Kształtowanie sie instytucji pomocowych w Polsce do 1990 roku

  • Marta Kozak Instytut Nauk o Rodzinie i Pracy Socjalnej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Słowa kluczowe: instytucje pomocowe; historia; działalność charytatywna; pomoc społeczna

Abstrakt

Na przestrzeni stuleci działalność pomocowa przybierała różne formy i ewoluowała od pomocy wzajemnej poprzez filantropię, dobroczynność do zorganizowanych celowych działań. Pierwsze zinstytucjonalizowane formy pomocy biednym i potrzebującym są związane z działalnością Kościoła katolickiego. Pierwszymi instytucjami pomocowymi były szpitale. Ich prowadzeniem najczęściej zajmowały się zakony. Po Soborze Trydenckim nastąpił rozwój bractw kościelnych. Od XIV w. pomocą społeczną zaczęło interesować się państwo. Okres świetności działalności charytatywnej w Polsce w XVII i XVIII w. został zahamowany rozbiorami Polski. Ożywienie działalności charytatywnej Kościoła i osób świeckich nastąpiło dopiero na przełomie XIX i XX w. Jednym z ważniejszych wydarzeń było uchwalenie w 1923r. ustawy o opiece społecznej, która oficjalnie obowiązywała aż do 1990 r. W okresie okupacji niemieckiej działalność organizacji społecznych została zakazana. Jedyną legalną organizacją była Rada Główna Opiekuńcza. Po drugiej wojnie światowej swoją działalność reaktywowało wiele organizacji religijnych i świeckich. W okresie stalinowskim (1948-1956) nastąpiła całkowita destrukcja systemu pomocy społecznej. Zmiana podejścia do problemów pomocy społecznej nastąpiła dopiero w latach 1957-1972. Przełomowy okazał się rok 1990, w którym Sejm RP uchwalił ustawę o pomocy społecznej. Na mocy tej ustawy zostały powołane ośrodki pomocy społecznej jako podstawowe, wyspecjalizowane instytucje samorządowe. Obok nich zaczął się intensywnie tworzyć system instytucji i organizacji pozarządowych.

Bibliografia

Bender R., Chrześcijańska myśl i działalność społeczna w zaborze rosyjskim w latach 1865-1918, w: Cz. Strzeszewski, R. Bender, K. Turowski (red.), Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832-1935, Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych 1981, s. 23-36.
Dola K., Opieka społeczna Kościoła, w: B. Kumor, Z. Obertyński (red.), Historia Kościoła w Polsce, t.1, Poznań–Warszawa: Pallottinum 1974.
Góra W. A., Tradycje opieki i pomocy społecznej w Polsce, „Praca Socjalna” 1989, nr 2, s. 22-35.
Kuźmak K., Bractwo kościelne, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, Lublin 1973, kol. 1013.
Leś E., Zarys historii dobroczynności i filantropii w Polsce, Warszawa: Prószyński i S-ka 2001.
Majka J., Kościelna działalność dobroczynna w Polsce w XIX i w pierwszej połowie XX w., w: Księga 1000-lecia katolicyzmu w Polsce, cz. 3, Lublin 1969.
Oleszczyńska A., Z historii pomocy społecznej oraz kształcenia pracowników socjalnych, „Opiekun Społeczny” 1978, nr 4.
Plis J., Z dziejów kościelnej działalności charytatywnej w Polsce przedrozbiorowej, w: A. Mieczkowski (red.), Dzieła miłosierdzia chrześcijańskiego w Polsce i archidiecezji lubelskiej, Lublin: Norbertinum 1997.
Strzeszewski Cz., Chrześcijańska myśl i działalność społeczna w zaborze pruskim w latach 1865-1918, w: Cz. Strzeszewski, R. Bender, K.Turowski (red.), Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832-1935, Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych 1981, s. 112-115.
Styk J., Dzieło miłosierdzia chrześcijańskiego w diecezji lubelskiej w XIX i XX wieku, w: A. Mieczkowski (red.), Dzieła miłosierdzia chrześcijańskiego w Polsce i archidiecezji lubelskiej, Lublin: Norbertinum 1997, s. 90-91.
Opublikowane
2019-06-28
Dział
Artykuły