Etymologia polszczyzny jako narzędzie w procesie asocjacji homilijnej

Bartłomiej Kuźnik

doi:10.18290/rt206712-5

Bartłomiej Kuźnik Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Teologiczny, Polska https://orcid.org/0000-0003-2455-9813

DOI: https://doi.org/10.18290/rt206712-5

Słowa kluczowe: etymologia, język religijny, homilia, asocjacja

Abstrakt

Homilia funkcjonuje w języku religijnym jako forma mowy i tekstu. W konsekwencji wchodzi w interakcję z językiem ogólnym (oficjalnym i potocznym). Zachowując równowagę między obroną kanonów piękna wysłowienia a komunikatywnością, chce głosić kerygmat oraz łączyć przeszłość, teraźniejszość i przyszłość wielu pokoleń adresatów. Etymologia polszczyzny w swoim potencjale ewolucji słownictwa na osi temporalnej może służyć tej komunikacji. Użyta w homilii jako tworzywo kaznodziejskie wspomaga proces asocjacji homilijnej. Podpowiada adresatom homilii związki kerygmatu z konkretnymi leksemami zawierającymi w sobie językowe powiązania z chrześcijaństwem osadzonym w historii i kulturze narodu. Takie etymologie mogą też łączyć samych słuchaczy homilii, gdy uświadamiają im podobne doświadczenie na styku polszczyzny i wiary.

Bibliografia

Bajerowa I., O języku współczesnego życia religijnego, „W Drodze” 9 (1981), s. 43-50.

Bajerowa I., Problemy stylistyczno-leksykalne współczesnego polskiego języka religijnego, w: Warianty języka, red. J. Bartmiński, J. Szadura, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2003, s. 214-221.

Bajerowa I., Swoistość języka religijnego i niektóre problemy jego skuteczności, „Łódzkie Studia Teologiczne” 3 (1994), s. 11-17.

Bajerowa I., Szanse języka religijnego w świecie kultury masowej, w: Teologia – kultura – współczesność, red. Z. Adamek, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1995, s. 99-113.

Długosz-Kurczabowa K., Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Dyk S., Zasady interpretacji tekstu biblijnego w praktyce kaznodziejskiej, „Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 14 (2009), s. 100-121.

Gądecki S., Promień z serca odbity, Wydawnictwo: Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań 2008.

Holly K., Żółtak A., Słownik wyrazów zapomnianych, czyli słownictwo naszych lektur, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.

Karwala M., O niektórych sposobach wyrażania niewyrażalnego, w: Teologia – kultura –współczesność, red. Z. Adamek, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1995, s. 86-98.

Klementowicz M., Funkcja fatyczna języka homilii i kazań, „Roczniki Teologiczne” 63 (2016), z. 12, 61-73.

Klementowicz M., Głoszenie słowa Bożego podstawowym zadaniem kapłana, „Sympozjum” 2 (2018), s. 61-75.

Klementowicz M., Spójność tekstu jako warunek poprawnej homilii, „Roczniki Teologiczne” 64 (2017), z. 12, s. 63-77.

Kowalczyk J., Św. Wawrzyniec uczy. Homilia z okazji ogłoszenia św. Wawrzyńca patronem Słupcy, w: Kazania prymasa 2010-2014, red. Z. Gogola, Wydawnictwo Franciszkanów „Bratni Zew”, Kraków 2015, s. 47-51.

Krauze Ł., Homilista wobec spraw ubogich tego świata. Treści egzystencjalne w homilii, w: Homilia integralna. Studium treści przepowiadania homilijnego, red. M. Dąbrówka, M. Klementowicz, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2017, s. 63-73.

Makuchowska M., Bibliografia języka religijnego 1945-2005, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2007.

O języku religijnym. Zagadnienia wybrane, red. M. Karpluk, J. Sambor, Wydawnictwo KUL, Lublin 1988.

Olszański T., Homilia jako uprzywilejowana forma głoszenia słowa Bożego, „Collectanea Theologica” 37 (1967), fasc. 4, s. 119-124.

Ożóg K., Ustna odmiana języka ogólnego, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej, Lublin 2001, s. 85-98.

Podeszwa P., Temu, który nas miłuje (Ap 1,5). Miłość Chrystusa do Kościoła w świetle wybranych tekstów z Apokalipsy św. Jana, „Teologia Praktyczna” 16 (2015), s. 95-110.

Przyczyna W., Materiały pomocnicze do homilii i kazań. Definicja, rodzaje, znaczenie, w: Ściągać czy nie ściągać?, red. M. Kubiak, W. Przyczyna, Wydawnictwo: Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań 2008.

Przyczyna W., Siwek G., Język w Kościele, w: Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Uniwersytet Jagielloński Ośrodek Badań Prasoznawczych, Kraków 1999, s.130-148.

Przyjaciel, internetowy mem, https://demotywatory.pl/2914161/PRZY-JA-CIEL (dostęp: 14.04. 2020).

Puzynina, J., Człowiek – język – sacrum, w: Człowiek – dzieło – sacrum, red. S. Gajda, H.J. Sobeczko, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego – Instytut Filologii Polskiej, Opole 1998, s. 19-31.

Rada Języka Polskiego, http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1822:sklad-osobowy-zespolu-jezyka-religijnego2&catid=98&Itemid=58 (dostęp: 2.04. 2020).

Rusek A., Czy z mar Twych wstanie?, w: Dobra wnuczka, blog, https://dobrawnuczka.blog.deon.pl/2020/04/05/czy-z-mar-twych-wstanie/ (dostęp: 14.04.2020).

Siwek G., Przepowiadać skuteczniej. Elementy retoryki kaznodziejskiej, Wydawnictwo „Homo Dei”, Kraków 1992.

Sławiński H., Źródła autorytetu kaznodziei, „Ateneum Kapłańskie” 606 (2010), z. 2, s. 313-324.

Szczepaniak M., Patrzenie obrazu. Obrazowanie jako strategia komunikacyjna w przepowiadaniu, „Ateneum Kapłańskie” 606 (2010), z. 2, s. 111-122.

Szewczyk L., Muzyka „najszlachetniejsza służebnica” liturgii. O muzyce jako źródle i tworzywie kaznodziejskim, „Studia Pastoralne” 12 (2016), s. 36-48.

Tarczewska M., Dialogizacja monologu. Komunikatywne aspekty współczesnych polskich homilii. Praca doktorska, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Masaryka, Brno 2010 – dostępna online: https://is.muni.cz/(dostęp: 3.04.2020).

Wąs C., Architektura a dekonstrukcja. Przypadek Petera Eisenmana i Bernarda Tschumiego, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2015.

Wejman H., Wiara a uporczywa terapia, „Colloquia Theologica Ottoniana” 1 (2013), s. 7-16.

Zapomniane słowa, red. M. Budzińska, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014.

Zawilska D., O poprawności językowej w tekstach kazań, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 37 (1998), s. 45-54.

Zdunkiewicz-Jedynak D., Jak mówić o Bogu językiem współczesnego świata?: o dylematach inkulturacji w języku polskiego Kościoła, „Studia Salvatoriana Polonica” 4 (2010), s. 87-97.

Żądło A., Troska o język w liturgii przejawem duchowości chrześcijańskiej, „Studia Pastoralne” 10 (2014), s. 351-362.