Wartości ludzkie i chrześcijańskie w obrzędach narodzinowych Gidarów z północnego Kamerunu
Abstrakt
Obrzędy narodzinowe u Gidarów (Północny Kamerun) – podobnie jak i innych ludów – stanowiły jeden z pierwszych czynników integrujących wspólnotę etniczną. Artykuł przedstawia najpierw schemat obrzędów narodzinowych u Gidarów, a następnie prezentuje zawarte w nich wartości, m.in. wartość rodziny i solidarności rodowej, solidarność ze wspólnotą terytorialną, szacunek dla życia, duchową wizję życia. Wskazuje także na odniesienie w tych obrzędach do Boga (Maɳgɘlva) jako Stwórcy i Dawcy życia. Na koniec wskazuje na wartości tych obrzędów dla wspólnoty Kościoła katolickiego, który zakorzenia się coraz bardziej w miejscowej kulturze i przedstawia możliwości inkulturacji Ewangelii.
Bibliografia
Baptême des petits. Français-Foulfoulde. Garoua, 1994.
Baskouda, Jean-Baptiste Shelley. Kirdi est mon nom. Yaoundé: Saint-Paul, 1993.
Baumann, Hermann, Westermann, Diedrich. Les peuples et les civilisations de l’Afrique suivi de les langues et l’éducation. Traduction française par H. Homburger. Paris: Payot, 1948.
Collard, Chantall. „Du bon ordre des enfants. Etude sur la germanité guidar”. Anthropologie et Société 4, nr 2 (1980): 39–64.
Collard, Chantall. „La société guidar du Nord-Cameroun. Compte rendu de mission”. L’homme – Revue Française d’Anthropologie 11, nr 4 (1971): 91–95.
Collard, Chantall. „Les ’noms-numéros’ chez les Guidar”. L’homme – Revue Française d’Anthropologie 13, nr 3 (1973): 45–59.
Collard, Chantall. Organisation sociale des Guidar ou Baynawa (Cameroun septentrional) [mps]. Paris: Paris X – Nanterre. 1977 (dysertacja doktorska złożona na uniwersytecie Paris X – Nanterre).
Douffissa, Albert. Les noms chez les Ɗiy na Kaɗa : identité, histoire et philosophie d’un peuple. Yaoundé: Saagraph, 2004.
Eliade, Mircea. Traktat o historii religii. Tłumaczenie Jan Wierusz-Kowalski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1966.
Frajzyngier, Zygmunt. A Grammar of Gidar. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2008.
Froelich, Jean-Claude. Les montagnards paléonigritiques. Paris: ORSTOM, 1968.
Jaouen, René. „Le rituel de la naissance au Nord-Cameroun et au Tchad. Session d’anthropologie, Garoua, 27 juin – 1 juillet 1977”. W Session d’anthropologie, Garoua, 27 juin – 1 juillet 1977 [mps], 1–21. Garoua, 1977.
Kozioł, Władysław, Mainglé, Jean. Grammaire guidar [mps]. Figuil, 1993.
Krzemiński, Tadeusz. „Guidarskie święto bliźniąt”. W Misjonarze polscy w świecie, t. 1, 230–234. Paris: Nasza Rodzina, 1976.
Krzemiński, Tadeusz. Wspomnienia Misjonarza. Warszawa: CAN Andrzej Cedro, 2004.
Kurek, Antoni. Wierzenia i obrzędy Gidarów, ludu północnokameruńskiego. Studium historyczno-hermeneutyczne, 293–307. Warszawa 1988.
Lembezat, Bertrand. Les populations païennes du Nord-Cameroun et de l’Adamawa. Paris: Presses Universitaires de France, 1961.
Lestringant, Jacques. Le pays de Guider au Cameroun. Essai d’histoire régionale. Versailles, 1964.
Les Kirdi du Nord-Cameroun, red. Yves Schaller. Strasbourg: Imprimerie des Dernières Nouvelles, 1973.
Le village Djougui. 20 ans d’expérience d’un Comité de développement Au Nord Cameroun, red. Albert Douffissa. Djougi: Comité de Développement de Djougi, 2009.
Mali’i ahin ti maya ta. Przysłowia gizigijskie, red. Jarosław Różański. Warszawa: Mama Africa, 2000.
Missel de makada. I Sazlaga na Messe. Liturgie de la Messe. Figuil–Poznań: Les Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 1997.
Missel de makada. II ɘzva „A”. Lectures du missel dominical et festif, Année A. Figuil–Poznań: Les Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 1996.
Missel de makada. III ɘzva „B”. Lectures du missel dominical et festif, Année B. Figuil–Poznań: Les Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 1996.
Missel de makada. III ɘzva „C”. Lectures du missel dominical et festif, Année C. Figuil–Poznań: Les Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 1994.
Pawlik, Jacek Jan. „Tradycyjna rodzina afrykańska wobec dzieci”. W Dzieci żyjące na ulicy – nowe zjawisko miast afrykańskich, red. Jarosław Różański, 9–26. Warszawa: Komisja Episkopatu Polski ds. Misji, Missio–Polonia, 2004.
Pawlik, Jacek Jan. Zaradzić nieszczęściu. Rytuały kryzysowe u ludu Basari z Togo. Olsztyn: Studio Poligrafii Komputerowej „SQL”, 2006.
Piłaszewicz, Stanisław. Języki czadyjskie. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1998.
Psaumes na Makada (gidar). Traduction, rédaction et révision linguistique: Loucien Bouba, Théophile Doulaneni, Władysław Kozioł, André Madi, Jean Maingle, Maurice Oumarou, Jarosław Różański, Krzysztof Zielenda. Figuil (Cameroun) – Varsovie (Pologne) : Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 2015.
Rituale Romanorum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Ordo baptismi parvulorum. Editio typica altera. Città del Vaticano: Typis Polyglottis Vaticanis, 1973.
Różański, Jarosław. Inkulturacja Kościoła wśród ludów Środkowego Sudanu. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny, 2004.
Różański, Jarosław. „Matka-rodzicielka – kobieta w tradycji północnokameruńskiej”. W Ewangelia między tradycją i współczesnością, red. Jarosław Różański, Paweł Szuppe, 71–84. Warszawa: Missio–Polonia, 2003.
Seligman, Charles G. Ludy Afryki. Przełożyła Elżbieta Promińska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.
Əmanman Meleketeni. Nouveau Testament, guidar. Traduction, rédaction et révision linguistique: Loucien Bouba, Théophile Doulaneni, Władysław Kozioł, Jean Maingle, Maurice Oumarou, Jarosław Różański, Krzysztof Zielenda. Pelplin: Bernardinum, 2008.
Zielenda, Krzysztof. „Iż Gidarzy nie gęsi”. Misyjne Drogi nr 3 (1997): 39.
Zielenda, Krzysztof. Wspólnototwórczy wymiar tradycyjnych religii północnokameruńskich ludów kirdyjskich [kps]. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1998 (rozprawa doktorska z misjologii napisana na Wydziale Teologicznym Akademii Teologii Katolickiej pod kierunkiem ks. dra hab. Antoniego Kurka OMI, profesora nadzwyczajnego ATK).
Ziomek, Jacek. Katolicka praktyka chrztu dzieci wobec gidarskich obrzędów narodzinowych [mps], 15–28. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny, 2013 (praca magisterska napisana na seminarium prof. UKSW dr. hab. Jarosława Różańskiego OMI).
Copyright (c) 2020 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
