Pozytywne zmiany w percepcji kobiet z nabytą niepełnosprawnością ruchową
Article Sidebar
Opublikowane:
cze 27, 2019
Słowa kluczowe:
wzrost potraumatyczny; kobieta z niepełnosprawnością ruchową; strategie radzenia; akceptacja niepełnosprawności
Main Article Content
Abstrakt
Artykuł podejmuje kwestię pozytywnych zmian potraumatycznych u kobiet z nabytą niepełnosprawnością ruchową. Na podstawie teorii wzrostu potraumatycznego R.G.Tedeschiego i L.G. Calhouna przeanalizowano pozytywne zmiany w percepcji siebie, relacjach z innymi, docenianiu życia oraz w sferze duchowej u kobiet z uszkodzeniem rdzenia kręgowego i po amputacji kończyny dolnej. Podjęto również próbę wyjaśnienia ich natężenia przy udziale strategii radzenia sobie, przekonań na temat świata zewnętrznego, własnej osoby oraz posiadanej skuteczności w pokonywaniu sytuacji trudnych, a także akceptacji niepełnosprawności. Ustalono niejednolitą strukturę pozytywnych zmian w badanej grupie kobiet oraz pozytywny ich związek z poczuciem stresu. Wyniki badań wykazały, iż największe znaczenie dla wyjaśnienia natężenia pozytywnych zmian potraumatycznych u kobiet z niepełnosprawnością ruchową mają strategie radzenia sobie oraz akceptacja niepełnosprawności.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Akbar, Z., Witruk, E. (2016). Coping mediates the relationship between gender and posttraumatic growth. Procedia – Social and Behavioral Sciences, (217), 1036-1043.
Baker, J.M., Kelly, C., Calhoun, L.G., Cann, A., Tedeschi, R.G. (2008). An examination of posttraumatic growth and posttraumatic depreciation: two exploratory studies. Journal of Loss and Trauma, (13), 450-465.
Barrington, A., Shakespeare-Finch, J. (2013). Posttraumatic growth and posttraumatic depreciation as predictors of psychological adjustment. Journal of Loss and Trauma, (18), 429-443.
Barskova, T., Oesterreich, R. (2009). Post-traumatic growth in people living with a serious medical condition and its relations to physical and mental health: A systematic review. Disability and Rehabilitation, 31 (21), 1709-1733.
Bibb, B., Ellis-Hill, C., Donovan-Hall, M., Burridge, J.H., Rushton, D. (2013). Exploring positive adjustment in people with spinal cord injury. Journal of Health Psychology, 19 (8), 1043-1054.
Benight, C.C., Bandura, A. (2004). Social cognitive theory of posttraumatic recovery: the role of perceived self-efficacy. Behavior Research and Therapy, 42 (10), 1129-1148.
Bonanno, G.A., Kennedy, P., Galatzer-Levy, I.R., Lude, P., Elfström, M.L. (2012). Trajectories of resilience, depression, and anxiety following spinal cord injury. Rehabilitation Psychology, (57), 236-247.
Byra, S. (2015a). Predyktory pozytywnych zmian u osób z nabytą niepełnosprawnością ruchową. Niepełnosprawność, (18), 18-37.
Byra, S. (2015b). Potraumatyczny wzrost i psychospołeczna adaptacja u osób z urazem rdzenia kręgowego: predykcyjne funkcje radzenia i orientacji pozytywnej. Hygeia Public Health, (2), 362-371.
Byra, S. (2016). Posttraumatic growth in people with traumatic long-term spinal cord injury: predictive role of basic hope and coping. Spinal Cord, 54 (6), 278-282.
Byra, S. (2017). Wielowymiarowa Skala Akceptacji Utraty Sprawności (WSAUS) – polska adaptacja Multidimensional Acceptance of Loss Scale J. M. Ferrina, F. Chana, J. Chronister, C. Y. Chiu. Człowiek, Niepełnosprawność, Społeczeństwo, 1 (35), 29-50.
Chun, S., Lee, Y. (2008). The experience of posttraumatic growth for people with spinal cord injury. Qualitative Health Research, 18 (7), 877-890.
Dunn, D.S. (2015). The social psychology of disability. New York: Oxford University Press.
Elliott, T.R., Kurylo, M., Rivera, P. (2002). Positive growth following acquired physical disability. W: C.R. Snyder, S.J. Lopez (eds.), Handbook of positive psychology (651-664). New York: Oxford University Press.
Helgeson, V.S., Reynolds, K.A., Tomich, P.L. (2006). A meta – analysis review of benefit finding and growth. Journal Consulting and Clinical Psychology, (74), 797-816.
Heszen-Niejodek, I. (1991). Radzenie sobie z konfrontacją stresową. Nowiny Psychologiczne, (1-2), 13-26.
Janoff-Bulman, R. (2006). Schema-change perspectives on posttraumatic growth. W: L.G. Calhoun, R.G. Tedeschi (eds.), Handbook of posttraumatic growth. Research and practice (81-99). Mahwah: Lawrence Erlbaum.
Jin, Y., Xu J., Liu, D. (2014). The relationship between post traumatic stress disorder and post traumatic growth: gender differences in PTG and PTSD subgroups. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, (49), 1903-1910.
Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: PTP.
Kalpakjian, C.Z., McCullumsmith, C.B., Fann, J.R., Richards, J.S., Stoelb, B.L., Heinemann, A.W., Bombardier, C.H. (2014). Post-traumatic growth following spinal cord injury. The Journal of Spinal Cord Medicine, 37 (2), 218-225.
Keany, K.C., Glueckauf, R.L. (1993). Disability and value changes: An overview and analysis of acceptance of loss theory. Rehabilitation Psychology, 38 (2), 199-210.
Kennedy, P., Lude, P., Elfström, M.L., Cox, A. (2013). Perceptions of gain following spinal cord injury: A qualitative analysis. Top Spinal Cord Injury Rehabilitation, 19(3), 202-210.
Klerk, H.M., Ampousah, L. (2003). The physically disabled women’s experience of self. Disability and Rehabilitation, 25 (19), 1132- 1139.
Lequerica, A.H., Forch-Heimer, M., Tate, D.G., Roller, S., Toussaint, L. (2008). Ways of coping and perceived stress in women with spinal cord injury. Journal of Health Psychology, 13 (3), 348-354.
McMillen, J.C., Cook, C.L., Loveland, C. (2003). The positive by-products of spinal cord injury and their correlates. Rehabilitation Psychology, 48 (2), 77-85.
Nicholls, E., Lehan, T., Plaza, S.L.O., Deng, X., Romero, J.L.P., Pizarro, J.A.A., Arango-Lasprilla, J.C. (2012). Factors influencing acceptance of disability in individuals with spinal cord injury in Neiva, Colombia, South America. Disability and Rehabilitation, 34 (13), 1082-1088.
Nishi, D., Matsuoka, Y., Kim, Y. (2010). Posttraumatic growth, posttraumatic stress disorder and resilience of motor vehicle accident survivors. Biopsychosocial Medicine, 4 (7), 1-6.
Oaksford, K., Frude, N., Cuddihy, R. (2005). Positive coping and stress-related psychological growth following lower limb amputation. Rehabilitation Psychology, 50(3), 266-277.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2010). Rozwój potraumatyczny – charakterystyka i pomiar. Psychiatria, 7 (4), 129-142.
Ogińska-Bulik, N., Kobylarczyk, M. (2017). The mediating role of resiliency in the relationship between temperament and posttraumatic growth. Journal of Loss and Trauma, 22 (1), 1-10.
Ogińska-Bulik, N. (2013). Pozytywne skutki doświadczeń traumatycznych, czyli kiedy łzy zamieniają się w perły. Warszawa: Difin.
Plopa, M., Makarowski, R. (2010). Kwestionariusz Poczucia Stresu. Warszawa: Vizja Press & IT.
Pollard, C., Kennedy, P. (2007). A longitudinal analysis of emotional impact, coping strategies and post-traumatic psychological growth following spinal cord injury: a 10-year review. British Journal of Health Psychology, 12 (3), 347-362.
Prati, G., Pietrantoni, L. (2009). Optimism, social support and coping strategies contributing to posttraumatic growth: a meta-analysis. Journal of Loss and Trauma, 14 (5), 364-388.
Shontz, F.C. (1975). The psychological aspects to physical illness and disability. New York: Macmillan Publishing Co.
Schuettler, D., Boals, A. (2011). The path to posttraumatic growth versus posttraumatic stress disorder: contributions of event centrality and coping. Journal of Loss and Trauma, (16), 180-194.
Stutts, L.A., Stanaland, A.W. (2016). Posttraumatic growth in individuals with amputations. Disability and Health Journal, (9), 167-171.
Stutts, L.A., Bills, S.E., Erwin, S.R., Good, J.J. (2015). Coping and posttraumatic growth in women with limb amputations. Psychology, Health & Medicine, 20(6), 742-752.
Swickert, R., DeRoma, V., Saylor, C. (2004). The relationships between gender and trauma symptoms: a proposed meditational model. Individual Differences Research, 2 (3), 203-213.
Tedeschi, R.G., Calhoun, L., G. (2004). Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, (15), 1-8.
Tedeschi, R.G., Park, C.L., Calhoun, L.G. (1998). Posttraumatic growth: Conceptual issues. W: R.G. Tedeschi, C.L. Park, L.G. Calhoun (eds.), Posttraumatic growth: positive changes in the aftermath of crisis (1-22). Mahwah–New Jersey–London: LEA Publishers.
Tedeschi, R.G., Calhoun, L.G. (1996). The Posttraumatic Growth Inventory: measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9(3), 455-471.
Vishnevsky, T., Cann, A., Calhoun, L.G., Tedeschi, R.G., Demakis, G.J. (2010). Gender differences in self-reported posttraumatic growth: a meta–analysis. Psychology of Women Quarterly, (34), 110-120.
Weitzner, E., Surca, S., Wiese, S., Dion, A., Roussos, Z., Renwick, R., Yoshida, K. (2011). Getting on with life: positive experiences of living with a spinal cord injury. Qualitative Health Research, 21 (11), 1455-1468.
Wright, B. (1983). Physical disability – A psychosocial approach. New York: Harper & Row.
Wrześniewski, K. (1996). Pomiar radzenia ze stresem – wybrane zagadnienia. Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna, (8-9), 34-46.
Załuski, M., Gajdosz, M. (2012). Skala Założeń wobec świata – polska adaptacja i analiza walidacyjna World Assumptions Scale. Psychoterapia, 3(162), 17-31.
Zdankiewicz-Ścigała, E. (2009). Nadzieja podstawowa jako moderator procesu adaptacji po traumie. W: J. Strelau, B. Zawadzki, M. Kaczmarek (red.), Konsekwencje psychiczne traumy. Uwarunkowania i terapia (132-153). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zięba, M. (2015). Nadzieja i ton afektywny narracji a wzrost potraumatyczny osób, które utraciły sprawność ruchową. Roczniki Psychologiczne, (1), 41-50.
Zoellner, T., Maercker, A. (2006). Posttraumatic growth in clinical psychology – A critical review and introduction of a two component model. Clinical Psychology Review, (26), 626-653.
Baker, J.M., Kelly, C., Calhoun, L.G., Cann, A., Tedeschi, R.G. (2008). An examination of posttraumatic growth and posttraumatic depreciation: two exploratory studies. Journal of Loss and Trauma, (13), 450-465.
Barrington, A., Shakespeare-Finch, J. (2013). Posttraumatic growth and posttraumatic depreciation as predictors of psychological adjustment. Journal of Loss and Trauma, (18), 429-443.
Barskova, T., Oesterreich, R. (2009). Post-traumatic growth in people living with a serious medical condition and its relations to physical and mental health: A systematic review. Disability and Rehabilitation, 31 (21), 1709-1733.
Bibb, B., Ellis-Hill, C., Donovan-Hall, M., Burridge, J.H., Rushton, D. (2013). Exploring positive adjustment in people with spinal cord injury. Journal of Health Psychology, 19 (8), 1043-1054.
Benight, C.C., Bandura, A. (2004). Social cognitive theory of posttraumatic recovery: the role of perceived self-efficacy. Behavior Research and Therapy, 42 (10), 1129-1148.
Bonanno, G.A., Kennedy, P., Galatzer-Levy, I.R., Lude, P., Elfström, M.L. (2012). Trajectories of resilience, depression, and anxiety following spinal cord injury. Rehabilitation Psychology, (57), 236-247.
Byra, S. (2015a). Predyktory pozytywnych zmian u osób z nabytą niepełnosprawnością ruchową. Niepełnosprawność, (18), 18-37.
Byra, S. (2015b). Potraumatyczny wzrost i psychospołeczna adaptacja u osób z urazem rdzenia kręgowego: predykcyjne funkcje radzenia i orientacji pozytywnej. Hygeia Public Health, (2), 362-371.
Byra, S. (2016). Posttraumatic growth in people with traumatic long-term spinal cord injury: predictive role of basic hope and coping. Spinal Cord, 54 (6), 278-282.
Byra, S. (2017). Wielowymiarowa Skala Akceptacji Utraty Sprawności (WSAUS) – polska adaptacja Multidimensional Acceptance of Loss Scale J. M. Ferrina, F. Chana, J. Chronister, C. Y. Chiu. Człowiek, Niepełnosprawność, Społeczeństwo, 1 (35), 29-50.
Chun, S., Lee, Y. (2008). The experience of posttraumatic growth for people with spinal cord injury. Qualitative Health Research, 18 (7), 877-890.
Dunn, D.S. (2015). The social psychology of disability. New York: Oxford University Press.
Elliott, T.R., Kurylo, M., Rivera, P. (2002). Positive growth following acquired physical disability. W: C.R. Snyder, S.J. Lopez (eds.), Handbook of positive psychology (651-664). New York: Oxford University Press.
Helgeson, V.S., Reynolds, K.A., Tomich, P.L. (2006). A meta – analysis review of benefit finding and growth. Journal Consulting and Clinical Psychology, (74), 797-816.
Heszen-Niejodek, I. (1991). Radzenie sobie z konfrontacją stresową. Nowiny Psychologiczne, (1-2), 13-26.
Janoff-Bulman, R. (2006). Schema-change perspectives on posttraumatic growth. W: L.G. Calhoun, R.G. Tedeschi (eds.), Handbook of posttraumatic growth. Research and practice (81-99). Mahwah: Lawrence Erlbaum.
Jin, Y., Xu J., Liu, D. (2014). The relationship between post traumatic stress disorder and post traumatic growth: gender differences in PTG and PTSD subgroups. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, (49), 1903-1910.
Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: PTP.
Kalpakjian, C.Z., McCullumsmith, C.B., Fann, J.R., Richards, J.S., Stoelb, B.L., Heinemann, A.W., Bombardier, C.H. (2014). Post-traumatic growth following spinal cord injury. The Journal of Spinal Cord Medicine, 37 (2), 218-225.
Keany, K.C., Glueckauf, R.L. (1993). Disability and value changes: An overview and analysis of acceptance of loss theory. Rehabilitation Psychology, 38 (2), 199-210.
Kennedy, P., Lude, P., Elfström, M.L., Cox, A. (2013). Perceptions of gain following spinal cord injury: A qualitative analysis. Top Spinal Cord Injury Rehabilitation, 19(3), 202-210.
Klerk, H.M., Ampousah, L. (2003). The physically disabled women’s experience of self. Disability and Rehabilitation, 25 (19), 1132- 1139.
Lequerica, A.H., Forch-Heimer, M., Tate, D.G., Roller, S., Toussaint, L. (2008). Ways of coping and perceived stress in women with spinal cord injury. Journal of Health Psychology, 13 (3), 348-354.
McMillen, J.C., Cook, C.L., Loveland, C. (2003). The positive by-products of spinal cord injury and their correlates. Rehabilitation Psychology, 48 (2), 77-85.
Nicholls, E., Lehan, T., Plaza, S.L.O., Deng, X., Romero, J.L.P., Pizarro, J.A.A., Arango-Lasprilla, J.C. (2012). Factors influencing acceptance of disability in individuals with spinal cord injury in Neiva, Colombia, South America. Disability and Rehabilitation, 34 (13), 1082-1088.
Nishi, D., Matsuoka, Y., Kim, Y. (2010). Posttraumatic growth, posttraumatic stress disorder and resilience of motor vehicle accident survivors. Biopsychosocial Medicine, 4 (7), 1-6.
Oaksford, K., Frude, N., Cuddihy, R. (2005). Positive coping and stress-related psychological growth following lower limb amputation. Rehabilitation Psychology, 50(3), 266-277.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2010). Rozwój potraumatyczny – charakterystyka i pomiar. Psychiatria, 7 (4), 129-142.
Ogińska-Bulik, N., Kobylarczyk, M. (2017). The mediating role of resiliency in the relationship between temperament and posttraumatic growth. Journal of Loss and Trauma, 22 (1), 1-10.
Ogińska-Bulik, N. (2013). Pozytywne skutki doświadczeń traumatycznych, czyli kiedy łzy zamieniają się w perły. Warszawa: Difin.
Plopa, M., Makarowski, R. (2010). Kwestionariusz Poczucia Stresu. Warszawa: Vizja Press & IT.
Pollard, C., Kennedy, P. (2007). A longitudinal analysis of emotional impact, coping strategies and post-traumatic psychological growth following spinal cord injury: a 10-year review. British Journal of Health Psychology, 12 (3), 347-362.
Prati, G., Pietrantoni, L. (2009). Optimism, social support and coping strategies contributing to posttraumatic growth: a meta-analysis. Journal of Loss and Trauma, 14 (5), 364-388.
Shontz, F.C. (1975). The psychological aspects to physical illness and disability. New York: Macmillan Publishing Co.
Schuettler, D., Boals, A. (2011). The path to posttraumatic growth versus posttraumatic stress disorder: contributions of event centrality and coping. Journal of Loss and Trauma, (16), 180-194.
Stutts, L.A., Stanaland, A.W. (2016). Posttraumatic growth in individuals with amputations. Disability and Health Journal, (9), 167-171.
Stutts, L.A., Bills, S.E., Erwin, S.R., Good, J.J. (2015). Coping and posttraumatic growth in women with limb amputations. Psychology, Health & Medicine, 20(6), 742-752.
Swickert, R., DeRoma, V., Saylor, C. (2004). The relationships between gender and trauma symptoms: a proposed meditational model. Individual Differences Research, 2 (3), 203-213.
Tedeschi, R.G., Calhoun, L., G. (2004). Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, (15), 1-8.
Tedeschi, R.G., Park, C.L., Calhoun, L.G. (1998). Posttraumatic growth: Conceptual issues. W: R.G. Tedeschi, C.L. Park, L.G. Calhoun (eds.), Posttraumatic growth: positive changes in the aftermath of crisis (1-22). Mahwah–New Jersey–London: LEA Publishers.
Tedeschi, R.G., Calhoun, L.G. (1996). The Posttraumatic Growth Inventory: measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9(3), 455-471.
Vishnevsky, T., Cann, A., Calhoun, L.G., Tedeschi, R.G., Demakis, G.J. (2010). Gender differences in self-reported posttraumatic growth: a meta–analysis. Psychology of Women Quarterly, (34), 110-120.
Weitzner, E., Surca, S., Wiese, S., Dion, A., Roussos, Z., Renwick, R., Yoshida, K. (2011). Getting on with life: positive experiences of living with a spinal cord injury. Qualitative Health Research, 21 (11), 1455-1468.
Wright, B. (1983). Physical disability – A psychosocial approach. New York: Harper & Row.
Wrześniewski, K. (1996). Pomiar radzenia ze stresem – wybrane zagadnienia. Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna, (8-9), 34-46.
Załuski, M., Gajdosz, M. (2012). Skala Założeń wobec świata – polska adaptacja i analiza walidacyjna World Assumptions Scale. Psychoterapia, 3(162), 17-31.
Zdankiewicz-Ścigała, E. (2009). Nadzieja podstawowa jako moderator procesu adaptacji po traumie. W: J. Strelau, B. Zawadzki, M. Kaczmarek (red.), Konsekwencje psychiczne traumy. Uwarunkowania i terapia (132-153). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zięba, M. (2015). Nadzieja i ton afektywny narracji a wzrost potraumatyczny osób, które utraciły sprawność ruchową. Roczniki Psychologiczne, (1), 41-50.
Zoellner, T., Maercker, A. (2006). Posttraumatic growth in clinical psychology – A critical review and introduction of a two component model. Clinical Psychology Review, (26), 626-653.