Prawość – zapomniana cnota. Głos w kwestii reprodukcji prawości w strukturze charakteru i osobowości młodego pokolenia

Abstrakt

Autorka artykułu twierdzi, że prawość choć stanowi rdzenną kategorię deontologii i wartość moralną konstytuującą człowieka, relatywnie rzadko staje się przedmiotem badań przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych, takich jak pedagogika. Podjęła się więc eksploracji niektórych zagadnień w ramach szerszych badań dotyczących ludzkiej prawości. Niniejszy tekst stanowi zatem próbę udzielenia odpowiedzi na kilka pytań badawczych: jak przejawia się prawość w ludzkim zachowaniu (zwłaszcza czynach)?; na jakiej podstawie daje się rozpoznać symetryczne przeciwieństwo prawości – nieprawość oraz wyodrębnić odmiany nieprawości?; na czym polega wychowanie do reprezentowania prawości w rodzinnym środowisku wychowującym?; jak za pośrednictwem procesu wychowania dokonać internalizacji normy „bądź prawy” oraz interioryzacji prawości (jako wartości) w strukturze charakteru oraz osobowości dzieci i młodzieży? Odwołując się do aktualnego stanu wiedzy, Autorka zaakcentowała znaczenie interdyscyplinarnej kategorii prawości dla rozwoju pedagogiki. Oprócz wyjaśnień leksykalnych zaprezentowała naukowe ujęcie prawości jako między innymi: cnoty (zbiorczej), dyspozycji (cechy charakteru), normy (zasady postępowania), powinności moralnej, postawy moralnej, wzorca postępowania, wzoru osobowego, komponentu ideału wychowania, celu wychowania, budulca autorytetu pedagogicznego. Ukazała również istotne w rozwoju diagnostyki pedagogicznej przejawy i przeciwieństwa prawości (typy nieprawości) oraz specyfikę procesu wychowania człowieka prawego, zwłaszcza w środowisku rodzinnym. Posłużenie się metodami hermeneutycznymi w badaniu problematyki prawości okazało się uzasadnione, biorąc pod uwagę konieczność jej pogłębionego poznania.