Moral Renewal as a Socio-Religious Imperative and the Destructive Actions of an Oppressive Totalitarian State: in the Context of Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalistic Concept of Social Life

Keywords: Cardinal Stefan Wyszyński, totalitarian ideology, communism, personalism, secularization, atheization, moral renewal

Abstract

The historical legacy and destructive actions of the oppressive totalitarian state of the post-war Polish Peoples’ Republic were associated with severe threats to the Nation’s socio-cultural existence. In this context, the seriousness of the situation was related to both geopolitical conditions and several systemic shortcomings of the communist state, ideologically hostile to Christianity, as well as to native culture. However, dangerous addictions and national moral flaws also played an important role. Therefore, the specificity of the situation demanded an absolute opposition to the above problems on the part of all social structures of the Nation. According to Cardinal Wyszyński, it was not only about overcoming one or another national-moral defect, but a comprehensive moral transformation in the spirit of Christian culture was required, which could become a religious and social program for the moral rebirth of the entire Nation.

Thus, moral renewal has become an indispensable condition for positive changes in Poland. It is realized in the community of the Church by proclaiming the Gospel message of redemption accomplished in Jesus Christ and calling for fidelity to the baptismal sacramental grace. At the same time, it displayed the ways and means of renewing all socio-cultural structures in their specific historical reality. Unfortunately, the programmatic process of secularization and atheization carried by employing various means and methods posed a significant threat to Poles’ culture and identity and the Nation’s religious and moral life.

Therefore, the foundation for social life’s moral renewal was a rebirth in Christ, realized through metanoia and reconciliation with God in the Church. However, this process requires a radical turn towards God, which results in a change of consciences and a deepening of the human person’s consciousness and moral sensitivity, family, and, consequently, the nation. Nevertheless, a change in thinking and evaluating of conscience entails a shift in attitudes that, oriented towards holiness, would lead to Christian perfection in Christ. Thus, the return to God through Marian devotion (Soli Deo per Mariam) becomes the fundamental basis of the moral renewal of social life’s whole reality. It takes place both through a continuous transformation of hearts and attitudes of individual people as well as the entire community in the dimension of sacramental reconciliation with God in the Church.

References

Albert, M., Hahnel, R., Socialism Today and Tomorrow. Boston, Massachusetts: South End Press, 1981.

Bartnik, Cz. Kultura i świat osoby. Lublin: STANDRUK, 1999.

Bierdiajew, N. “Marksizm, czyli fałszywa religia”. In: M. Bankowicz (red). Krytycy marksizmu, 43-52. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.

Blackledge, P. Marxism and Ethics: Freedom, Desire, and Revolution. Albany, NY: State University of New York Press, 2012.

Bocheński, J.M. Niemeyer, G. Handbuch des Weltkommunismus. Fribourg–München: Alber, 1958.

Borowski, A. “Social interactions in the public space in the context of public confidence”. International Letters of Social and Humanistic Sciences (2014), 25:33-41.

Dudek, A., Friszke, A., Gowin, J., Wysocki, W.J., Żaryn, J. “Komunizm i religia w Polsce – trwanie i zmiana”. Pamięć i Sprawiedliwość (2005), 1:35-51.

Ficek, R. Christians in Socio-Political Life: An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński. Toruń: Marszałek, 2020.

Gentile E. “The Sacralization of Politics: Definitions, Interpretations, and Reflections on the Question of Secular Religion and Totalitarianism”. Totalitarian Movements and Political Religions (2000), 1,1:18-55.

Głos biskupów polskich w obronie zagrożonego bytu Narodu. 4 IX 1970. In: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, 620-629. Paris: Editions du Dialogue, 1975.

Kershaw, I. Lewin, M. Stalinism and Nazism: Dictatorships in Comparison. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press, 1997.

Kornafel, P. Odnowa moralna narodu polskiego w świetle listów pasterskich Episkopatu Polski w latach 1945-1981 (mps.). Lublin: Biblioteka KUL, 1995.

“List Episkopatu Polski do duchowieństwa o moralnym zagrożeniu narodu. Warszawa 25 I 1968.” In: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, 501-509. Paris: Editions du Dialogue, 1975.

“List Episkopatu Polski o laicyzacji. Warszawa 22 III 1968”, In: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, 521-528.

“List Episkopatu Polski przed Uroczystością Matki Bożej Jasnogórskiej”. In: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, 498-507.

Lowrie, D.A. Rebellious Prophet: A Life of Nicolai Berdyaev. London: Harper & Brothers, 1960.

Łatka, R., Marecki, J. Kościół katolicki w Polsce rządzonej przez komunistów. Warszawa: IPN, 2017.

Macintyre, A.C. Marxism and Christianity. New York: University of Notre Dame Press, 1984.

“Memoriał Episkopatu Polski do rządu PRL w sprawie zagrożeń biologicznych i moralnych Narodu Polskiego. (1970).” In: S. Wyszyński. Prymas Polski w obronie życia nienarodzonych, cz. II, 302-309. Warszawa: ODiSS, 1982.

Metz, J.B. A Passion for God: The Mystical-Political Dimension of Christianity. Mahwah, NJ: Paulist Press, 2008.

“Orędzie Episkopatu Polski w sprawie małżeńskiej. Jasna Góra, 7.12.1945”. In: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, 22-30.

Perlmutter, A. Modern Authoritarianism. A Comparative Institutional Analysis, Conn: Yale University Press, New Haven, 1981.

Strojny, J. Obraz Kościoła w przepowiadaniu i piśmiennictwie Stefana Kardynała Wyszyńskiego. Warszawa, 1984.

Wójcik, M. “Religijna odnowa Narodu w Jasnogórskich Ślubach Ks. Prymasa Stefana Kardynała Wyszyńskiego”. Studia nad Rodziną (2006),10,1-2:259-278.

Wyszyński, S. “Apel Prymasa Polski ze stolicy do wszystkich Dzieci wspólnej Ojczyzny. Warszawa, 25 XII 1970”. In: Idem. Prymat człowieka w ładzie społecznym, 15-19. Londyn: Odnowa, 1976.

Wyszyński, S. “Bez ofiar i wyrzeczeń nie ma zwycięstwa. Warszawa – kościół Matki Bożej Zwycięskiej 16.08.1970”. In: idem. Z gniazda orląt, 101-109. Rome: Papieski Instytut Studiów Kościelnych, 1972.

Wyszyński, S. “Czas to miłość. Podczas uroczystości Wniebowzięcia Matki Bożej (Jasna Góra, 15.08.1979)”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 889-891. Warszawa: ODISS, 1990.

Wyszyński, S. “Dobrzy bracia. Podczas uroczystości 250 rocznicy przybycia bonifratrów do Warszawy 26. 09. 1976”. In: idem. Nauczanie społeczne 1946–1981, 747-751. Warszawa: ODISS, 1990.

Wyszyński, S. “Duch Ewangelii w organizacji życia społeczno-zawodowego i publicznego w Polsce. Do wiernych w archikatedrze warszawskiej 6.01.1978”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 801-809.

Wyszyński, S. “Jakiej chcecie Polski? Do młodzieży akademickiej w Warszawie 22.03.1972”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 488-493.

Wyszyński, S. “Kościół nie walczy z władzą, tylko z jej nadużyciami. Podczas uroczystości Świętego Stanisława w Krakowie 11 V 1975. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 642-647.

Wyszyński, S. “List wielkopostny do duchowieństwa i wiernych o zagrożeniu moralności narodu. Gniezno-Warszawa 2 II 1968”. In: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, 469-475.

Wyszyński, S. Miłość i sprawiedliwość społeczna. Rozważania społeczne. Poznań: Pallotinum, 1993.

Wyszyński, S. “Naród–Kościół–Państwo. Kazanie świętokrzyskie 25.01.1976”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 705-713.

Wyszyński, S. “Nasze dezyderaty. Do profesorów katolickiej nauki społecznej. Jasna Góra 22.01.1963”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 195-200.

Wyszyński, S. “Nawróćcie się do Pana”. In: Listy Pasterskie Prymasa Polski 1946–1974, 486-490.

Wyszyński, S. “Nie dać sobie wydrzeć ziemi! Do Solidarności wiejskiej rolników indywidualnych. Warszawa-Miodowa 2.04.1981”. In: idem. Kościół w służbie narodu, 268-278. Corda Cordi, Rome 1981.

Wyszyński, S. “Nowoczesny program ślubowań akademickich. Jasna Góra 4 V 1974”. In: Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol., XLVI, 24-36. Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, 1974.

Wyszyński, S. “O moralną odnowę Narodu. Do wiernych w bazylice gnieźnieńskiej 2 II 1981”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 1005-1011.

Wyszyński, S. “O zagrożeniu moralności narodu. List pasterski na wielki post 1968”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 343-352.

Wyszyński, S. “Patron Polski i mąż stanu. Podczas uroczystości świętego Stanisława w Krakowie 14 V 1978”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 829-835.

Wyszyński. S. “Problem pracy górników w Polsce. List do księdza biskupa Herberta Bednorza 2.02.1978”. In: Nauczanie społeczne, 810-811.

Wyszyński, S. “Problemy życia społecznego w Polsce. Do duszpasterzy młodzieży męskiej 29 XII 1975”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 669-675.

Wyszyński, S. “Przemówienie w Boże Narodzenie w archikatedrze św. Jana Chrzciciela. Warszawa, 25 XII 1978”. In: F. Kniotek (red.). Prymas Tysiąclecia, 274-277. Paryż: Edition du Dialogue, 1982.

Wyszyński, S. “Przywódca ludu rolniczego. Poświęcenie tablicy ku czci Wincentego Witosa. Warszawa 28.12.1975”. In: Idem. „Nie rzucim ziemi...” Z przemówień do rolników, 19-30. Warszawa: Wydawnictwo ATK, 1984.

Wyszyński, S. “Ratujmy życie w rodzinie. List pasterski na XXXIV Tydzień Miłosierdzia 26 VII 1978”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 840-846.

Wyszyński, S. “Sumienie w pełnieniu obowiązków społecznych. Nadarzyn, 21 IX 1980”. In: Praca a godność człowieka, 67-73. Częstochowa: Prymasowski Instytut Ślubów Narodu na Jasnej Górze, 1983.

Wyszyński, S. “Sursum corda. Z kazania do górali tatrzańskich. Zakopane 1957”. In: Idem. Wszystko postawiłem na Maryję, 142-148. Paris: Editions du Dialogue, 1980.

Wyszyński, S. “To jest nasz program prymasowski. Do wiernych w bazylice prymasowskiej w Gnieźnie 2 II 1957”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 74-77.

Wyszyński, S. “W godzinie wielkiego rachunku sumienia. Ołtarzew 2 X 1980”. In: Kościół w służbie narodu, 73-77.

Wyszyński, S. “Z przemówienia do duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego zgromadzonego, aby złożyć życzenia imieninowe ks. kard. Stefanowi Wyszyńskiemu. Warszawa 2. VIII 1980”. In: Prymas Tysiąclecia, 103-107.

Wyszyński, S. “Zło dobrem zwyciężaj. Do „Solidarności“ z Gdyni. Warszawa, Kaplica Domu Prymasowskiego, 22 II 1981”. In: idem. Do „Solidarności“. Rady i wskazania, 63-70. Warszawa: Soli Deo, 1996.

Wyszyński, S. “Zwycięstwo wiary naszej. Do duchowieństwa Warszawy 24 XII 1973”. In: Nauczanie społeczne 1946–1981, 570-573.

Zacharias, R. The Real Face of Atheism. Grand Rapids: Baker Books, 2004.

Published
2020-05-29
Section
Articles