Natchnienie w diachronicznie ujmowanym Ciele Chrystusa. Przyczynek do eklezjologii natchnienia

Sławomir Zatwardnicki

doi:10.18290/rt22692.7

Sławomir Zatwardnicki Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu https://orcid.org/0000-0001-7597-6604

Słowa kluczowe: natchnienie biblijne, eklezjologia natchnienia, Ciało Chrystusa, członki Chrystusa, jedność diachroniczna, communio sanctorum

Abstrakt

Niniejszy tekst stanowi przyczynek do teologii natchnienia. Autor wyprowadza wnioski dotyczące natchnienia biblijnego ze współczesnej myśli eklezjologicznej, ukazującej Kościół jako Ciało Chrystusa. Duch Święty działał na hagiografów włączonych w „my” Kościoła (Nowy Testament) lub przygotowujących drogę dla przyszłego Ciała Chrystusa (Stary Testament). Natchnienie zostało udzielone jednostkom, ale ze względu na wspólnotę i za pośrednictwem oddziaływania pozostałych członków Ciała Chrystusa na autorów natchnionych. Wszyscy biblijni pisarze służą sobie nawzajem także diachronicznie: Nowy Testament nie jest możliwy bez hagiografów Starego Testamentu, z kolei Stary Testament odkrywa swój najgłębszy sens dopiero wraz z nowotestamentalnym wypełnieniem. Oddziaływanie Ducha Świętego na autorów natchnionych należy postrzegać w ramach communio sanctorum oraz łączności Kościoła ziemskiego z niebieskim.

Bibliografia

Augustyn. Sermones 341, 9, 11. PL 39, 1499–1500.

Bachanek, Grzegorz. „Sakramentalna struktura Słowa Bożego w teologii kard. J. Ratzingera”. Verbum Vitae 7(2005): 215–229.

Bartnik, Czesław Stanisław. Dogmatyka katolicka. Tom II: Traktaty VII-XIII. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2012.

Benedykt XVI. Posynodalna Adhortacja apostolska Verbum Domini do biskupów i duchowieństwa, do osób konsekrowanych i wiernych świeckich o Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła. Rzym: Libreria Editrice Vaticana, 2010. Stolica Święta. Dostęp 10.01.2022 https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/apost_exhortations/documents/hf_ben-xvi_exh_20100930_verbum-domini.html

Czaja, Andrzej. „Naczelna zasada i przewodnie idee teologii Josepha Ratzingera”. Forum Teologiczne 8 (2007): 5–18.

Dunn, James D.G. „Biblical Concepts of Revelation”. W: Divine Revelation, red. Paul Avis, 1–22. Eugene: Wipf & Stock Publishers, 1997.

Enns, Peter. Inspiration and Incarnation: Evangelicals and the Problem of the Old Testament. Grand Rapids: Baker Academic, 2015.

Ernst, Michael. „Adam-Chrystus typologia”. Tłum. Michał Szczepaniak. W: Nowy leksykon biblijny, red. Franz Kogler, Renate Egger-Wenzel i Michael Ernst, red. nacz. nauk. wyd. pol. Henryk Witczyk, 9. Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2011.

Farkasfalvy, Denis. „Jesus of Nazareth and the Renewal of New Testament Theology”. Communio (wyd. ang.) 3 (2007): 438–453.

Goldingay, John. Models for Interpretation of Scripture. Toronto: Clements Publishing, 2004.

Hahn, Scott. Przymierze i komunia. Teologia biblijna papieża Benedykta XVI. Tłum. Dominika Krupińska. Kraków: Wydawnictwo Esprit, 2021.

Jan Chryzostom, In Genesim, Hom. 17, 1. PG 53, 134. Pol. Homilie na Księgę Rodzaju. Wprowadzenie, przekład i opracowanie Sylwia Kaczmarek. Źródła Myśli Teologicznej 45. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2008.

Kasper, Walter. Kościół katolicki. Istota, rzeczywistość, posłannictwo. Tłum. Grzegorz Rawski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2014.

Katechizm Kościoła katolickiego. Poznań: Pallottinum, 2009.

Kehl, Medard. I widział Bóg, że to jest dobre. Teologia stworzenia. Tłum. Wiesław Szymona. Poznań: W drodze, 2008.

Levering, Matthew. Engaging the Doctrine of Revelation: The Mediation of the Gospel through Church and Scripture. Grand Rapids: Baker Academic, 2014.

Liszka, Piotr. Wpływ nauki o czasie na refleksję teologiczną. (Wpływ koncepcji czasu na refleksję teologiczną). Warszawa: Wydawnictwo Palabra, 1992.

Międzynarodowa Komisja Teologiczna. „Teologia odkupienia” (1995). Tłum. Zbigniew Morawiec. W: Od wiary do teologii, red. Janusz Królikowski, 341–391. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów Dehon, 2000.

Międzynarodowa Komisja Teologiczna. Bóg Trójca, jedność ludzi. Monoteizm chrześcijański przeciwko przemocy (2014). Tłum. Krzysztof Stopa. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów Dehon, 2014.

Międzynarodowa Komisja Teologiczna. Nadzieja zbawienia dla dzieci, które umierają bez chrztu (2007). Tłum. Janusz Królikowski. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów Dehon, 2008.

Międzynarodowa Komisja Teologiczna. Sensus fidei w życiu Kościoła. Tłum. Maria Moskal. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów Dehon, 2015.

Müller, Gerhard Ludwig. Dogmatyka katolicka. Tłum. Wiesław Szymona. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2015.

O’Collins, Gerald. Inspiration: Towards a Christian Interpretation of Biblical Inspiration. Oxford: Oxford University Press, 2018.

O’Collins, Gerald. Jezus nasz Odkupiciel. Chrześcijańskie ujęcie zbawienia. Tłum. Jan Pociej. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2009.

O’Collins, Gerald. Revelation: Towards a Christian Interpretation of God’s Self-revelation in Jesus Christ. Oxford: Oxford University Press, 2016.

O’Collins Gerald, i Edward G. Farrugia. „Sensus fidelium”. W: Leksykon pojęć teologicznych i kościelnych z indeksem angielsko-polskim. Tłum. Jan Ożóg i Barbara Żak, 296. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2002.

Papieska Komisja Biblijna. Natchnienie i prawda Pisma świętego. Słowo, które od Boga pochodzi i mówi o Bogu, aby zbawić świat. Tłum. Henryk Witczyk. Kielce: Verbum, 2014.

Pius XII. Encyklika Mystici corporis Christi o Mistycznym Ciele Jezusa Chrystusa i o naszym w nim zjednoczeniu z Chrystusem. 29.06.1943. Opoka.org.pl. Dostęp 10.01.2022. https:// opoka.org.pl/biblioteka/ W/WP/pius_xii/encykliki/mystici_corporis_29061943.html

Prothro, James B. „The Christological Analogy and Theological Interpretation: Its Limits and Use.” Journal of Theological Interpretation 1 (2020): 102–119.

Rahner, Karl. „Nowe ujęcie natchnienia biblijnego”. Tłum. Anna Morawska. W: Biblia dzisiaj, red. Józef Kudasiewicz, 189–197. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1969.

Ratzinger, Joseph. Jezus z Nazaretu. Studia o chrystologii. Tłum. Marzena Górecka i Wiesław Szymona. Opera omnia, t. 6/1. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2015.

Ratzinger, Joseph. Jezus z Nazaretu. Studia o chrystologii. Tłum. Wiesław Szymona. Opera omnia, t. 6/2. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2016.

Ratzinger, Joseph. O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja. Tłum. Wiesław Szymona. Opera omnia, t. 7/1. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2016.

Ratzinger, Joseph. O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja. Tłum. Ewa Grzesiuk. Opera omnia, t. 7/2. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2016.

Ratzinger, Joseph. Wiara w Piśmie i Tradycji. Teologiczna nauka o zasadach. Tłum. Jarosław Merecki. Opera omnia, t. 9/1. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2018.

Ratzinger, Joseph. Wiara w Piśmie i Tradycji. Teologiczna nauka o zasadach. Tłum. Jarsoław Merecki. Opera omnia, t. 9/2. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2018.

Riches, Aaron. „Deconstructing the Linearity of Grace: The Risk and Reflexive Paradox of Mary’s Immaculate Fiat”. International Journal of Systematic Theology 2 (2008): 179–194.

Sobór Watykański II. „Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium”. W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, 104–163. Poznań: Pallottinum, 2002.

Sobór Watykański II. „Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum”. W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, 350–363. Poznań: Pallottinum, 2002.

Stasiak, Sławomir. „Czy Kościół może obawiać się odkrycia nieznanych dotąd pism natchnionych?”. Wrocławski Przegląd Teologiczny 2 (2013): 59–70.

Work, Telforfd. Living and Active: Scripture in the Economy of Salvation. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 2002.

Zatwardnicki, Sławomir. „An Incarnational Analogy That Is Hard to Escape From: A Polemic with James Prothro”. Collectanea Theologica 91 (2021): 37–75.

Zatwardnicki, Sławomir. „Teologiczna doniosłość typologii Adam-Chrystus na bazie dokumentów Międzynarodowej Komisji Teologicznej”. Teologia w Polsce 1(2016): 205–224.

Zatwardnicki, Sławomir. Księgi natchione i ich interpretacja. Inspirujące przesłanie Josepha Ratzingera – Benedykta XVI. Lublin: Wydawnictwo Academicon, 2021.