostolos Suos, Malesherbes: Parole et Silence 2004.
Grootaers J., Une restauration de la théologie de l’épiscopat. Contribution du cardinal Alfrink à la préparation de Vatican II. w: Glaube im Prozess. Christsein nach dem II. Vatikanum, Freiburg-Basel-Wien: Herder 1984, s. 778-825.
Grootaers J., Actes et acteurs à Vatican II. (BETL, nr 139), Louvain: Peeters 1998.
Grootaers J., La résurgence d’une théologie de l’épiscopat en Belgique et aux Pays-Bas 1948-1958, w: Actes et acteurs à Vatican II, (BETL. nr 139), Louvain: Peeters 1998, s. 339-357.
Herman E., Neuf siècles de schisme entre l’Eglise d’Orient et d’Occident, „Nouvelle Revue Théologique” 1954, t. 76, s. 576-610.
Janin R., Le schisme byzantin de 1054, „Nouvelle Revue Théologique” 1954, t. 76, s. 563-575.
Kempeneers J., Le cardinal van Roey en son temps 1874-1961. Trente-cinq années d’épiseopat, (BETL, nr 30), Bruxelles/Gembloux: Oeuvres Pontificales Missionnaires / Editions J. Duculot S. A. 1971.
Lanne E., Le rôle du Monastère de Chevetogne au Deuxième Concile du Vatican, w: The Belgian Contribution to the Second Vatican CounciE International Research Conference at Mechelen, Leuven and Louvain-la-Neuve (September 12lb, 2005), (BETL, nr 216), Louvain: Peeters Publishers 2008.
Loonbeek R., Mortiau J., Un pionnier Dorn Lambert Beauduin (18731960) Liturgie et Unité des chrétiens, (ULRTHP, t. 1, z. 12), Wetteren: Ed. de Chevetogne 2001.
Loonbeek R., Mortiau J., Un pionnier Dom Lambert Beauduin (18731960) Liturgie et Unité des chrétiens, (ULRTHP, t. 11, z. 13), Wetteren Ed. de Chevetogne 2001.
Lord Halifax, The Conversations at Malines 1921-1925. Les Conversations de Malines 1921-1925. Original Documents. Documents originaux, London: Philip Allan & Co Ltd 1930.
Mailleux P., L’union est-elle possible?, „Nouvelle Revue Théologique” 1954, t. 76, s. 655-663.
Marot H., La Collégialité et le Vocabulaire épiscopale du Ve au VIIe siècle, „Irénikon” 1963, nr 36; 1964, nr 37, s. 41-60, 198-226.
Martimort A.-G.: De l’évêque, Paris: La Clarté-Dieu 1946.
Passelecq G., Poswick F., Table pastorale de la Bible. Index analytique et analogique, Paris: P. Lethielleux 1974.
Pottmeyer H. J., Le rôle de la papauté au troisième millénaire. Une relecture de Vatican 1 et de Vatican II, Paris: Cerf 2001.
Reynal G. d., Dictionnaire des théologiens et de la théologie chrétienne, Paris: Bayard / Centurion 1998.
Roncalli A. G., Angelo Giuseppe Card. Roncalli Patriarca di Venezia. Scritti e Discorsi. (1957-1958), t. III. Roma: Edizioni Paoline 1959.
Rousseau D. ()., 1054-1954. L’Eglise et les Eglises. Neuf siècles de douloureuse séparation entre l’Orient et l’Occident, t. 2, Chevetogne: Ed. de Chevetogne 1954.
Rousseau D. ()., La vraie valeur de l’Episcopat dans l’Eglise, „Irénikon” 1956, nr 2, s. 121-142.
Rousseau D. O., In memoriam: Dom Lambert Beauduin (1873-1960), „Irénikon” 1960, nr 1, s. 3-28.
Rousseau O. d., Au service de la Parole de Dieu. Mélanges offerts à Monseigneur André-Marie Charue Evêque de Namur. Extrait. Les journées oecuméniques de Chevetogne (1942-1967), Gembloux: Editions J. Duculot, S. A. 1969.
Schelkens K.. Declerck L., Carnets conciliaires de Mgr Gérard Philips Secrétaire adjoint de la Commission Doctrinale. Texte néerlandais avec traduction française et commentaires, (IT, nr 29), Leuven Maurits Sabbebibliotheek Faculteit Godgeleerdheid / Peeters Katholieke Universiteit Leuven. Faculteit Godgeleerdheid. Centrum voor Conciliestudie Vaticanum II, 2006.
Strotmann Th., Les coryphées Pierre et Paul et les autres apôtres, „Irénikon” 1963, nr 36, s. 164-176.
Suenens L.-J., Souvenirs et Espérances, Paris: Librairie Arthème Fayard 1991.
Suenens L.-J., Les Imprévus de Dieu, [s.l.]: Libraire Arthème Fayard 1993.
Tyszkiewicz S., Le visage de l’orthodoxie, „Nouvelle Revue Théologique” 1954, t. 76, s. 61 1-630.
Wenger A., Les divergences doctrinales entre l’Église catholique et les Églises orthodoxes, „Nouvelle Revue Théologique” 1954, t. 76, s. 631-654.
[Mélanges]: The Conversations at Malines 1921-1925. Les conversations de Malines 1921-1925, Oxford: Oxford University Press 1927.
D.O.R. [S.A, prawdopodobnie Dom O. Rousseau], Neuf siècles de Schisme (10541954) Regards sur l’Orthodoxie, „Nouvelle Revue Théologique” 1954, nr 6, s. 561-562.
D.O.R. [S.A, prawdopodobnie Dom O. Rousseau], Sa Sainteté Jean XXIU, „Irénikon” 1958, nr 31, s. 425-426.