Ocena i ocenianie w procesie kształcenia oraz wspierania ucznia z niepełnosprawnością intelektualną – dylematy i kierunki działań
Article Sidebar
Opublikowane:
gru 17, 2021
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Słowa kluczowe:
ocenianie, niepełnosprawność intelektualna, proces kształcenia, wspieranie
Main Article Content
Abstrakt
Ocenianie stanowi ważny element procesu kształcenia i wspierania ucznia z niepełnosprawnością intelektualną. Obejmuje z jednej strony sprawdzenie istniejącego stanu wiedzy i umiejętności nabytych w toku edukacji, co stanowi ważną informację zwrotną dla nauczycieli i uczniów, z drugiej – jest podstawą uruchomiania procesu tzw. autorewalidacji. Ocenianie, zwłaszcza w warunkach pracy w środowisku zróżnicowanym, jakim jest klasa ogólnodostępna czy integracyjna, stanowi duże wyzwanie dla nauczycieli. Trudności dotyczą m.in. konieczności realizowania innej podstawy programowej dla uczniów z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności intelektualnej, budowania właściwych relacji opartych na zrozumieniu i wzajemnym wspieraniu między uczniami o różnym poziomie funkcjonowania, obawy przed niesprawiedliwym traktowaniem w procesie oceny uczniów, zaspokajania różnych oczekiwań rodziców wobec oceniania ich dzieci. Artykuł omawia znaczenie ocen i oceniania w procesie kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, analizuje także najczęstsze trudności w tym zakresie oraz propozycje działań mających na celu optymalizację procesu oceniania tej grupy uczniów.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Anderson, L., Östlund, D. (2017). Assessments for learning in grades 1-9 in a special school for student’s with intellectual disability in Sweden. Problems of Education in the 21st Century, 75(6), 508-524.
Antoszkiewicz, E. (2016). Tworzenie warunków edukacyjnych dla ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Apanel, D. (2016). Teoria i praktyka kształcenia integracyjnego osób z niepełnosprawnością w Polsce w latach 1989-2014. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Black, P., Harrison, C., Lee, C., Marshall, B., & Wiliam, D. (2004). Working inside the black box: Assessment for learning in the classroom. Phi Delta Kappan, 86(1), 8-21.
Browder, D., Spooner, F., Algozzine, R., Algrim-Delzell, L., Flowers, C., & Karvonen, M. (2003). What we know and need to know about alternative assessment. Exceptional Children, 70, 45-61, http:// dx.doi.org: 10.1080/08957340701431385
Durling, E; Chinn, D; Scior, K. (2018) Family and community in the lives of UK Bangladeshi parents with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 31(6), 1133-1143.
Gajdzica, Z. (2011). Sytuacje trudne w opinii nauczycieli klas integracyjnych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Hayes, A.M., Dombrowski, E., Shefcyk, A.H., and Bulat, J. (2018). Learning Disabilities Screening and Evaluation Guide for Low- and Middle-Income Countries. RTI Press Publication No. OP-0052-1804. Research Triangle Park, NC: RTI Press. https://doi.org/10.3768 /rtipress.2018.op.0052.1804
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/podstawa-programowa6 (dostęp: 29.03.2021).
Karvonen, M., Wakeman, S., Flowers, Cl., & Moody, S. (2013). The relationship of teachers’ instructional decisions and beliefs about alternate assessments to student achievement. Exceptionality, 21(4 ), 238-252.
Kielin, J. (2011). Jak pracować z rodzicami dziecka upośledzonego. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kosakowski, C. (2003). Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej. Toruń: Akapit.
Liszka, K. (2001). Nauczycielskie kryteria oceniania uczniów. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Mikrut, A. (2012). Ocenianie osiągnięć szkolnych uczniów z niepełnosprawnością. W: P. Majewicz, A. Mikrut (red.), Aktywizacja ucznia z niepełnosprawnością w różnych obszarach jego edukacji (s. 181-202). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN.
Mitchell, D. (2016). Sprawdzone metody w edukacji specjalnej i włączającej. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Niemierko, B. (2001). Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Niemierko, B. (2007). Kształcenie szkolne. Podręcznik dydaktyki skutecznej. Warszawa: WAiP.
Okoń, W. (1995). Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa: Żak.
Opłocka, U. (2007). Etyczne dylematy oceniania szkolnego. W: J. Rutkowiak, D. Kubinowski, M. Nowak (red.), Edukacja. Moralność. Sfera Publiczna (s. 251-255). Lublin: Oficyna Wydawnicza „Verba”.
Putkiewicz, E. (2000). O ocenianiu szkolnym. W: K. Kruszewski (red.), Pedagogika w pokoju nauczycielskim. Warszawa: WSiP.
Roach, A., & Elliott, S. (2006). The influences of access to general education curriculum on alternate assessment performance of students with significant cognitive disabilities. Educational Evaluation and Policy Analysis, 28(2), 181-194, http://dx.doi.org/10.3102/01623737028002181.
Rozporządzenie MEN z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego, dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. poz. 356, z późn. zm.) http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000356/O/D20170356.pdf (dostęp: 20.03.2021).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. poz. 1578). http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170001578/O/D20171578.pdf (dostęp: 20.03.2021).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. poz. 373) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000373/O/D20190373.pdf (dostęp: 20.03.2021).
Schalock, R., Luckasson, R.A., Tassé, M. (2021). Intellectual disability. Definition, diagnosis, classification, and systems of supports. Silver Spring: AAIDD.
Skibska, J. (2014). Ocenianie włączające w praktyce edukacyjnej jako szansa zaspokojenia zróżnicowanych potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 14, 19-28.
Skrzypczak, U. (2019). Ocenianie kształtujące – ocenianie wspierające uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W: I. Chrzanowska, G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 228-234). Seria Naukowa, t. 7. Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
Sośnicki, K. (1959). Dydaktyka ogólna. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Stróżyński, K. (2004). Ocenianie szkolne. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 3. Warszawa: Żak.
Walczak, W. (2001). Jak oceniać ucznia? Teoria i praktyka. Łódź: Galaktyka.
Wsparcie podnoszenia jakości edukacji włączającej w Polsce. Rekomendacje i działania priorytetowe. https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/projekt-realizowany-w-ramach-program-wsparcia-reform-strukturalnych (dostęp: 24.08.2021).
Żyta, A. (2018). Samostanowienie z perspektywy dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodziców. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 4(42), 53-65.
Antoszkiewicz, E. (2016). Tworzenie warunków edukacyjnych dla ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Apanel, D. (2016). Teoria i praktyka kształcenia integracyjnego osób z niepełnosprawnością w Polsce w latach 1989-2014. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Black, P., Harrison, C., Lee, C., Marshall, B., & Wiliam, D. (2004). Working inside the black box: Assessment for learning in the classroom. Phi Delta Kappan, 86(1), 8-21.
Browder, D., Spooner, F., Algozzine, R., Algrim-Delzell, L., Flowers, C., & Karvonen, M. (2003). What we know and need to know about alternative assessment. Exceptional Children, 70, 45-61, http:// dx.doi.org: 10.1080/08957340701431385
Durling, E; Chinn, D; Scior, K. (2018) Family and community in the lives of UK Bangladeshi parents with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 31(6), 1133-1143.
Gajdzica, Z. (2011). Sytuacje trudne w opinii nauczycieli klas integracyjnych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Hayes, A.M., Dombrowski, E., Shefcyk, A.H., and Bulat, J. (2018). Learning Disabilities Screening and Evaluation Guide for Low- and Middle-Income Countries. RTI Press Publication No. OP-0052-1804. Research Triangle Park, NC: RTI Press. https://doi.org/10.3768 /rtipress.2018.op.0052.1804
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/podstawa-programowa6 (dostęp: 29.03.2021).
Karvonen, M., Wakeman, S., Flowers, Cl., & Moody, S. (2013). The relationship of teachers’ instructional decisions and beliefs about alternate assessments to student achievement. Exceptionality, 21(4 ), 238-252.
Kielin, J. (2011). Jak pracować z rodzicami dziecka upośledzonego. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kosakowski, C. (2003). Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej. Toruń: Akapit.
Liszka, K. (2001). Nauczycielskie kryteria oceniania uczniów. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Mikrut, A. (2012). Ocenianie osiągnięć szkolnych uczniów z niepełnosprawnością. W: P. Majewicz, A. Mikrut (red.), Aktywizacja ucznia z niepełnosprawnością w różnych obszarach jego edukacji (s. 181-202). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN.
Mitchell, D. (2016). Sprawdzone metody w edukacji specjalnej i włączającej. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Niemierko, B. (2001). Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Niemierko, B. (2007). Kształcenie szkolne. Podręcznik dydaktyki skutecznej. Warszawa: WAiP.
Okoń, W. (1995). Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa: Żak.
Opłocka, U. (2007). Etyczne dylematy oceniania szkolnego. W: J. Rutkowiak, D. Kubinowski, M. Nowak (red.), Edukacja. Moralność. Sfera Publiczna (s. 251-255). Lublin: Oficyna Wydawnicza „Verba”.
Putkiewicz, E. (2000). O ocenianiu szkolnym. W: K. Kruszewski (red.), Pedagogika w pokoju nauczycielskim. Warszawa: WSiP.
Roach, A., & Elliott, S. (2006). The influences of access to general education curriculum on alternate assessment performance of students with significant cognitive disabilities. Educational Evaluation and Policy Analysis, 28(2), 181-194, http://dx.doi.org/10.3102/01623737028002181.
Rozporządzenie MEN z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego, dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. poz. 356, z późn. zm.) http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000356/O/D20170356.pdf (dostęp: 20.03.2021).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. poz. 1578). http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170001578/O/D20171578.pdf (dostęp: 20.03.2021).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. poz. 373) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000373/O/D20190373.pdf (dostęp: 20.03.2021).
Schalock, R., Luckasson, R.A., Tassé, M. (2021). Intellectual disability. Definition, diagnosis, classification, and systems of supports. Silver Spring: AAIDD.
Skibska, J. (2014). Ocenianie włączające w praktyce edukacyjnej jako szansa zaspokojenia zróżnicowanych potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 14, 19-28.
Skrzypczak, U. (2019). Ocenianie kształtujące – ocenianie wspierające uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W: I. Chrzanowska, G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 228-234). Seria Naukowa, t. 7. Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
Sośnicki, K. (1959). Dydaktyka ogólna. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Stróżyński, K. (2004). Ocenianie szkolne. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 3. Warszawa: Żak.
Walczak, W. (2001). Jak oceniać ucznia? Teoria i praktyka. Łódź: Galaktyka.
Wsparcie podnoszenia jakości edukacji włączającej w Polsce. Rekomendacje i działania priorytetowe. https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/projekt-realizowany-w-ramach-program-wsparcia-reform-strukturalnych (dostęp: 24.08.2021).
Żyta, A. (2018). Samostanowienie z perspektywy dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodziców. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 4(42), 53-65.