Związek zawodowy nauczycielstwa polskich szkół średnich (1921-1930) wobec problemów materialnych nauczycieli w II Rzeczypospolitej
Article Sidebar
Opublikowane:
cze 26, 2019
Słowa kluczowe:
nauczyciele szkół średnich w II Rzeczypospolitej; organizacje nauczycielskie w latach 1918-1939; sytuacja materialna nauczycieli
Main Article Content
Abstrakt
Sytuacja materialna nauczycieli w dwudziestoleciu międzywojennym była dość trudna. Odradzające się państwo nie mogło sprostać wszystkim potrzebom obywateli. Do najważniejszych należała odbudowa szkolnictwa i stworzenie jednolitego ustroju szkolnego. Realizatorami polityki oświatowej państwa byli nauczyciele, nie zawsze odpowiednio za swoją pracę wynagradzani. W obronie ich interesów występowały organizacje nauczycielskie. Jedną z nich był Związek Zawodowy Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich (ZZNPSŚ), który niejednokrotnie domagał się poprawy warunków życia i pracy nauczycieli zatrudnionych zarówno w szkołach państwowych, jak i prywatnych. W redagowanym przez Związek czasopiśmie „Ogniwo” publicyści uświadamiali nauczycielom ich prawa, informowali o wydawanych przez władze oświatowe ustawach i rozporządzeniach oraz o akcjach podejmowanych przez Związek w celu poprawy sytuacji finansowej pracowników oświaty. Przedmiotem niniejszej publikacji jest analiza tych działań Związku, o których pisano na łamach „Ogniwa”, organu prasowego ZZNPSŚ.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych (AAN), TNSW 1919-1939, nr zesp. 73, Inwentarz TNSW z lat 1919-1939, s. 1.
Archiwum Zarządu Głównego ZNP, sygn. 27, druk ulotny.
b.r., Deklaracja Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich, „Ogniwo” 1922, nr 4, s. 1-2.
Bojkot, „Ogniwo” 1922, nr 8, s. 4.
Cieśla A., Związek Nauczycielstwa Polskiego w województwie warszawskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, Toruń: „Adam Marszałek” 2000.
Co nas łączy, „Ogniwo” 1924, nr 3-4, s. 1.
Delegacja Rad Pedagogicznych, „Drugi Biuletyn ZZNPSŚ”, 12 IV 1919, s. 5-6.
Delegacje Zarządu Głównego ZZNPSŚ, „Ogniwo” 1928, nr 4, s. 142-147.
Działalność ZZNPSŚ na terenie Sejmu, „Ogniwo” 1928, nr 5, s. 173-188.
ef., Skandaliczne wynagrodzenie kontraktowych nauczycieli państwowych, „Ogniwo” 1921, nr 3, s. 1-2.
Figle tzw. Komisji 5-ciu, „Ogniwo” 1921, nr 2, s. 3.
Forelle E., Projekt ustawy o uposażeniu funkcjonariuszy państwowych i wojska, „Ogniwo” 1922, nr 12-13, s. 2-3.
Forelle E., Zarys działalności Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich, w: Zagadnienia szkolnictwa polskiego, Warszawa: Nakładem ZZPSŚ 1924.
Gimnazja Związkowe, „Ogniwo” 1922, nr 12-13, s. 5.
Grześ B., Związek Nauczycielstwa Polskiego. Od korzeni po współczesność, Warszawa: Wyd. ZG ZNP 2000.
Gumuła T., Majewski S.: Prywatne szkolnictwo średnie ogólnokształcące w Drugiej Rzeczypospolitej − organizacja i zasięg społecznego oddziaływania, „Rozprawy w Dziejów Oświaty” 36(1994), s. 111-150.
H. R., Bolesny okres, „Ogniwo” 1926, nr 4, s. 3.
Jeszcze w sprawie nauczycieli kontraktowych, „Ogniwo” 1922, nr 3, s. 6.
Kalinowska-Witek B., Dla dobra szkoły i „dla dobra służby”... Kwestie ustrojowe szkolnictwa i sprawy zawodowe nauczycieli w czasopismach Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych oraz Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich (1918-1939), Lublin: Wyd. UMCS 2016.
Kalinowski S., Normy płac dla szkół prywatnych na miesiąc listopad, „Ogniwo” 1921, nr 1, s. 2-3.
Kalinowski S., W sprawie zadań ZZNPSŚ, „Ogniwo” 1927, nr 5-6, s. 10.
Komisja Norm, „Ogniwo” 1924, nr 5-7, s. 11-12.
Komisja Porozumiewawcza Związków Zawodowych Pracowników Państwowych, „Ogniwo” 1924, nr 5-7, s. 13-14.
Kronika. Nowa ustawa o uposażeniu pracowników państwowych, „Ogniwo” 1923, nr 1, s. 6.
Łuczyńska B., Koło Krakowskie TNSW na tle prac Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych 1884-1939, Kraków: Wyd. UJ 1991.
Memoriał w sprawie uposażeń nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1928, nr 6, s. 235-236.
Memoriał ZG ZZNPSŚ w sprawie bytu nauczycielstwa prywatnych szkół średnich, „Ogniwo” 1927, nr 3, s. 24-26.
Na alarm... Polityka oświatowa p. Stanisława Grabskiego, „Ogniwo” 1926, nr 4, s. 1-2.
Normy płac dla szkół prywatnych i społecznych na rok szkolny 1927/1928, „Ogniwo” 1927, nr 4, s. 9-10.
Normy płacy w szkołach prywatnych b. Kongresówki w r. szk. 1920/1921, „Sprawy TNSW” 1920, nr 5, s. 65.
Obrona nauczycieli szkół prywatnych, „Ogniwo” 1928, nr 4, s. 145-146.
Roszkowski W., Historia Polski 1914-2001, Warszawa: PWN 2001.
Rozłam w „Komisji 6-ciu”, „Ogniwo” 1921, nr 2, s. 5.
Sadowska J., Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej, Białystok: Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku 2001.
Sprawozdanie roczne ZG TNSW za rok 1929/30, „Przegląd Pedagogiczny” 1930, nr 14, s. 1-114.
Sprawozdanie Sekretariatu Zarządu Głównego złożone przez Sekretarza Generalnego kol. E. Forellego na VI Zjeździe Dorocznym Związku, „Ogniwo” 1925, nr 1, s. 6.
Sprawozdanie z działalności ZG, „Ogniwo” 1926, nr 1 (5), s. 31.
Sprawy organizacyjne. O naprawę stosunków szkolnych, „Ogniwo” 1926, nr 4, s. 3
Sprawy organizacyjne. Związek wobec ogólnej sytuacji gospodarczej państwa, „Ogniwo” 1926, nr 1-3, s. 6.
Szafran J., Dla dobra polskiej szkoły. Towarzystwo Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych i jego funkcje społeczno-oświatowe w Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań: Wyd. Poznańskie 2010.
Śliwiński F., Organizacja władz szkolnych i szkolnictwa wszystkich stopni w Polsce odrodzonej, Lwów−Warszawa: Książnica Atlas, 1929.
TNSW i Związek w sprawach nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1923, nr 7-8, s. 1-2.
T. O., Postulaty ekonomiczne nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1921, nr 2, s. 2-3.
Uchwała Zjazdu Delegatów w sprawie „Norm Związkowych” dla szkół prywatnych, „Ogniwo” 1921, nr 3, s. 3-4.
Ustawa z dnia 9 października 1923 r. o uposażeniu funkcjonariuszy państwowych i wojska, Dz. Urz. Min. WRiOP z 1923 r., nr 20, poz. 181.
Ustawa z dnia 13 lipca 1920 r. o uposażeniu nauczycieli i dyrektorów państwowych szkół średnich ogólnokształcących, seminariów nauczycielskich i preparand oraz wizytatorów szkół, Dz.U. z 1920 r., nr 65, poz. 433.
Ustawa z dnia 22 grudnia 1925 r. o środkach zapewnienia równowagi budżetowej, Dz.U. z 1925 r., nr 129, poz. 918.
W. Ch., O obniżenie etatów, „Ogniwo” 1926, nr 1 (5), s. 8-9.
W sprawie nauczycielstwa szkół państwowych, „Ogniwo” 1922, nr 9, s. 7.
W sprawie zadań Związku, „Drugi Biuletyn ZZNPSŚ”, 12 IV 1919, s. 1-2.
Z niedoli nauczycielskiej, „Ogniwo” 1930, nr 1, s. 22-24.
ZG ZZNPSŚ, Przed Zjazdem, „Ogniwo” 1927, nr 10, s. 4.
Zasadnicze punkty statutu ZNPSŚ, „Biuletyn Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich”, 12 III 1919.
Zbiorowa umowa służbowa na rok 1925/26, „Sprawy TNSW” 1925, nr 34, s. 527.
Związek wobec redukcji płac nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1926, nr 1-3, s. 7.
Archiwum Zarządu Głównego ZNP, sygn. 27, druk ulotny.
b.r., Deklaracja Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich, „Ogniwo” 1922, nr 4, s. 1-2.
Bojkot, „Ogniwo” 1922, nr 8, s. 4.
Cieśla A., Związek Nauczycielstwa Polskiego w województwie warszawskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, Toruń: „Adam Marszałek” 2000.
Co nas łączy, „Ogniwo” 1924, nr 3-4, s. 1.
Delegacja Rad Pedagogicznych, „Drugi Biuletyn ZZNPSŚ”, 12 IV 1919, s. 5-6.
Delegacje Zarządu Głównego ZZNPSŚ, „Ogniwo” 1928, nr 4, s. 142-147.
Działalność ZZNPSŚ na terenie Sejmu, „Ogniwo” 1928, nr 5, s. 173-188.
ef., Skandaliczne wynagrodzenie kontraktowych nauczycieli państwowych, „Ogniwo” 1921, nr 3, s. 1-2.
Figle tzw. Komisji 5-ciu, „Ogniwo” 1921, nr 2, s. 3.
Forelle E., Projekt ustawy o uposażeniu funkcjonariuszy państwowych i wojska, „Ogniwo” 1922, nr 12-13, s. 2-3.
Forelle E., Zarys działalności Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich, w: Zagadnienia szkolnictwa polskiego, Warszawa: Nakładem ZZPSŚ 1924.
Gimnazja Związkowe, „Ogniwo” 1922, nr 12-13, s. 5.
Grześ B., Związek Nauczycielstwa Polskiego. Od korzeni po współczesność, Warszawa: Wyd. ZG ZNP 2000.
Gumuła T., Majewski S.: Prywatne szkolnictwo średnie ogólnokształcące w Drugiej Rzeczypospolitej − organizacja i zasięg społecznego oddziaływania, „Rozprawy w Dziejów Oświaty” 36(1994), s. 111-150.
H. R., Bolesny okres, „Ogniwo” 1926, nr 4, s. 3.
Jeszcze w sprawie nauczycieli kontraktowych, „Ogniwo” 1922, nr 3, s. 6.
Kalinowska-Witek B., Dla dobra szkoły i „dla dobra służby”... Kwestie ustrojowe szkolnictwa i sprawy zawodowe nauczycieli w czasopismach Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych oraz Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich (1918-1939), Lublin: Wyd. UMCS 2016.
Kalinowski S., Normy płac dla szkół prywatnych na miesiąc listopad, „Ogniwo” 1921, nr 1, s. 2-3.
Kalinowski S., W sprawie zadań ZZNPSŚ, „Ogniwo” 1927, nr 5-6, s. 10.
Komisja Norm, „Ogniwo” 1924, nr 5-7, s. 11-12.
Komisja Porozumiewawcza Związków Zawodowych Pracowników Państwowych, „Ogniwo” 1924, nr 5-7, s. 13-14.
Kronika. Nowa ustawa o uposażeniu pracowników państwowych, „Ogniwo” 1923, nr 1, s. 6.
Łuczyńska B., Koło Krakowskie TNSW na tle prac Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych 1884-1939, Kraków: Wyd. UJ 1991.
Memoriał w sprawie uposażeń nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1928, nr 6, s. 235-236.
Memoriał ZG ZZNPSŚ w sprawie bytu nauczycielstwa prywatnych szkół średnich, „Ogniwo” 1927, nr 3, s. 24-26.
Na alarm... Polityka oświatowa p. Stanisława Grabskiego, „Ogniwo” 1926, nr 4, s. 1-2.
Normy płac dla szkół prywatnych i społecznych na rok szkolny 1927/1928, „Ogniwo” 1927, nr 4, s. 9-10.
Normy płacy w szkołach prywatnych b. Kongresówki w r. szk. 1920/1921, „Sprawy TNSW” 1920, nr 5, s. 65.
Obrona nauczycieli szkół prywatnych, „Ogniwo” 1928, nr 4, s. 145-146.
Roszkowski W., Historia Polski 1914-2001, Warszawa: PWN 2001.
Rozłam w „Komisji 6-ciu”, „Ogniwo” 1921, nr 2, s. 5.
Sadowska J., Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej, Białystok: Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku 2001.
Sprawozdanie roczne ZG TNSW za rok 1929/30, „Przegląd Pedagogiczny” 1930, nr 14, s. 1-114.
Sprawozdanie Sekretariatu Zarządu Głównego złożone przez Sekretarza Generalnego kol. E. Forellego na VI Zjeździe Dorocznym Związku, „Ogniwo” 1925, nr 1, s. 6.
Sprawozdanie z działalności ZG, „Ogniwo” 1926, nr 1 (5), s. 31.
Sprawy organizacyjne. O naprawę stosunków szkolnych, „Ogniwo” 1926, nr 4, s. 3
Sprawy organizacyjne. Związek wobec ogólnej sytuacji gospodarczej państwa, „Ogniwo” 1926, nr 1-3, s. 6.
Szafran J., Dla dobra polskiej szkoły. Towarzystwo Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych i jego funkcje społeczno-oświatowe w Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań: Wyd. Poznańskie 2010.
Śliwiński F., Organizacja władz szkolnych i szkolnictwa wszystkich stopni w Polsce odrodzonej, Lwów−Warszawa: Książnica Atlas, 1929.
TNSW i Związek w sprawach nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1923, nr 7-8, s. 1-2.
T. O., Postulaty ekonomiczne nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1921, nr 2, s. 2-3.
Uchwała Zjazdu Delegatów w sprawie „Norm Związkowych” dla szkół prywatnych, „Ogniwo” 1921, nr 3, s. 3-4.
Ustawa z dnia 9 października 1923 r. o uposażeniu funkcjonariuszy państwowych i wojska, Dz. Urz. Min. WRiOP z 1923 r., nr 20, poz. 181.
Ustawa z dnia 13 lipca 1920 r. o uposażeniu nauczycieli i dyrektorów państwowych szkół średnich ogólnokształcących, seminariów nauczycielskich i preparand oraz wizytatorów szkół, Dz.U. z 1920 r., nr 65, poz. 433.
Ustawa z dnia 22 grudnia 1925 r. o środkach zapewnienia równowagi budżetowej, Dz.U. z 1925 r., nr 129, poz. 918.
W. Ch., O obniżenie etatów, „Ogniwo” 1926, nr 1 (5), s. 8-9.
W sprawie nauczycielstwa szkół państwowych, „Ogniwo” 1922, nr 9, s. 7.
W sprawie zadań Związku, „Drugi Biuletyn ZZNPSŚ”, 12 IV 1919, s. 1-2.
Z niedoli nauczycielskiej, „Ogniwo” 1930, nr 1, s. 22-24.
ZG ZZNPSŚ, Przed Zjazdem, „Ogniwo” 1927, nr 10, s. 4.
Zasadnicze punkty statutu ZNPSŚ, „Biuletyn Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich”, 12 III 1919.
Zbiorowa umowa służbowa na rok 1925/26, „Sprawy TNSW” 1925, nr 34, s. 527.
Związek wobec redukcji płac nauczycieli szkół państwowych, „Ogniwo” 1926, nr 1-3, s. 7.