Cudzoziemcy i znajomość języków obcych wśród jezuitów Rzeczypospolitej Obojga Narodów do końca XVI wieku
Abstrakt
Celem niniejszego opracowania jest pewna korekta i uzupełnienie dotychczasowego stanu badań na temat ogólnej charakterystyki pierwszego pokolenia polskich jezuitów. Opracowanie powstało na podstawie materiałów źródłowych i archiwalnych, z których niektóre zostały wcześniej opublikowane przez autorkę lub pozostały w rękopisie. Praca opiera się na dokumentach z epoki, które zawierają charakterystykę osób i stanowi próbę syntezy, która w postaci pełnej nie jest możliwa z powodu braku odpowiednich źródeł.
Polska w XVI wieku należała do państw bardzo zróżnicowanych pod względem etnicznym i wyznaniowym. Do Rzeczypospolitej przybywali cudzoziemcy, często ze względów religijnych, którzy starali się możliwie szybko zasymilować ze środowiskiem lokalnym. Większe trudności odczuwali ci, którzy żyli wśród szlachty − bardziej ksenofobicznej, mieszkający w miastach nie napotykali prawie żadnych problemów. Ludzi, nawet pochodzących z zewnątrz, z krajów ościennych, postrzegano jako członków jednej wspólnoty i środowiska, choć mówili obcym językiem i należeli do innej grupy społecznej.
Bibliografia
Alegambe, Philippus. Heroes et victimae charitatis Societatis Jesu. Roma, 1658.
Bystroń, Jan Stanisław. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce: Wiek XVI—XVIII. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994.
Cieślak, Stanisław. “Sprawozdanie z międzynarodowego seminarium: The religious and cultural contribution of the Ibero-American Jesuits in Northern and Central Europe, Madrid, 6.03. 2014.” Studia Paedagogica Ignatiana. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum w Krakowie 17(2014): 259−261.
Cieślak, Stanisław. “Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji: From Ireland to Poland: Northern Europe, Spain and the Early Modern World, Gdańsk, 8−9.10.2014.” Studia Paedagogica Ignatiana. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum w Krakowie 17(2014): 263−265.
Cieślak, Stanisław. “Stefan Batory and the Spanish Jesuits.” In From Ireland to Poland. Northern Europe, Spain and the Early Modern World, ed. Enrique García Hernán, Ryszard Skowron, 53−71. Valencia, 2015.
Cieślak, Stanisław. “I gesuiti spagnoli nella Repubblica delle due nazioni del XVI secolo.” In From Ireland to Poland. Northern Europe, Spain and the Early Modern World, ed. Enrique García Hernán, Ryszard Skowron, 85−104. Valencia, 2015.
Darowski, Roman. “Piotr Viana SJ i jego działalność filozoficzna w Polsce.” Odrodzenie i Reformacja (1978), 23: 35–53.
Grzebień, Ludwik. “Jan Poplatek.” In Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564–1995, red. Ludwik Grzebień et al. Kraków, 1996.
Grzebień, Ludwik. “Jezuici polscy wobec epidemii.” In Charitas. Miłosierdzie i opieka społeczna w ideologii, normach postępowania i praktyce społeczności wyznaniowych w Rzeczypospolitej XVI−XVIII wieku, red. U. Augustyniak, A. Karpiński, 245–257. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1999.
Kołacz, Jakub. Słownik języka i kultury jezuitów polskich. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2006.
Lisiak, Bogdan. Jezuici polscy a nauki ścisłe od XVI do XIX wieku. Słownik bio-bibliograficzny. Kraków: Wydawnictwo Ignatianum, 2000.
Lebon, Gabriel. Missionaires Jesuites du Levant dans l'Ancienne Compagnie 1523-1820, Beyrouth: Université St Joseph, 1935.
Łukaszewska-Haberkowa, Justyna. Examina novitiorum (Egzaminy nowicjuszów) z Braniewa z lat 1569–1574. Kraków: Wydawnictwo Ignatianum, 2012.
Łukaszewska-Haberkowa, Justyna. Pierwsze pokolenie polskich jezuitów w świetle biografii i egzaminów. Kraków: Wydawnictwo Ignatianum, 2012.
McCoog, Thomas M. “Goodly Confessor of Christ: The Mystery of James Bosgrave.” In Jezuicka ars historica, ed. M. Inglot, S. Obirek, 357–377. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2001.
Natoński, Bronisław. “Jan Poplatek.” In Polski Słownik Biograficzny, red. Henryk Markiewicz et al. Vol. 27, 592−593. Wrocław−Warszawa−Kraków−Gdańsk−Łódź, 1983.
Natoński, Bronisław. “Ks. Jan Poplatek TJ.” Nasza Przeszłość 5(1957): 238−270.
Natoński, Bronisław. “Początki i rozwój Towarzystwa Jezusowego w Polsce (1564–1580).” In Powstanie i rozwój Towarzystwa Jezusowego. Vol. 1. Początki Towarzystwa Jezusowego, ed. J. Brodrick SJ, transl. by Włodzimierz Baranowski, Mieczysław Bednarz. Kraków, 1969.
Natoński, Bronisław. “Szkolnictwo jezuickie w Polsce w dobie kontrreformacji,” In Wiek XVII – barok – kontrreformacja. Prace z historii kultury, red. J. Pelc. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970.
Obirek, Stanisław. Jezuici na dworach Batorego i Wazów 1580–1668. Wpływ kapelanów dworskich i wychowawców książąt na postawy panujących i politykę państwa. Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, 1996.
Paszenda, Jerzy. “Pierwszy architekt jezuicki Massimo Milanesi.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki (1970), 15: 231–238.
Paszenda, Jerzy, red., Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce. Wybór artykułów. Kraków: Wydawnictwo WAM, 1994.
Piechnik, Ludwik. Dzieje Akademii Wileńskiej. Vol. 1. Początki Akademii Wileńskiej 1570–1599. Rome: Apud “Institutum Historicum Societatis Jesu,” 1984.
Piechnik, Ludwik. Seminaria diecezjalne w Polsce prowadzone przez jezuitów od XVI do XVIII wieku. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2001.
Piwarski, Kazimierz. “Sobór trydencki i jezuici.” In Szkice z dziejów papiestwa (2nd ed.), red. Kazimierz Piwarski, 53−107. Warszawa, 1961.
Poplatek, Jan. Słownik jezuitów w XVI wieku, typescript No. 3288–3290, Archives of the Society of Jesus Southern Province.
Poplatek, Jan. Znajomość języków u jezuitów polskich w XVI stuleciu, typescript No. 1149 XXIII, Archives of the Society of Jesus Southern Province.
Tazbir, Janusz. Kultura szlachecka w Polsce. Rozkwit − upadek − relikty. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 1998.
Urban, Wacław. Epizod reformacyjny. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW “Prasa-Książka−Ruch,” 1988.
Wielewicki, Jan. Dziennik spraw domu zakonnego OO. Jezuitów u św. Barbary w Krakowie, series: Scriptores rerum Polonicarum. Kraków: Akademia Umiejętności, 1881.
Copyright (c) 2022 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
