Przewodnictwo duchowe w świetle nauczania św. Teofana Pustelnika

Irena Saszko

doi:10.18290/rt21681-5

Irena Saszko Chmielnicki Uniwersytet Narodowy, Ukraina https://orcid.org/0000-0003-2077-257X

Słowa kluczowe: św. Teofan Pustelnik, przewodnictwo duchowe, starzec, przyjaciel

Abstrakt

Święty Teofan Pustelnik (1815-1894) był rosyjskim ascetą, pustelnikiem, a jednocześnie biskupem i teologiem. Zarówno w swoich kazaniach, jak i w licznej korespondencji zachęcał do korzystania z przewodnictwa duchowego, udzielanego wiernym przez mnichów, mniszki oraz kapłanów. Dawał też wskazówki przewodnikom duchowym, w jaki sposób mają sprawować posługę, do której zostali powołani. Nawiązując do tradycji Kościoła głosił, iż relacja między starcem a jego uczniami ma być oparta na zażyłej i serdecznej przyjaźni. Jeśli ktoś nie ma możliwości znalezienia doświadczonego ojca duchowego, to na drodze ku wieczności pomocni mogą być jego przyjaciele.

Bibliografia

Аксенов-Мерсон М., Я назвал вас друзьями (Ин. 15,15), w: Дружба: ее формы, испытания и дары, ред. Константин Сигов, Дух і Літера, Киев 2008, s. 29-50 [Aksenov-Merson M., Ya nazval vas druz’yami (In. 15,15), w: Druzhba: yeye formy, ispytaniya i dary, red. Konstantin Sigov, Dukh і Lіtera, Kiyev 2008, s. 29-50].

Брат Роже з Тезе, Проста довіра. Вибрані тексти, переклад Світлана Желдак, Яна Вестель, Вікторія Резніченко, Дух і Літера, Київ 2012 [Brat Rozhe z Teze, Prosta dovira. Vybrani teksty, pereklad Svitlana Zheldak, Yana Vestel’, Viktoriya Reznichenko, Dukh i Litera, Kyyiv 2012].

Вілкен Р. Л., У пошуках обличчя Божого. Введення у богослов’я ранньої Церкви, Видавництво українського католицького університету, Львів 2005 [Vilken R. L., U poshukakh oblychchya Bozhoho. Vvedennya u bohoslov”ya rann’oyi Tserkvy, Vydavnytstvo ukrayins’koho katolyts’koho universytetu, L’viv 2005].

Владимир Л., Оптинские старцы, w: tenże, На стражи истины, Стретенский монастырь, Москва 2007, s. 22-91 [Vladimir L., Optinskiye startsy, w: tenże, Na strazhi istiny, Stretenskiy monastyr’, Moskva 2007, s. 22-91].

Сурожский А., митрополит, Пастырство, Издательский дом «Никея», Москва 2017 [Surozhskiy A., mitropolit, Pastyrstvo, Izdatel’skiy dom «Nikeya», Moskva 2017].

Святитель Феофан Затворник, Малые произведения, Правило веры, Москва 2018 [Svyatitel’ Feofan Zatvornik, Malyye proizvedeniya, Pravilo very, Moskva 2018].

Святитель Феофан Затворник, О покаянии и причащении. Слова и проповеди, Правило веры, Москва 2017 [Svyatitel’ Feofan Zatvornik, O pokayanii i prichashchenii. Slova i propovedi, Pravilo very, Moskva 2017].

Святитель Феофан Затворник, Рукописи из кельи, Правило веры, Москва 2018 [Svyatitel’ Feofan Zatvornik, Rukopisi iz kel'i, Pravilo very, Moskva 2018].

Святитель Феофан Затворник, Что есть духовная жизнь и как на нее настроиться? Собрание писем, Правило веры, Москва 2017 [Svyatitel' Feofan Zatvornik, Chto yest’ dukhovnaya zhizn’ i kak na neye nastroit’sya? Sobraniye pisem, Pravilo very, Moskva 2017].

Зелинский В., Дружба как духовничество, w: Дружба: ее формы, испытания и дары, ред. К. Сигов, Дух і Літера, Киев 2008, s. 51-60 [Zelinskiy V., Druzhba kak dukhovnichestvo, w: Druzhba: yeye formy, ispytaniya i dary, red. K. Sigov, Dukh і Lіtera, Kiyev 2008, s. 51-60].

Флоровский Г., Пути русского богословия, Издательство «Тираж-51», Краматорск 2012 [Florovskiy G., Puti russkogo bogosloviya, Izdatel'stvo «Tirazh-51», Kramatorsk 2012].

Карфикова Л., Святитель Григорий Нисский. Бесконечность Бога и бесконечный путь к Нему человека, перевод Илья Бей, Дух і Літера, Киев 2012 [Karfikova L., Svyatitel' Grigoriy Nisskiy. Beskonechnost’ Boga i beskonechnyy put’ k Nemu cheloveka, perevod Il'ya Bey, Dukh і Lіtera, Kiyev 2012].

Нембрини Ф., От отца к сыну. Беседы о рискованном деле воспитания, перевод. Екатерина Бровко, Дух і Літера, Киев 2015 [Nembrini F., Ot ottsa k synu. Besedy o riskovannom dele vospitaniya, perevod. Yekaterina Brovko, Dukh і Lіtera, Kiyev 2015].

Теофан Затворник, Нагадування всечесним монахиням про те, чого від них вимагає чернецтво, перклад Мирослав Лемик, Свічадо, Львів 2007 [Teofan Zatvornyk, Nahaduvannya vsechesnym monakhynyam pro te, choho vid nykh vymahaye chernetstvo, perklad Myroslav Lemyk, Svichado, L’viv 2007].

González L.J., Terapia duchowa. Ludzkie i duchowe uzdrowienie z chorób duszy, tłum. D. Kucała, Wydawnictwo Światło-Życie, Kraków 2005.

Jan Paweł II, List apostolski „Salvifici doloris”, s. 5, http://www.documenta-catholica.eu/d_1983-02-11-%20SS%20Ioannes%20Paulus%20II%20%20Salvifici%20Doloris%20-%20PL.pdf (dostęp: 21.08.2020).

Larchet J.-C., Terapia chorób duchowych. Wstęp do tradycji ascetycznej Kościoła prawosławnego, tłum. N. Aleksiejuk, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2013.

Merton T., Kierownictwo duchowe i medytacja, tłum. W. Grzybowski, Wydawnictwo M, Kraków 1995.

Misijuk W., Przewodnictwo duchowe w monastycyzmie prawosławnym, Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska, Lublin 2014.

Mniszka Nikołaja, Prawosławna tradycja ojcostwa duchowego, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2015.

Paszkowska T., Psychologia w kierownictwie duchowym, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014.

Saszko I., Ideał życia monastycznego w Pouczeniach wielebnym mniszkom o tym, czego od nich wymaga życie monastyczne św. Teofana Pustelnika, „Elpis” 21 (2019), s. 79-86.

Ware K., Przewodnictwo duchowe w prawosławiu, w: K. Ware, Królestwo wnętrza, tłum. W. Misijuk, Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska, Lublin 2003, s. 178-210.