Prawosławne duszpasterstwo wojskowe w okresie międzywojennym i w trakcie II wojny światowej

Jerzy Mokrauz

doi:10.18290/rt21687-8

Jerzy Mokrauz

Słowa kluczowe: historia, wojskowość, wojna, teologia, duszpasterstwo prawosławne

Abstrakt

Powyższy artykuł prezentuje w zarysie trudny okres rozwoju Prawosławia na terenie II Rzeczypospolitej, czyli lata 1918-1945. Problemy z uksztaltowaniem jednoznacznej myśli państwowej, ustalenie profilu konfesyjnego czy wreszcie tragedia II wojny światowej ukazywały już wcześniej istniejące problemy bądź ewokowały nowe. Naturalna skłonność do kultywowania tradycji chrześcijaństwa zachodniego na ziemiach polskich musiała wreszcie ustąpić powojennym uwarunkowaniom programu ateistycznego, gdy wojsko stanęło na straży wierności narzuconym treściom traktatowym, by strzec wolności w jej nowych semantycznie ograniczeniach.

Bibliografia

Arcybiskup generał brygady Sawa (Jerzy Sowietow). Wybór dokumentów. Opr. Krzysztof Filipow, Andrzej Sucheitz. Białystok–Warszawa: Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska, 1997.

Biskup Miron. „Z dziejów prawosławnego ordynariatu wojskowego w Rzeczypospolitej”. W: Chrześcijaństwo, Kościół, Prawosławie. Białystok, 2003.

Gomółka Krystyna, „Białorusini w II Rzeczypospolitej”. Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Ekonomia 31(1992).

Grzybowski, Jerzy. W służbie Rzeczypospolitej. Duszpasterstwo wojskowe wyznania prawosławnego w Wojsku Polskim w latach 1919-1949. Warszawa, 2016.

Kapelani Wojska Polskiego pomordowani na Wschodzie1940-1941. Materiały i źródła do biografii duszpasterzy Wojska Polskiego z lat 1919-1939 wszystkich wyznań religijnych – ofiar zbrodni katyńskiej. Red. Barbara Tarkowska. Warszawa–Mińsk Mazowiecki, 2013.

Kryska-Karski, Tadeusz i Stanisław Żurakowski. Generałowie Polski Niepodległej, wyd. 2 uzupełnione i poprawione. Warszawa, 1991.

Kunert, Andrzej Krzysztof. „Protoprezbiter ks. ppłk Fedorońko i biskup wojskowy gen. bryg. Sawa – symbole wierności Rzeczypospolitej”. W: 20-lecie restytucji Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego. Red. Jerzy Pańkowski. Warszawa, 2015.

Marynowski, Marcin. „Ksiądz pułkownik Szymon Fedorońko. Przyczynek do biografii naczelnego kapelana prawosławnego Wojska Polskiego”. W: Wielka Wojna wyzwań duchowych. Kapelani wojskowi na froncie wschodnim 1914-1920. Kraków, 2020.

Mironowicz Antoni. „Polskie prawosławne duszpasterstwo cywilne w Afryce”. Wiadomości PAKP (2001), 5(138).

Odziemkowski, Janusz. Armia i społeczeństwo II Rzeczypospolitej. Warszawa, 1996.

Odziemkowski, Janusz i Bolesław Spychała. Duszpasterstwo wojskowe w Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa, 1987.

Odziemkowski, Janusz. Służba duszpasterska Wojska Polskiego w latach 1914-1945. Warszawa, 1998.

Odziemkowski, Janusz i Sławomir Frątczak. Polskie duszpasterstwo wojskowe. Warszawa, 1996.

Papierzyńska-Turek, Mirosława. Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec Prawosławia 1918-1939. Warszawa, 1989.

Radziukiewicz, Anna. „Sawa (Sowietow) Wojskowy Biskup Prawosławny w Armii Andersa”. W: Nieść pokój, kochać ludzi, Arcybiskup generał dywizji Miron (Chodakowski) 1957-2010. Red. Anna Radziukiewicz. Warszawa, 2011.

Waszkiewicz, Zofia. Duszpasterstwo w silach zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej (1918-1939). Toruń, 2000.

Werra, Zbigniew. Działalność duszpasterska w 2 Korpusie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie gen. Władysława Andersa 1941-1947. Warszawa, 2009.

Wróblewski, Witold. „Duszpasterstwo mniejszości religijnych w Wojsku Polskim w latach 1918-1939”. W: Białoruś, Czechosłowacja, Litwa, Polska, Ukraina. Mniejszości w świetle spisów statystycznych XIX-XX wieku. Red. Jan Skarbek. Lublin, 1996.

Żak, Andrzej Czesław. „Prawosławny Ordynariat Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej w świetle wojskowych źródeł archiwalnych”. W: 20-lecie restytucji Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego. Red. Jerzy Pańkowski. Warszawa, 2015.