Jak trynitarne pojęcie „osoby” można zastosować do zwykłych ludzi?

Słowa kluczowe: osoba, natura, osobowość, relacyjność, pojedynczość, semblant

Abstrakt

Refleksje teologiczne oraz rozróżnienia podjęte przez sobory w pierwszych siedmiu wiekach historii Kościoła doprowadziły do powstania niezwykłego i oryginalnego pojęcia „Osoby”, które znajduje się w samym centrum chrześcijańskiego wyznania wiary. Wierzymy w jednego Boga w trzech Osobach oraz w Syna Bożego, drugą Osobę Trójcy Świętej, który łączy w sobie naturę boską i ludzką. Taka koncepcja osoby zastosowana do Boga nie przyczyniła się do równie głębokiej refleksji nad osobowością istot ludzkich innych niż Chrystus, czyli zwykłych ludzi. Co jednak stałoby się, gdybyśmy podążyli tym tropem myślowym? Niniejszy artykuł bada tę możliwość, podkreślając trzy cechy teologicznego rozumienia Osób Boskich: Osoby Boskie nie mogą być pojmowane w kategoriach pozytywnych; Osoby Boskie są całkowicie pojedyncze; oraz Osoby Boskie posiadają rzeczywistość tylko w relacji do siebie nawzajem. Chociaż na pierwszy rzut oka taki zabieg myślowy nie wygląda obiecująco, to jednak głębsza analiza sugeruje, że jest inaczej. Na tej podstawie artykuł bada niektóre z implikacji takiego rozumowania, wprowadzając przy tym pojęcie „semblantu” jako koniecznego pośrednika między pojęciem „osoby” a pojęciem „natury ludzkiej”.

Bibliografia

Baumeister, Roy F., E.J. Masicampo, and C. Nathan DeWall. “Prosocial Benefits of Feeling Free: Disbelief in Free Will Increases Aggression and Reduces Helpfulness.” Personality and Social Psychology Bulletin 35 (2009), 2: 260–268.

Congregation for the Doctrine of the Faith. Donum vitae [The Gift of Life]. Issued 22nd February 1987. https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19870222_respect-for-human-life_en.html.

Denzinger, Heinrich. Compendium of Creeds, Definitions, and Declarations on Matters of Faith and Morals, 43rd ed., ed. Peter Hünermann. San Francisco: Ignatius Press, 2012.

Merker, Bjorn. “Consciousness Without a Cerebral Cortex: A Callenge for Neuroscience and Medicine.” Behavioral and Brain Sciences 30 (2007): 63–134.

Northoff, George, and Jaak Panksepp. “The Trans-Species Concept of Self and the Subcortical-Cortical Midline System.” Trends in Cognitive Sciences 12 (2008): 259–264.

Patterson, Colin. Chalcedonian Personalism: Rethinking the Human. Oxford: Peter Lang, 2016.

Patterson, Colin. “The Holy Trinity: Between Mystery and Analysis.” International Journal of Systematic Theology 20 (2018), 3: 381–401.

Ratzinger, Joseph. “Concerning the Notion of Person in Theology.” Communio 17 (1990): 439-454.

Rigoni, Davide, Simone Kühn, Giuseppe Sartori, and Marcel Brass. “Inducing Disbelief in Free Will Alters Brain Correlates of Preconscious Motor Preparation: The Brain Minds Whether We Believe in Free Will or Not.” Psychological Science 22 (2011), 5: 613–618.

Rigoni, Davide, Gilles Pourtois, and Marcel Brass. “`Why should I care?' Challenging Free Will Attenuates Neural Reaction to Errors.” Social, Cognitive and Affective Neuroscience 10 (2015): 262–268.

Shariff, Azim F., Joshua D. Greene, Johan C. Karremans, Jamie B. Luguri, Cory J. Clark, Jonathan W. Schooler, Roy F. Baumeister, and Kathleen D. Vohs. “Free Will and Punishment: A Mechanistic View of Human Nature Reduces Retribution.” Psychological Science 25 (2014), 8: 1563–1570.

Stillman, Tyler F., Roy F. Baumeister, Kathleen D. Vohs, Nathaniel M. Lambert, Frank D. Fincham, and Lauren E. Brewer. “Personal Philosophy and Personnel Achievement: Belief in Free Will Predicts Better Job Performance.” Social Psychological and Personality Science 1 (2010): 43–50.

Vatican Council II. Gaudium et spes, [The Church in the Modern World]. In Vatican Council II: The Conciliar and Post-Conciliar Documents, Revised Edition, ed. Austin Flannery, 903–1001. New York, NY: Costello, 1988.

Vohs, Kathleen D., and Jonathan W. Schooler. “The Value of Believing in Free Will Encouraging a Belief in Determinism Increases Cheating.” Psychological Science 19 (2008), 1: 49–54.

Ward, Lawrence M. “The Thalamic Dynamic Core Theory of Conscious Experience.” Consciousness and Cognition 20 (2011): 464–486.

Opublikowane
2022-12-21
Dział
Artykuły