Tożsamość osobista i jej związek z akceptacją siebie jako osoby głuchej – badania nad dorosłymi użytkownikami implantów ślimakowych z głuchotą prelingwalną
Article Sidebar
Opublikowane:
gru 17, 2021
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Słowa kluczowe:
tożsamość osobista osób głuchych, akceptacja siebie jako osoby głuchej, głuchota prelingwalna, implant ślimakowy
Main Article Content
Abstrakt
Tożsamość osobista, także w aspekcie doświadczania siebie jako osoby głuchej, ma ogromne znaczenie dla zdrowia psychicznego osób głuchych. W pracy postawiono pytanie o jej związek z akceptacją siebie jako osoby głuchej. Badaniami objęto 84 osoby z głuchotą prelingwalną i z implantem ślimakowym (CI), o wysokich kompetencjach językowych w języku polskim fonicznym, w wieku od 18 do 45 lat. Do opisu tożsamości osobistej wykorzystano Kwestionariusz Ja–Inni, a do oceny akceptacji siebie jako osoby głuchej posłużono się skalą typu VAS. Okazało się, że tożsamość osobistą osób prelingwalnie głuchych z CI odróżniają od innych cechy w ich percepcji o największym nasileniu, tj. „wrażliwy” i „dobry”, a także o najmniejszym nasileniu, tj. „słyszący” i „głupi”. Wraz z niższą akceptacją siebie, jako osoby głuchej, należy spodziewać się doświadczania siebie w relacjach z innymi ludźmi jako bardziej „nieśmiałego”, „samotnego” i „słabego”, a także posiadającego większe nasilenie cech negatywnych ogółem. Właściwości te stają się ważnymi wyróżnikami w tożsamości osobistej jako osoby głuchej u objętych badaniami osób z głuchotą prelingwalną.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Carter, M.J., Mireles, D.C. (2016). Deaf identity and depression. W: J.E. Stets, R.T. Serpe (red.), New Directions in Identity Theory and Research (s. 509-538). Oxford: Oxford University Press.
Chapman, M., Dammeyer, J. (2017). The significance of deaf identity for psychological well-being. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 22, 187-194.
Dryżałowska, G. (2016). Integracja edukacyjna a integracja społeczna. Satysfakcja z życia osób niedosłyszących. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
de Graaf, R., Bijl, R.V. (2002). Determinants of mental distress in adults with a severe auditory impairment: differences between prelingual and postlingual deafness. Psychosomatic Medicine, 64, 61-70.
Jarymowicz, M., Szuster, A. (2015). Rozmowy o rozwoju osobowym. Od koncentracji na sobie i swoich do otwartości na świat i altruizm. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Johnson, S. (1993). Humanizowanie narcystycznego stylu, tłum. A. Czownicka. Warszawa: J. Santorski & CO Agencja Wydawnicza.
Kobosko, J. (2007a). Tożsamość macierzyńska słyszących matek młodzieży głuchej i jej znaczenie dla rozwoju osobowej tożsamości tej młodzieży. Nieopublikowana rozprawa doktorska. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Kobosko, J. (2007b). Co to znaczy być osobą głuchą? Studia nad tożsamością osobową młodzieży głuchej ze słyszących rodzin. W: E. Woźnicka (red), Tożsamość społeczno-kulturowa głuchych (s. 33-51). Łódź: Wydawnictwa WSHE w Łodzi, PZG Oddział Łódzki.
Kobosko, J. (2009). Osoba głucha (słabosłysząca), to znaczy kto? – tożsamość osobowa młodzieży głuchej i słabosłyszącej rodziców słyszących. W: J. Kobosko (red.), Młodzież głucha i słabosłysząca w rodzinie i otaczającym świecie – dla terapeutów, nauczycieli, wychowawców i rodziców (s. 19-35). Warszawa: Stowarzyszenie „Usłyszeć Świat”.
Kobosko, J. (2010). Doświadczanie siebie jako osoby głuchej – badania nad młodzieżą głuchą i jej słyszącymi matkami z perspektywy interpersonalnej. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 11, 101-122.
Kobosko, J. (2017). Wspieranie rozwoju kompetencji społecznych u dzieci głuchych i słabo słyszących. W: A. Jegier, B. Szurowska (red.), Umiejętności społeczne dzieci. Kształtowanie rozwoju emocjonalno-społecznego dzieci w normie rozwojowej i dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (s. 81-103). Warszawa: Dilfin.
Kobosko, J. (2018). Samoocena u osób dorosłych z głuchotą prelingwalną korzystających z implantu ślimakowego. W: K. Parys, M. Trojańska, A. Ochman (red.), Teoria i praktyka oddziaływań profilaktyczno-wspierających rozwój osób z niepełnosprawnością – wobec pytań i odpowiedzi o dobrostan człowieka (s. 46-61). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.
Kobosko, J., Geremek-Samsonowicz, A., Kochański, B., Pankowska, A., Skarżyński, H. (2019). Akceptacja siebie jako osoby głuchej a subiektywna ocena korzyści i satysfakcji z implantu ślimakowego u osób dorosłych z głuchotą prelingwalną. Nowa Audiofonologia, 8(4), 22-31.
Kobosko, J., Jędrzejczak, W.W, Gos, E., Geremek-Samsonowicz, A., Ludwikowski, M., Skarzyński, H. (2018). Self-esteem in the deaf who have become cochlear implant users as adults. PLoS ONE, 13(9): e0203680. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0203680.
Kobosko, J., Pankowska, A., Geremek-Samsonowicz, A., Skarżyński, H. Implant ślimakowy z perspektywy osób dorosłych z głuchotą prelingwalną – badanie jakościowe. Nowa Audiofonologia, 7(3), 27-41.
Kobosko, J., Szuchnik, J., Wojda, P. (2004). Kwestionariusz Ja–Inni jako narzędzie służące do opisu tożsamości własnej młodzieży głuchej. Audiofonologia, 26, 119-133.
Kossewska, J., Brdej, K. (2008). Personal identity in deaf adolescents. Journal of Special Education and Rehabilitation, 9, 67-75.
Krawiec, M. (2009). Poczucie niepełnosprawności u młodzieży z uszkodzeniami narządu słuchu. W: J. Kobosko (red), Młodzież głucha i słabosłysząca w rodzinie i otaczającym świecie – dla terapeutów, nauczycieli, wychowawców i rodziców (s. 67-78). Warszawa: Stowarzyszenie „Usłyszeć Świat”.
Kwapis, K., Brygoła, E. (2013). Tożsamość osobista w ujęciu emotywno-refleksyjnym: zawartość, funkcje i procesy kształtowania tożsamości. Opuscula Sociologica, 18, 33-49.
Krzyżewski, K., Kazberuk, A. (2000). Specyfika psychologicznego ujmowania tożsamości. W: A. Gałdowa (red.), Tożsamość człowieka (s. 17-34). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Leigh, I.W. (2009). A lens on deaf identities. Oxford, New York: Oxford University Press.
Leigh, I.W. (2010). Reflections on identity. W: M. Marschark, P.E. Spencer (red.), The Oxford handbook of deaf studies, language, and education, t. 2 (s. 195-209). Oxford: Oxford University Press.
Levinger, M., Ronen, T. (2010). The link among self-esteem, differentiation, and spousal intimacy in deaf and hearing adults. Journal of Social Work in Disability and Rehabilitation, 9, 27-52.
Li, L., Moore, D. (1998). Acceptance of disability and its correlates. Journal of Social Psychology, 138, 13-25.
Marganiec, B. (2014). Kultura Głuchych. W: M. Świdziński (red.), Sytuacja osób głuchych w Polsce. Raport zespołu ds. g/Głuchych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich (s. 137-157). Warszawa: RPO.
Marschark, M., Zettler, I., Dammeyer, J. (2017). Social dominance orientation, language orientation, and deaf identity. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 22, 269-277.
Orth, U. (2017). The lifespan development of self-esteem. W: J. Specht (red.), Personality development across the lifespan (s. 181-195). London: Elsevier.
Podgórska-Jachnik, D. (2013). Głusi. Emancypacje. Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi.
Porębiak, M. (2005). Samoocena jawna i utajona. Model dwuskładnikowy. Nowiny Psychologiczne, 2, 93-106.
Wojda, P. (2010). Język migowy a tożsamość społeczno-kulturowa młodzieży głuchej w Polsce. Audiofonologia, 26, 29-33.
Wolsel, J.L.A., Clark, M.D.L., van der Mark, S.C. (2017). Life scripts and life stories of oral deaf individuals. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 29, 77-103.
Wrześniewska-Pietrzak, M. (2017). Aksjologiczne wyznaczniki tożsamości w wypowiedziach głuchych i czasopiśmie środowiskowym „Świat Ciszy”. Poznań: Wydawnictwo Rys.
Zalewska, M. (1998). Dziecko w autoportrecie z zamalowaną twarzą. Psychiczne mechanizmy zaburzeń rozwoju tożsamości dziecka głuchego i dziecka z opóźnionym rozwojem mowy. Warszawa: Jacek Santorski i CO Wydawnictwo.
Zalewska, M. (2009a). Mechanizmy zaburzeń tożsamości u młodzieży głuchej mającej słyszących rodziców – kliniczne studium głuchego chłopca. W: J. Kobosko (red.), Młodzież głucha i słabosłysząca w rodzinie i otaczającym świecie – dla terapeutów, nauczycieli, wychowawców i rodziców (s. 78-83). Warszawa: Stowarzyszenie „Usłyszeć Świat”.
Zalewska, M. (2009b). „Samotność wśród bliskich” – kliniczne studium Krystyny, dziewczyny głuchej przeżywającej problemy wokół własnej tożsamości. W: J. Kobosko (red.), Młodzież głucha i słabosłysząca w rodzinie i otaczającym świecie – dla terapeutów, nauczycieli, wychowawców i rodziców (s. 261-266). Warszawa: Stowarzyszenie „Usłyszeć Świat”.
Zębik, J. (2007). Tożsamość osoby zaimplantowanej – czyli o sobie. W: E. Woźnicka (red.), Tożsamość społeczno-kulturowa głuchych. (s. 233-249). Łódź: Wydawnictwa WSHE, PZG Oddział Łódzki.
Chapman, M., Dammeyer, J. (2017). The significance of deaf identity for psychological well-being. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 22, 187-194.
Dryżałowska, G. (2016). Integracja edukacyjna a integracja społeczna. Satysfakcja z życia osób niedosłyszących. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
de Graaf, R., Bijl, R.V. (2002). Determinants of mental distress in adults with a severe auditory impairment: differences between prelingual and postlingual deafness. Psychosomatic Medicine, 64, 61-70.
Jarymowicz, M., Szuster, A. (2015). Rozmowy o rozwoju osobowym. Od koncentracji na sobie i swoich do otwartości na świat i altruizm. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Johnson, S. (1993). Humanizowanie narcystycznego stylu, tłum. A. Czownicka. Warszawa: J. Santorski & CO Agencja Wydawnicza.
Kobosko, J. (2007a). Tożsamość macierzyńska słyszących matek młodzieży głuchej i jej znaczenie dla rozwoju osobowej tożsamości tej młodzieży. Nieopublikowana rozprawa doktorska. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Kobosko, J. (2007b). Co to znaczy być osobą głuchą? Studia nad tożsamością osobową młodzieży głuchej ze słyszących rodzin. W: E. Woźnicka (red), Tożsamość społeczno-kulturowa głuchych (s. 33-51). Łódź: Wydawnictwa WSHE w Łodzi, PZG Oddział Łódzki.
Kobosko, J. (2009). Osoba głucha (słabosłysząca), to znaczy kto? – tożsamość osobowa młodzieży głuchej i słabosłyszącej rodziców słyszących. W: J. Kobosko (red.), Młodzież głucha i słabosłysząca w rodzinie i otaczającym świecie – dla terapeutów, nauczycieli, wychowawców i rodziców (s. 19-35). Warszawa: Stowarzyszenie „Usłyszeć Świat”.
Kobosko, J. (2010). Doświadczanie siebie jako osoby głuchej – badania nad młodzieżą głuchą i jej słyszącymi matkami z perspektywy interpersonalnej. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 11, 101-122.
Kobosko, J. (2017). Wspieranie rozwoju kompetencji społecznych u dzieci głuchych i słabo słyszących. W: A. Jegier, B. Szurowska (red.), Umiejętności społeczne dzieci. Kształtowanie rozwoju emocjonalno-społecznego dzieci w normie rozwojowej i dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (s. 81-103). Warszawa: Dilfin.
Kobosko, J. (2018). Samoocena u osób dorosłych z głuchotą prelingwalną korzystających z implantu ślimakowego. W: K. Parys, M. Trojańska, A. Ochman (red.), Teoria i praktyka oddziaływań profilaktyczno-wspierających rozwój osób z niepełnosprawnością – wobec pytań i odpowiedzi o dobrostan człowieka (s. 46-61). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.
Kobosko, J., Geremek-Samsonowicz, A., Kochański, B., Pankowska, A., Skarżyński, H. (2019). Akceptacja siebie jako osoby głuchej a subiektywna ocena korzyści i satysfakcji z implantu ślimakowego u osób dorosłych z głuchotą prelingwalną. Nowa Audiofonologia, 8(4), 22-31.
Kobosko, J., Jędrzejczak, W.W, Gos, E., Geremek-Samsonowicz, A., Ludwikowski, M., Skarzyński, H. (2018). Self-esteem in the deaf who have become cochlear implant users as adults. PLoS ONE, 13(9): e0203680. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0203680.
Kobosko, J., Pankowska, A., Geremek-Samsonowicz, A., Skarżyński, H. Implant ślimakowy z perspektywy osób dorosłych z głuchotą prelingwalną – badanie jakościowe. Nowa Audiofonologia, 7(3), 27-41.
Kobosko, J., Szuchnik, J., Wojda, P. (2004). Kwestionariusz Ja–Inni jako narzędzie służące do opisu tożsamości własnej młodzieży głuchej. Audiofonologia, 26, 119-133.
Kossewska, J., Brdej, K. (2008). Personal identity in deaf adolescents. Journal of Special Education and Rehabilitation, 9, 67-75.
Krawiec, M. (2009). Poczucie niepełnosprawności u młodzieży z uszkodzeniami narządu słuchu. W: J. Kobosko (red), Młodzież głucha i słabosłysząca w rodzinie i otaczającym świecie – dla terapeutów, nauczycieli, wychowawców i rodziców (s. 67-78). Warszawa: Stowarzyszenie „Usłyszeć Świat”.
Kwapis, K., Brygoła, E. (2013). Tożsamość osobista w ujęciu emotywno-refleksyjnym: zawartość, funkcje i procesy kształtowania tożsamości. Opuscula Sociologica, 18, 33-49.
Krzyżewski, K., Kazberuk, A. (2000). Specyfika psychologicznego ujmowania tożsamości. W: A. Gałdowa (red.), Tożsamość człowieka (s. 17-34). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Leigh, I.W. (2009). A lens on deaf identities. Oxford, New York: Oxford University Press.
Leigh, I.W. (2010). Reflections on identity. W: M. Marschark, P.E. Spencer (red.), The Oxford handbook of deaf studies, language, and education, t. 2 (s. 195-209). Oxford: Oxford University Press.
Levinger, M., Ronen, T. (2010). The link among self-esteem, differentiation, and spousal intimacy in deaf and hearing adults. Journal of Social Work in Disability and Rehabilitation, 9, 27-52.
Li, L., Moore, D. (1998). Acceptance of disability and its correlates. Journal of Social Psychology, 138, 13-25.
Marganiec, B. (2014). Kultura Głuchych. W: M. Świdziński (red.), Sytuacja osób głuchych w Polsce. Raport zespołu ds. g/Głuchych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich (s. 137-157). Warszawa: RPO.
Marschark, M., Zettler, I., Dammeyer, J. (2017). Social dominance orientation, language orientation, and deaf identity. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 22, 269-277.
Orth, U. (2017). The lifespan development of self-esteem. W: J. Specht (red.), Personality development across the lifespan (s. 181-195). London: Elsevier.
Podgórska-Jachnik, D. (2013). Głusi. Emancypacje. Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi.
Porębiak, M. (2005). Samoocena jawna i utajona. Model dwuskładnikowy. Nowiny Psychologiczne, 2, 93-106.
Wojda, P. (2010). Język migowy a tożsamość społeczno-kulturowa młodzieży głuchej w Polsce. Audiofonologia, 26, 29-33.
Wolsel, J.L.A., Clark, M.D.L., van der Mark, S.C. (2017). Life scripts and life stories of oral deaf individuals. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 29, 77-103.
Wrześniewska-Pietrzak, M. (2017). Aksjologiczne wyznaczniki tożsamości w wypowiedziach głuchych i czasopiśmie środowiskowym „Świat Ciszy”. Poznań: Wydawnictwo Rys.
Zalewska, M. (1998). Dziecko w autoportrecie z zamalowaną twarzą. Psychiczne mechanizmy zaburzeń rozwoju tożsamości dziecka głuchego i dziecka z opóźnionym rozwojem mowy. Warszawa: Jacek Santorski i CO Wydawnictwo.
Zalewska, M. (2009a). Mechanizmy zaburzeń tożsamości u młodzieży głuchej mającej słyszących rodziców – kliniczne studium głuchego chłopca. W: J. Kobosko (red.), Młodzież głucha i słabosłysząca w rodzinie i otaczającym świecie – dla terapeutów, nauczycieli, wychowawców i rodziców (s. 78-83). Warszawa: Stowarzyszenie „Usłyszeć Świat”.
Zalewska, M. (2009b). „Samotność wśród bliskich” – kliniczne studium Krystyny, dziewczyny głuchej przeżywającej problemy wokół własnej tożsamości. W: J. Kobosko (red.), Młodzież głucha i słabosłysząca w rodzinie i otaczającym świecie – dla terapeutów, nauczycieli, wychowawców i rodziców (s. 261-266). Warszawa: Stowarzyszenie „Usłyszeć Świat”.
Zębik, J. (2007). Tożsamość osoby zaimplantowanej – czyli o sobie. W: E. Woźnicka (red.), Tożsamość społeczno-kulturowa głuchych. (s. 233-249). Łódź: Wydawnictwa WSHE, PZG Oddział Łódzki.