Echa represji wobec klasztorów w Królestwie Polskim na łamach krakowskiego Czasu po upadku powstania styczniowego

Patrycja Gąsiorowska

doi:10.18290/rt21684-3

Patrycja Gąsiorowska Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, Polska https://orcid.org/0000-0001-8616-1945

Słowa kluczowe: Królestwo Polskie, powstanie styczniowe, dziennik krakowski Czas, represje, klasztory męskie i żeńskie

Abstrakt

Ukazujący się w Krakowie od 1848 roku dziennik Czas, organ prasowy galicyjskich konserwatystów, na bieżąco informował czytelników o wydarzeniach w Królestwie Polskim związanych z powstaniem styczniowym i represjami rządu carskiego wobec Polaków po jego upadku. Jednym z głównych tematów były represje dotykające Kościół katolicki, a zwłaszcza męskie i żeńskie zakony. Czas opisywał wszelkie przejawy nękania osób zakonnych ze strony Rosjan: drobne złośliwości, wydawanie przepisów utrudniających normalne funkcjonowanie klasztorów, dręczenie moralne, stosowanie tortur, wykonywanie egzekucji i zsyłanie zakonników na Syberię, konfiskaty klasztornych majątków, a wreszcie likwidację większości klasztorów męskich i żeńskich. Przy okazji relacjonowania przypadków represji dziennik przedstawiał też reakcje zachodnich mocarstw i papiestwa na antypolską i antykościelną politykę caratu oraz nieskuteczne dyplomatyczne próby przeciwdziałania im. Długo łudzono czytelników nadzieją na zbrojną interwencję zachodnich mocarstw na rzecz uciemiężonego narodu polskiego, łącząc obronę idei narodowych z obroną religii katolickiej. Niestety nadzieje te, o czym Czas donosił z goryczą, okazały się płonne.

Bibliografia

Adamek, Kazimierz. “Geneza i wstępny program krakowskiego ‘Czasu’.” Kwartalnik Historii Prasy Polskiej (1980), 19, 1: 29 (19-34).

Bańdo, Adam. “Krakowski ‘Czas’ (1848-1939) na tle dotychczasowych badań krakowskiej prasy.” Rocznik Historii Prasy Polskiej (2010), 13, 1-2: 81-95.

Bańdo, Adam. “W ‘rezydencji’ krakowskiego ‘Czasu’ (1848-1934).” Rocznik Historii Prasy Polskiej (2014), 17, 2: 84-102.

Drobiszewski, Jerzy. “Kręgi czytelnicze ‘Czasu’ w latach 1848-1865.” Studia Historyczne (1969), 12, 3: 377-394.

Drobiszewski, Jerzy. “Serwis informacyjny dziennika ‘Czas’ w latach 1848-1865.”, Zeszyty Prasoznawcze (1968), 9, 1: 74-86.

Figiela, Krzysztof. “Echa powstania styczniowego na łamach ‘Czasu’ i ‘Gazety Narodowej’”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Socjologiczno-Historyczna (2003), 12 (Historia, 1): 51-58.

Gach, Piotr Paweł. Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773-1914. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1984.

Homola, Irena. “Prasa galicyjska w latach 1831-1866.” W: Historia prasy polskiej. Prasa polska 1661-1864. Red. Jerzy Łojek, 199-246. Warszawa: PWN, PAN IBL, 1976.

Jakubek, Mariusz. “Krakowski ‘Czas’ – środowisko dziennikarskie w latach 1848-1918.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego (2005), 1279 (Prace Historyczne, 132): 147-166.

Koberdowa, Irena. “Papież Pius IX a powstanie styczniowe.” W: Szkice z dziejów papiestwa. T. 1. Red. Irena Koberdowa, Janusz Tazbir. Warszawa: Książka i Wiedza, 1989.

Lis, Krzysztof. “Sprawy polskie w pontyfikacie Piusa IX (1846-1878).” Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne (2001), 8, 1: 101-125.

Łojek, Jerzy, Jerzy Myśliński, Wiesław Władyka. Dzieje prasy polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1988.

Olszański, Kazimierz. “Krakowski ‘Czas’ wobec powstania styczniowego.” W: Kraków w powstaniu styczniowym. Red. Kazimierz Olszański. (Biblioteka Krakowska nr 113), 193-301. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1968.

Olszański, Kazimierz. Prasa galicyjska wobec Powstania Styczniowego. (Prace Komisji Nauk Historycznych PAN, nr 35). Wrocław, 1975.

Prejs, Roland. Zakonnicy franciszkańscy Królestwa Polskiego po kasacie 1864 roku. Dzieje–postawy. Warszawa–Sandomierz: Bracia Mniejsi Kapucyni, Wydawnictwo Diecezjalne, 2003.

Skarbek, Jan. “Katarzyna Antonina Sowińska ze Schroederów, 1.v. Jonasowa (1776-1860), działaczka społeczna i charytatywna.” W: Polski słownik biograficzny. T. 40, z. 167. Red. Andrzej Romanowski, 632-633. Warszawa–Kraków, 2001.

Ranke, Leopold von. Dzieje papiestwa w XVI-XIX wieku. Przeł. J. Zarański, Z. Żabicki. Warszawa: PIW, 1974.

Uljasz, Adrian. “Krakowski ‘Czas’ wobec wybuchu i pierwszych tygodni powstania styczniowego. Studium historyczno-prasoznawcze.” W: Galicja a powstanie styczniowe. Red. Mariola Hoszowska, Agnieszka Kawalec, Leonida Zaszkilniak, 43-58. Warszawa–Rzeszów: DiG, 2013.

Walewander, Edward. Echa powstania styczniowego w prasie austriackiej. Warszawa: ODiSS, 1989.

Walewander, Edward. “Represje carskie wobec Kościoła w Królestwie Polskim podczas powstania styczniowego w świetle prasy austriackiej.” Roczniki Teologiczno-Kanoniczne (1985), 32, 4: 153-157.

Zieliński, Zygmunt. “Kościół ery popowstaniowej wobec nowych problemów. Powstanie styczniowe – sprawy, regiony, ludzie.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska (1993), 48, 4 (Historia): 29-39.