Znaczenie diagnozy funkcjonalnej w edukacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
Article Sidebar
Opublikowane:
cze 27, 2019
Słowa kluczowe:
pedagogika; psychologia; analiza zachowania; diagnoza funkcjonalna; pomoc psychologiczno-pedagogiczna; specjalne potrzeby edukacyjne
Main Article Content
Abstrakt
Celem artykułu jest zdefiniowane i opisanie diagnozy funkcjonalnej jako modelu udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ze względu na używanie tego terminu w wielu kontekstach naukowych (pedagogika, psychologia, medycyna), a także w obszarze praktyki diagnostyczno-terapeutycznej, trudno jest podać jego spójną eksplikację. Analizowane sposoby aplikowania pojęcia „diagnoza funkcjonalna” wskazują na wybiórcze rozumienie roli i zadań przypisywanych pedagogom, psychologom, nauczycielom i innym specjalistom. Powoduje to, że główny walor diagnozy funkcjonalnej, jakim jest kompleksowość wsparcia, nie jest w wystarczającym stopniu realizowany, co bezpośrednio przekłada się na jakość edukacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Baltes, P., Smith, J. (2008). The fascination of wisdom: Its nature, ontogeny, and function. Perspectives on Psychological Science, 3, 56–64.
Byra, S. (2017). Pozytywne zmiany w percepcji kobiet z nabytą niepełnosprawnością ruchową. Roczniki Pedagogiczne, 9 (45), 19-41.
Cook, B.G, Cook, S.C. (2011). Unravelling evidence-based practices in special education. Journal of Special Education.
Cook, B.G., Odom, S.L. (2013). Evidence-Based Practices and Implementation Science in Special Education. Exceptional Children, 79, (2), 135-144.
Domagała-Zyśk, E., Knopik, T., Oszwa, U. (2017a). Diagnoza funkcjonalna rozwoju społeczno-emocjonalnego uczniów w wieku 9-13 lat. Warszawa: ORE.
Domagała-Zyśk, E., Knopik, T., Oszwa, U. (2017b). TROS-KA. Diagnoza i wspomaganie rozwoju społeczno-emocjonalnego uczniów w wieku 9-13 lat. Podręcznik dla wychowawców i nauczycieli. Warszawa: ORE.
Gresham, F., Quinn, M. i Restori, A. (1999). Methodological issues in functional analysis: Generalizability to other groups. Behavioral Disorders, 24, 180-182.
Gresham, F., Watson, T. i Skinner, C. (2001). Functional behavioral assessment: Principles, procedures, and future directions. School Psychology Review, 30(2), 156-172.
Hanley, G., Iwata, B. i McCord, B. (2003). Functional analysis of problem behavior: a review. Journal of Applied Behaviour Analysis, 36, 147-185.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2015). Pedagogika. Podręcznik dla pierwszego stopnia kształcenia na poziomie wyższym. Warszawa: Difin.
ICF – Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia (2009). Warszawa: Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.
Iwata, B. i Beavers, G. (2013). Thirty years of research on the functional analysis of problem behaviour. Journal of Applied Behavior Analysis, 46, 1-21.
Iwata, B., Dorsey, M., Slifer, K., Bauman, K. i Richman, G. (1994). Toward a functional analysis of self-injury. Journal of Applied Behavior Analysis, 27, 197-209.
Knopik, T. (2018). Diagnoza funkcjonalna i planowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej – działania postdiagnostyczne. Warszawa: ORE.
Knopik, T., Oszwa, U., Domagała-Zyśk, E. (2018, w druku). Diagnoza kompetencji emocjonalno-społecznych uczniów zdolnych w środkowym wieku szkolnym z wykorzystaniem baterii TROS-KA – doniesienie z badań. Ruch Pedagogiczny.
Kozielecki, J. (2007). Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Mitchell, D. (2016). Sprawdzone metody w edukacji specjalnej i włączającej. Gdańsk: HARMONIA.
Mostert, M.P., Crockett, J.B. (1999-2000) Reclaiming the history of special education for more effective practice. Exceptionality, 8(2), 133-143.
Neisser, U. (1979). The concept of intelligence. Intelligence, 3, 217-227.
Palka, S. (2018). Wiązanie podejść metodologicznych w pedagogice teoretyczno-praktycznej. Kraków: Impuls.
Oszwa, U., Knopik, T., Domagała-Zyśk, E. (2018, w druku). Zasoby odpornościowe uczniów w środkowym wieku szkolnym a ryzyko niedostosowania społecznego. Ruch Pedagogiczny.
Pytka, L. (2005). Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa: APS.
Scott, T., Bucalos, A., Liaupsin, C., Nelson, C., Jolivette, K. i DeShea, L. (2004). Using functional behavior assessment in general education settings: Making a case for effectiveness and efficiency. Behavioral Disorders, 29(2), 189-201.
Wang, M., Lam, Y. (2017). Evidence Based Practice in Special Education and Cultural Adaptations: Challenges and Implications for Research. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 42(1), 53-61.
Byra, S. (2017). Pozytywne zmiany w percepcji kobiet z nabytą niepełnosprawnością ruchową. Roczniki Pedagogiczne, 9 (45), 19-41.
Cook, B.G, Cook, S.C. (2011). Unravelling evidence-based practices in special education. Journal of Special Education.
Cook, B.G., Odom, S.L. (2013). Evidence-Based Practices and Implementation Science in Special Education. Exceptional Children, 79, (2), 135-144.
Domagała-Zyśk, E., Knopik, T., Oszwa, U. (2017a). Diagnoza funkcjonalna rozwoju społeczno-emocjonalnego uczniów w wieku 9-13 lat. Warszawa: ORE.
Domagała-Zyśk, E., Knopik, T., Oszwa, U. (2017b). TROS-KA. Diagnoza i wspomaganie rozwoju społeczno-emocjonalnego uczniów w wieku 9-13 lat. Podręcznik dla wychowawców i nauczycieli. Warszawa: ORE.
Gresham, F., Quinn, M. i Restori, A. (1999). Methodological issues in functional analysis: Generalizability to other groups. Behavioral Disorders, 24, 180-182.
Gresham, F., Watson, T. i Skinner, C. (2001). Functional behavioral assessment: Principles, procedures, and future directions. School Psychology Review, 30(2), 156-172.
Hanley, G., Iwata, B. i McCord, B. (2003). Functional analysis of problem behavior: a review. Journal of Applied Behaviour Analysis, 36, 147-185.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2015). Pedagogika. Podręcznik dla pierwszego stopnia kształcenia na poziomie wyższym. Warszawa: Difin.
ICF – Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia (2009). Warszawa: Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.
Iwata, B. i Beavers, G. (2013). Thirty years of research on the functional analysis of problem behaviour. Journal of Applied Behavior Analysis, 46, 1-21.
Iwata, B., Dorsey, M., Slifer, K., Bauman, K. i Richman, G. (1994). Toward a functional analysis of self-injury. Journal of Applied Behavior Analysis, 27, 197-209.
Knopik, T. (2018). Diagnoza funkcjonalna i planowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej – działania postdiagnostyczne. Warszawa: ORE.
Knopik, T., Oszwa, U., Domagała-Zyśk, E. (2018, w druku). Diagnoza kompetencji emocjonalno-społecznych uczniów zdolnych w środkowym wieku szkolnym z wykorzystaniem baterii TROS-KA – doniesienie z badań. Ruch Pedagogiczny.
Kozielecki, J. (2007). Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Mitchell, D. (2016). Sprawdzone metody w edukacji specjalnej i włączającej. Gdańsk: HARMONIA.
Mostert, M.P., Crockett, J.B. (1999-2000) Reclaiming the history of special education for more effective practice. Exceptionality, 8(2), 133-143.
Neisser, U. (1979). The concept of intelligence. Intelligence, 3, 217-227.
Palka, S. (2018). Wiązanie podejść metodologicznych w pedagogice teoretyczno-praktycznej. Kraków: Impuls.
Oszwa, U., Knopik, T., Domagała-Zyśk, E. (2018, w druku). Zasoby odpornościowe uczniów w środkowym wieku szkolnym a ryzyko niedostosowania społecznego. Ruch Pedagogiczny.
Pytka, L. (2005). Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa: APS.
Scott, T., Bucalos, A., Liaupsin, C., Nelson, C., Jolivette, K. i DeShea, L. (2004). Using functional behavior assessment in general education settings: Making a case for effectiveness and efficiency. Behavioral Disorders, 29(2), 189-201.
Wang, M., Lam, Y. (2017). Evidence Based Practice in Special Education and Cultural Adaptations: Challenges and Implications for Research. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 42(1), 53-61.