Bioetyczny i teologicznomoralny wymiar zamrażania ludzkich embrionów

Józef Wróbel

doi:10.18290/rt.20673-5

Józef Wróbel Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska https://orcid.org/0000-0003-4254-3065

DOI: https://doi.org/10.18290/rt.20673-5

Słowa kluczowe: zamrażanie embrionów, ART, prokreacja wspomagana

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony problematyce kriokonserwacji ludzkich embrionów. Stosowanie tej techniki pozostaje w ścisłym związku z prokreacją wspomaganą. Stwarzane celem zwiększenia skuteczności procedury in vitro nadliczbowe embriony zostają zamrożone, aby następnie można było je wykorzystać w kolejnych próbach transferu. Autor przedstawia techniczny wymiar zamrażania i ryzyko z nim związane. W ostatniej części Autor analizuje wymiar etyczny tych technik. Podkreśla, że chociaż sama prokreacja wspomagana jest niemoralna, to jednak moralnie słuszne jest dążenie do naprawienia tego zła przez matkę, która jest gotowa przyjąć do swojego łona stopniowo rozmrażane embriony. Dobrym rozwiązaniem wydaje się być adopcja porzuconych embrionów. Takiego rozwiązania nie da się jednak usprawiedliwić z punktu widzenia etycznego. Jeżeli rozmrożenie zostaje wymuszone przez prawo lub wymówienie umowy przez klinikę przechowywującą te embriony, możliwa jest zgoda na ich obumarcie. Z obowiązku transferu zwalnia również stan zdrowotny embrionów uniemożliwiający ich rozwój. Ponadto niemoralna jest selekcja eugeniczna embrionów oraz transfer wyłącznie tych embrionów, które mają pożądane cechy fenotypowe czy płeć.

Bibliografia

Bartel H., Embriologia, wyd. 4, Warszawa 2007.

Beauchamp T.L., Childress J.F., Zasady etyki medycznej, Warszawa 1996.

Biesaga T., Bioetyka, w: Encyklopedia bioetyki. Personalizm chrześcijański. Głos Kościoła. Radom 2005, s. 54-62.

Biszewska-Miętka J., Mrożenie zarodków − sposób na odłożenie macierzyństwa w czasie? http://www.edziecko.pl/przed_ciaza/1,8784ł15355849,Mrozenie_zarodkow_sposob_na_odlozenie_macierzynstwa.html (dostęp: 27.10.2018).

Check J.H., Summers-Chase D., Yuan W., Swenson K., Horwath B Camden D., Length of time of embryo storage does not negatively influence pregnancy rates after thawing and transfer, „Clinical and Experimental Obstetrics and Gynecology” 37(2010), nr 3, s. 185-186.

Chiodi M., Modelli teoretici in bioetica, Milano 2005.

De Mouzon J., Goossens V., Bhattacharya S., Castilla J.A., Ferraretti A.P., Korsak V., Kupka M., Nygren K.G., Nyboe Andersen A., Assisted reproductive technology in Europe, 2006: results generated from European registers by ESHRE [European Society of Human Reproduction and Embryology], „Human Reproduction” 25(2010), nr 8, s. 1851-1862.

Dogmatyka, t. 6, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Warszawa 2005-2007.

Dowling-Lacey D., Mayer J.F., Jones E., Bocca S., Stadtmauer L., Oehninger S., Live birth from a frozenBthawed pronuclear stage embryo almost 20 years after its cryopreservation, „Fertility and Sterility” 95(2011), nr 3, 1120.e1-1120.e3.

El Mokhallalati Y., Van Eekelen R., Bhattacharya S., McLernon D.J., Treatment-independent live birth after in-vitro fertilisation: a retrospective cohort study of ł133 women, „Human Reproduction” 34(2019), nr 8, s. 1470-1478.

Encyklopedia bioetyki, Personalizm chrześcijański. Głos Kościoła. Radom 2005.

Forum embriologiczne, Ciąża pozamaciczna − po jakim czasie mogę podejść znowu do in vitro?, Portal Przychodni Leczenia Niepłodności „nOvum”, https://www.novum.com.pl/pl/leczenie-nieplodnosci/forum-embriologiczne/strona/9/#accordion-faq-111-5590 (dostęp: 24.04.2020).

Forum embriologiczne, Co oznacza opis zarodka cl5.3 zamrożonego w 2 dniu, jaka jest jego jakość? Portal Kliniki „nOvum”, https://www.novum.com.pl/pl/leczenie-nieplodnosci/forum-embriologiczne/strona/0/#accordion-faq-111-7554 (dostęp: 24.04.2020).

Forum embriologiczne, Czy mam szansę na pozytywny crio transfer z zamrożonych 3-dniowych zarodków: cl 9.3 i cl 10.3?, Portal Kliniki „nOvum”, https://www.novum.com.pl/pl/leczenie-nieplodnosci/forum-embriologiczne/strona/0/#accordion-faq-111-7526 (dostęp: 24.04. 2020).

Forum embriologiczne, Ile i które zarodki wybrać do kriotransferu?, Portal Kliniki nOvum, https://www.novum.com.pl/pl/leczenie-nieplodnosci/forum-embriologiczne/pytanie/512/ (dostęp: 19.04.2020).

Forum embriologiczne, Kiedy mogę mieć następny transfer? Portal Przychodni Leczenia Niepłodności „nOvum”, https://www.novum.com.pl/pl/leczenie-nieplodnosci/forum-embriologiczne/strona/3/#accordion-faq-111-5448 (dostęp: 24.04.2020).

Forum embriologiczne, Na jakim cyklu powinien odbyć się kriotransfer, jeżeli mam skłonności do powstawania torbieli i polipów endometrialnych? Portal Przychodni Leczenia Niepłodności „nOvum”, https://www.novum.com.pl/pl/leczenie-nieplodnosci/forum-embriologiczne/strona/1/#accordion-faq-111-7250 (dostęp: 24.04.2020).

Forum embriologiczne, Od czego zależy, na jakim etapie zarodek zostaje zamrożony, Portal Kliniki „nOvum”, https://www.novum.com.pl/pl/leczenie-nieplodnosci/forum-embriologiczne/strona/1/#accordion-faq-111-7253 (dostęp: 24.04.2020).

Forum embriologiczne, Odwołano moje drugie podejście do kriotransferu, Portal Przychodni Leczenia Niepłodności „nOvum”, https://www.novum.com.pl/pl/leczenie-nieplodnosci/forum-embriologiczne/strona/1/#accordion-faq-111-7176 (dostęp: 24.04.2020).

Forum embriologiczne, Po jakim czasie od porodu siłami natury można podejść do kriotransferu? Portal Przychodni Leczenia Niepłodności „nOvum”, https://www.novum.com.pl/pl/leczenie-nieplodnosci/forum-embriologiczne/strona/3/#accordion-faq-111-5617 (dostęp: 24.04. 2020).

In vitro − IVF − Zapłodnienie pozaustrojowe, INVICTA. Klinika Leczenia Niepłodności, https://www.klinikainvicta.pl/leczenie-nieplodnosci/metody-leczenia/zaplodnienie-in-vitro/ (dostęp: 09.05.2020).

Kriokonserwacja komórek jajowych i zarodków, GMW − Embrio, http://invitrogmw.pl/nieplodnosc-2/pracownia-embriologiczna/kriokonserwacja-zarodkow/ (dostęp: 27.10.2018).

Leeton J., The early history of IVF in Australia and its contribution to the World (1970-1990). „Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology” 44(2004), nr 6, s. 495-501.

Midro A., Zagrożenia genetycznego dziedzictwa u dzieci poczętych in vitro, w: Wobec in vitro. Genetyczne, moralne, filozoficzne, teologiczne i prawne aspekty zapłodnienia pozaustrojowego, red. J. Grzybowski, F. Longchamps de Bérier, Kielce 2017, s. 149-171.

Mrożenie zarodków − kriokonserwacja, INVICTA. Klinika Leczenia Niepłodności, https://www.klinikainvicta.pl/nieplodnosc-faq/mrozenie-zarodkow-kriokonserwacja/ (dostęp: 19.04.2020).

Mrożenie zarodków − kriokonserwacja, INVICTA. Klinika Leczenia Niepłodności, https://www.klinikainvicta.pl/nieplodnosc-faq/mrozenie-zarodkow-kriokonserwacja/ (dostęp: 19.04. 2020).

Niwińska A., Przegląd metod kriokonserwacji pod kątem techniki witryfikacyjnej, „Życie Weterynaryjne” 2016, nr 7(91), s. 505-508.

Nyboe Andersen A., Goossens V., Bhattacharya S., Ferraretti A.P., Kupka M.S., De Mouzon J., Nygren K.G., Assisted reproductive technology and intrauterine inseminations in Europe, 2005: results generated from European registers by ESHRE, „Human Reproduction” 24(2009), nr 1, s. 1-21.

Nyboe Andersen A., Goossens V., Ferraretti A.P., Bhattacharya S., Felberbaum R., De Mouzon J., Nygren K.G., Assisted reproductive technology in Europe, 2004: results generated from European registers by ESHRE [European Society of Human Reproduction and Embryology], „Human Reproduction” 23(2008), nr 4, s. 756-771.

Ontogeneza, w: Wielka encyklopedia medyczna, red. E. Cravetto, t. 14, Warszawa, 2011, s. 248.

Papis K., Lewandowski P., Wolski J.K., Kozioł K., Dzieci urodzone z zarodków przechowywanych w stanie zamrożenia przez 10 lat. Analiza 5 przypadków, „Ginekologia Polska” 2013, nr 11(84), s. 970-973.

Pascual R., Modelli di bioetica, Roma 2007.

Pawelczyk L., Serdyńska M., Zapłodnienie, w: Położnictwo i ginekologia, t. 1, red. G.H. Bręborowicz, Warszawa 2008, s. 1-6.

Polge C., Smith A.U., Parkes A.S., Revival of spermatozoa after vitrification and dehydration at low temperatures, „Nature” 164(1949), s. 666-667.

Położnictwo i ginekologia, 2 t., red. G.H. Bręborowicz, Warszawa 2008.

Pstrąg M., Z zarodka zamrożonego przez 16 lat urodziło się zdrowe dziecko! https://mamo toja.pl/mrozenie-zarodkow-do-in-vitro-to-bezpieczne-przez-dlugie-lata,in-vitro-artykul,22 28łr1p1.html (dostęp: 27.04.2020).

Rall W.R., Ernest John Christopher Polge FRS (1926-2006), „Cryobiology” 54(2007), nr 3, s. 241-242.

Riggs R., Mayer J., Dowling-Lacey D., Chi T.-F., Jones E., Oehninger S., Does storage time influence post thaw survival and pregnancy outcome? An analysis of 11,768 cryopreserved human embryos, „Fertility and Sterility” 93(2010), nr 1, s. 109-115.

Rosik S., Techniki manipulacyjne w aspekcie wymagań moralnych, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 25(1978), z. 3, s. 23-38.

Sgreccia S., Manuale di bioetica, t. 1: Fondamenti e etica biomedica, wyd. 4, Milano 2007, s. 55-99.

Society for Assisted Reproductive Technology, IVF Success. 2016 Preliminary National Data, https://www.sartcorsonline.com/rptCSR_PublicMultYear.aspx?reportingYear=2016#help (dostęp: 27.10.2018).

Transfer zarodków, PARENS. Centrum Leczenia Niepłodności, http://parens.pl/jestem-w-trakcie-leczenia/transfer-zarodkow/ (dostęp: 19.04.2020).

Wasilewski T., Procedura in vitro − technika i konsekwencje, w: Wobec in vitro. Genetyczne, moralne, filozoficzne, teologiczne i prawne aspekty zapłodnienia pozaustrojowego, red. J. Grzybowski, F. Longchamps de Bérier, Kielce 2017, s. 17-45.

Wencel K.T., Traktat o człowieku, w: Dogmatyka, t. 5, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Warszawa 2007, s. 15-212.

Wielka encyklopedia medyczna, red. E. Cravetto, 23 t., Warszawa 2011.

Witryfikacja zarodków i oocytów, Gyncentrum. Klinika Leczenia Niepłodności i Diagnostyki Prenatalnej, https://www.gyncentrum.pl/witryfikacja-zarodkow-i-oocytow (dostęp: 27.10. 2018).

Witryfikacja zarodków i oocytów, Gyncentrum. Klinika leczenia niepłodności i diagnostyki prenatalnej, https://www.gyncentrum.pl/witryfikacja-zarodkow-i-oocytow (dostęp: 27.10. 2018).

Witryfikacja, czyli szybkie mrożenie zarodków i gamet, InviMed. Kliniki leczenia niepłodności, https://www.invimed.pl/witryfikacja-czyli-mrozenie-zarodkow-i-gamet (dostęp: 19.04.2020).

Wojtasik B., Witryfikacja, czyli szybkie mrożenie zarodków i gamet, InviMed. Kliniki leczenia niepłodności, https://www.invimed.pl/witryfikacja-czyli-mrozenie-zarodkow-i-gamet (dostęp: 19.04.2020).

Wróbel J., Antropologiczne implikacje sztucznej prokreacji, „Roczniki Teologiczne” 62(2015), z. 3, s. 77-100.

Wróbel J., Człowiek i medycyna. Teologicznomoralne podstawy ingerencji medycznych, Kraków 1999.

Wróbel J., Poczęcie człowieka i status jednokomórkowej ludzkiej zygoty z perspektywy bioetyki katolickiej, „Roczniki Teologiczne” 64(2017), z. 3, s. 79-92.

Wróbel J., Prokreacja technicyzowana − wyzwania etyczne, „Roczniki Teologii Moralnej” 56(2009) 3, s. 183-202.

Wykrycie wad genetycznych podczas in vitro. Gyncentrum. Klinika leczenia niepłodności i diagnostyki prenatalnej, https://www.gyncentrum.pl/blog/pl/wykrycie-wad-genetycznych-podczas-in-vitro (dostęp: 17.04.2020).

Zespół Hiperstymulacji, Klinika Leczenia Niepłodności Gameta, https://gameta.pl/blog/zespol-hiperstymulacji/ (dostęp,17.04.2020).