„Głęboka religijność Lutra”: Marcin Luter – heretyk czy bohater wiary?
Abstrakt
Celem artykułu jest sformułowanie odpowiedzi na pytanie: czy Lutra należy uważać za heretyka, czy też można w nim widzieć bohatera wiary? Istotną podstawą dla takiej odpowiedzi są najpierw wypowiedzi papieży ostatniego czterdziestolecia, aż po afirmację Lutra jako osobowości głęboko religijnej. Dalszych przesłanek dostarczają wyniki historycznych badań, które wskazują na głębokie zakorzenienie Lutra w ówczesnej teologii mistycznej. Uwidacznia się to w jego sposobie uprawiania teologii, gdzie głównym źródłem poznania stało się własne doświadczenie wiary. Teologia Lutra jest teologią egzystencjalną i w tej perspektywie należy widzieć także naukę o usprawiedliwieniu. Usprawiedliwienie z wiary było dla Lutra przede wszystkim żywym, duchowym doświadczeniem w osobistej relacji do Boga, które jednocześnie determinowało jego teologiczną refleksję. Zachowując świadomość spraw spornych, można stwierdzić, że w swych reformacyjnych intencjach Luter pozostał zakorzeniony w katolickiej tradycji wiary. Luter nie jest ani heretykiem, ani nie musi być uznawany za bohatera wiary – jest przede wszystkim reformatorsko nastawionym teologiem, który ma swe miejsce w ramach jednego, katolickiego Kościoła.
Bibliografia
Burkard Dominik: Luther und die Reformation 1517-2017: Kritische Anmerkungen (nicht nur) zur Luther-Biographie von Heinz Schilling, w: Neu hinsehen: Luther. Katholische Perspektiven – ökumenische Horizonte, red. Stephan Mokry, Reinhard Grütz, Ludger Nagel, Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt – Paderborn: Bonifatius 2016, s. 116-135.
Dola Tadeusz: Marcina Lutra soteriologiczna teoria „radosnej wymiany i konfliktu”, „Studia Oecumenica” 17 (2017), s. 133-147.
Hölscher Lucian: Reformation und säkulare Gesellschaft, „Stimmen der Zeit” 142 (2017), nr 10, s. 651-166.
Jaskóła Piotr: Historyczny rozwój katolickiego obrazu Marcina Lutra, „Studia Nauk Teologicznych” 13 (2018), s. 45-60.
Jedin Hubert: Contarini und Camaldoli, „Archivio italiano per la storia dela pietà” 2 (1959), s. 51-117.
Kasper Walter: Katholische Kirche. Wesen – Wirklichkeit – Sendung, Freiburg–Basel–Wien: Herder 2011.
Kasper Walter: Martin Luther. Eine ökumenische Perspektive, Ostfildern: Patmos Verlag 2016.
Leppin Volker: „Ich hab all mein ding von Doctor Staupitz“. Johannes von Staupitz als geistlicher Begleiter in Luthers reformatorischer Entwicklung, w: Transformationen. Studien zu den Wandlungsprozessen in Theologie und Frömmigkeit zwischen Spätmittelalter und Reformation, (Spätmittelalter, Humanismus, Reformation 86), red. Volker Leppin, Tübingen: Mohr Siebeck 2015, s. 241-259.
Leppin Volker: Die fremde Reformation. Luthers mystische Wurzeln, München: C.H. Beck 2016.
Lohse Bernhard: Luthers Theologie in ihrer historischen Entwicklung und in ihrem systematischen Zusammenhang, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1995.
Lortz Joseph: Die Reformation als religiöse Anliegen heute, Trier: Paulinus Verlag 1948.
Neuner Peter: Martin Luthers Reformation. Eine katholische Würdigung, Freiburg–Basel–Wien: Herder 2017.
Pesch Otto Hermann: „Nun fühlte ich mich neugeboren“. Luthers Weg zur Reformation: Rückblick und ein Urteil aus katholischer Sicht, w: Luther in Erfurt und die katholische Theologie, red. Josef Freitag, Leipzig: Benno Verlag 2001, s. 31-43.
Pesch Otto Hermann: Existentielle und sapientiale Theologie. Hermeneutische Erwägungen zur systematisch-theologischen Konfrontation zwischen Luther und Thomas von Aquin, „Theologische Literaturzeitung” 92 (1967), s. 731-742.
Pesch Otto Hermann: Theologie der Rechtfertigung bei Martin Luther und Thomas von Aquin. Versuch eines systematisch-theologischen Dialogs, Mainz: Matthias-Grünewald-Verlag 1967.
Pesch Otto Hermann: Zrozumieć Lutra, tłum. Andrzej Marniok, Krzysztof Kowalik, Poznań: W drodze 2004.
Porada Rajmund: Lutra nauczanie o usprawiedliwieniu jako „imputatio” i „deificatio”, „Studia Nauk Teologicznych” 13 (2018), s. 109-127.
Posset Franz: The Real Luther: A Friar at Erfurt and Wittenberg: Exploring Luther's Life with Melanchthon as Guide, St. Louis: Concordia Publishing 2011.
Sattler Dorothea: Ist Martin Luther katholisch? Annäherung an eine provozierende Frage, w: Neu hinsehen: Luther. Katholische Perspektiven – ökumenische Horizonte, red. Stephan Mokry, Reinhard Grütz, Ludger Nagel, Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt – Paderborn: Bonifatius 2016, s. 162-174.
Schilling Heinz: Martin Luther. Rebell in einer Zeit des Umbruchs, München: C.H.Beck 20143.
Składanowski Marcin: Marcin Luter – świadek Chrystusa i nauczyciel wiary? Ekumeniczne katolicko-luterańskie spojrzenie na Reformatora w świetle dokumentu „Od konfliktu do komunii”, „Studia Teologiczne” 33 (2015), s. 65-79.
Thönissen Wolfgang: Gerechtigkeit oder Barmherzigkeit? Das ökumenische Ringen um Rechtfertigung, Paderborn: Bonifatius – Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt 2016.
Unterburger Klaus: Turmerlebnis und Thesenanschlag: Luthers Gedankensystem entsteht. Hintergründe aus Theologie und Frömmigkeit, w: Neu hinsehen: Luther. Katholische Perspektiven – ökumenische Horizonte, red. Stephan Mokry, Reinhard Grütz, Ludger Nagel, Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt – Paderborn: Bonifatius 2016, s. 26-42.
Unterburger Klaus: Unter dem Gegensatz verborgen. Tradition und Innovation in der Auseinandersetzung des jungen Martin Luther mit seinen theologischen Gegnern. Münster: Aschendorff 2015.
Willebrands Johannes: Mandatum Unitatis. Beiträge zur Ökumene. Paderborn: Bonifatius 1989.
Copyright (c) 2020 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
