From the History of the Uniate Parish in Gradysławice
Abstract
The present paper depicts almost 200-year-old history of the Uniate parish of the Exaltation of the Holy Cross in Grodysławice (from the end of 17th century until 1875- i.e. the liquidation of the treaty and consequently the parish).
The introduction of this paper provides some general information about its geographical location, its size and the place within the Church hierarchical structure. Having analyzed post- visitation protocols left by the Bishops of Chelm as well as statistical reports the look of both the church and branch churches and their accessories is recounted. As far as the available primary sources have made it possible, not only is the look of the vicarage and ancillary buildings presented but also the parish ecclesiastical benefice and its fluctuation in size and quantity throughout its history is determined. Furthermore, the total number of 14 parish priests residing in this particular parish is defined enriched with some biographical information about each and every one of them. The final part determines the number of worshipers as well as the number of Holy Communion receivers, furthermore, as far as possible, the level of religious awareness of Grodyslawice parishioners is presented.
References
Bieńkowski L., Diecezja prawosławna, w: Encyklopedia Katolicka, t. III, red. R. Łukaszyk, L.Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1988, kol. 132.
Bieńkowski L., Działalność organizacyjna biskupa Jana Biskupca w diecezji chełmskiej (1417-1452), „Roczniki Humanistyczne”, 7(1960), z. 2, s. 187-256.
Bieńkowski L., Organizacja Kościoła Wschodniego w Polsce, w: Kościół w Polsce, t. II, red. J.Kłoczowski, Kraków 1970.
Bobryk W., Duchowieństwo unickiej diecezji chełmskiej w XVIII wieku, Lublin 2005.
Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1970.
Chruscewicz G., Istorija zamojskago sobora (1720 goda), Wilno 1880.
Chodynicki K., Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370-1632, Warszawa 1934.
Czterechsetlecie zawarcia Unii Brzeskiej 1596-1996: materiały sesji naukowej zorganizowanej w Toruniu w dniach 28-29 listopada 1996 r., red. S. Alexandrowicz, T. Kempa, Toruń 1998.
-lecie unii brzeskiej, red. K. Soczyński, Warszawa 1996.
Dąbkowski P., Podział administracyjny województwa ruskiego i bełzkiego w XV wieku, Lwów 1939.
Dębski K., Bohaterstwo unitów podlaskich (1875-1905), Warszawa 1993.
Dylągowa H., Dzieje unii brzeskiej (1596-1918), Warszawa 1996.
Dziedzictwo Unii Brzeskiej, red. R. Dobrowolski, M. Zemło, Lublin−Supraśl 2012.
Frykowski J., Dzieje parafii unickiej w Pienianach, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 12(2014), s. 23-49.
Gil A., Prawosławna Eparchia Chełmska do 1596 r., Lublin−Chełm 1999.
Gil A., Chełmska diecezja unicka 1596-1810. Dzieje i organizacja. Studia i materiały zdziejów chrześcijaństwa wschodniego w Rzeczpospolitej, Lublin 2005.
Gil A., Skoczylas I., Kościoły wschodnie w państwie polsko-litewskim w procesie przemian i adaptacji: Metropolia kijowska w latach 1458-1795, Lublin−Lwów 2014.
Ihnatowicz I., Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, cz. I, Warszawa 1967.
Jaroszewicz Z., Księgi Staroobrzędowców z klasztoru w Wojnowie w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur, „Rocznik Olsztyński” 16(1989), s. 228-251.
Karbownik M., Ofiary iura stolae na ziemiach polskich w latach 1285-1918, Lublin 1995.
Kawałko D., Cmentarze województwa zamojskiego, Zamość 1994.
Kość J., Słownictwo regionalne w XVII-XVIII-wiecznych księgach miejskich wschodniej Lubelszczyzny, w: Studia językoznawcze. Streszczenia prac doktorskich, t. 13, red. W.Boryś, Wrocław 1988, s. 57-102.
Kołbuk W., Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835-1875, Lublin 1992.
Kołbuk W., Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku, Lublin 1998.
Kołbuk W., Kościoły wschodnie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej 1772-1914, Lublin 1992.
Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
Kumor B., Geneza i zawarcie unii brzeskiej, w: Unia brzeska, geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Kraków 1994, s.26-44.
Lewandowski J., Greckokatolicka diecezja chełmska w realiach polityczno-ustrojowych Księstwa Warszawskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F. Historia, vol. LXII, Lublin 2007, s. 77-84.
Likowski E., Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku uważane głównie ze względu na przyczyny jego upadku, t. 1, Warszawa 1906.
Likowski E., Unia brzeska, Warszawa 1907.
Markunas A., Uczitiel T., Popularny słownik sakaralizmów polskich i ukraińskich, Poznań 2001.
Matwiejuk K., Męczennicy podlascy, w: Unia brzeska. Materiały z radomskiego sympozjum, red. A. Hejda, Radom 1998, s. 59-74.
Mironowicz A., Struktura organizacyjna kościoła prawosławnego w Polsce w X-XVIII wieku, w: Kościół prawosławny w Polsce dawniej i dziś, red. L. Adamczuk, A. Mironowicz, Warszawa 1993.
Nabywaniec S., Kościół greckokatolicki w Galicji w latach 1772-1848: wybrane zagadnienia, w: Polska i jej wschodni sąsiedzi, t. 4, red. A. Andrusiewicz, Rzeszów 2004, s. 26-47.
Nabywaniec S., Plany józefińskiej regulacji parafii w greckokatolickiej diecezji przemyskiej, „Resovia Sacra” 7(2000), s. 73-97.
Narbutt O., Historia i typologia ksiąg liturgicznych bizantyńsko-słowiańskich. Zagadnienie identyfikacji według kryterium treściowego, Warszawa 1979.
Niedźwiedź J., Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość 2003, s. 148-150.
Nowodworski M., Parafia, w: Encyklopedia kościelna, red. M. Nowodworski, Warszawa 1892, s. 200.
Pańczuk B., Księgi liturgiczne, w: Encyklopedia Katolicka, t. X, red. A. Szostek, E. Ziemann, R.Sawa, K. Góźdź, J. Herbut, S. Olczak, R. Popowski, Lublin 2004, kol. 110.
Półćwiartek J., Z badań nad rolą gospodarczo-społeczną plebanii na wsi pańszczyźnianej ziemi przemyskiej i sanockiej w XVI-XIX wieku, Rzeszów 1974.
Cлободян B., Церкви Холмскоі епархії, Львів 2005.
Snela B., Kolory liturgiczne, w: Encyklopedia Katolicka, t. IX, red. B. Migut, A. Szostek, R.Sawa, K. Góźdź, J. Herbut, S. Olczak, R. Popowski, Lublin 2002, kol. 385-386.
Seniuk B.M., Osiemnastowieczna terminologia z zakresu architektury i sztuki cerkiewnej oraz organizacji Kościoła wschodniego. Materiały do słownika na podstawie protokołów wizytacyjnych Eparchii Włodzimierskiej, w: Polska Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, t. 5, red. S.Stępień, Przemyśl 2000, s. 309-346.
Soszyński R., 400-lecie unii brzeskiej, Warszawa 1996.
Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2005.
Turnau I., Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Warszawa 1999.
Unia brzeska 1596 r. Geneza i skutki. Katalog wystawy, Toruń 1997.
Unia brzeska. Materiały z radomskiego sympozjum, red. A. Hejda, Radom 1998.
Unia brzeska, geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Wrocław 1994.
Wielka Encyklopedia Polski, t. 1, red. M. Karolczuk-Kędzierska, Kraków 2004.
Wiśniowski E., Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze wiślickiej w średniowieczu. Studium geograficzno-historyczne, Warszawa 1965.
Wójcik E., Fundacja, w: Encyklopedia Katolicka, t. V, red. L. Bieńkowski, Lublin 1989, kol.760-761.
Zajda A., Nazwy staropolskich powinności feudalnych, danin i opłat (do 1600 roku), Warszawa 1979.
Copyright (c) 2015 Roczniki Teologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
