Gotowość nauczycieli do pracy w systemie edukacji włączającej
Article Sidebar
Opublikowane:
gru 28, 2020
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Słowa kluczowe:
edukacja włączająca, uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, grupa zróżnicowana, gotowość nauczycieli, wizerunek idealnego nauczyciela, trudności i potrzeby wsparcia nauczycieli
Main Article Content
Abstrakt
Jesteśmy świadkami przemian w edukacji zmierzających do upowszechnienia kształcenia uczniów w systemie edukacji włączającej. Proces ten trwa w całej Europie i ma charakter nieodwracalny. Edukacja włączająca w niektórych szkołach jest już rzeczywistością, w innych dość odległą ideą. Celem artykułu jest charakterystyka procesu dojrzewania gotowości nauczycieli do pracy w systemie edukacji włączającej na tle przemian dokonujących się w edukacji w ostatnim dziesięcioleciu. W artykule został zaprezentowany wizerunek, profil idealnego nauczyciela edukacji włączającej z uwzględnieniem jego cech osobowości, predyspozycji do zawodu, następnie jego kwalifikacji i kompetencji, aż wreszcie praktycznych umiejętności. W drugiej części autorka dokonała prezentacji fragmentu współautorskich badań przeprowadzonych w 2019 r. wśród ponad 700 nauczycieli różnych typów szkół i poziomów edukacji, konfrontując je z innymi badaniami nauczycieli w kraju i za granicą. Badania dotyczą opinii nauczycieli na temat edukacji włączającej oraz doświadczanych przez nich trudności i potrzeb na drodze do realizacji skutecznej inkluzji. Podsumowaniem będzie nakreślenie kierunków przemian i dobrych praktyk w zakresie przygotowania nauczycieli do kompetentnej i efektywnej pracy w nurcie edukacji włączającej.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Bank Dobrych Praktyk, https://www.ore.edu.pl/2011/07/specjalne-potrzeby-edukacyjne-bank-dobrych-praktyk/ (dostęp: 11.07.2020).
Bartuś, E. (2014). Integralna działalność nauczyciela w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W: J. Wyczesany (red.), Dydaktyka specjalna – wybrane zagadnienia, (s. 197-210). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Białek, K., Jarmuż, M., Ośko, A. (2015). Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów. Warszawa: ORE.
Celuch, M. (2019). Nauczyciel wspomagający w szkole, przedszkolu, ośrodku. Warszawa: OŚWIATA Grupa Wydawnicza.
Chrzanowska, I. (2010). Problemy edukacji dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością. Regionalna specyfika czy ogólnopolska tendencja. Kraków: Impuls.
Chrzanowska, I. (2016). Opinie nauczycieli szkół specjalnych na temat edukacji włączającej – uczeń ze SPE w szkole włączającej (s. 55-74), https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/19552/1/SE_41_2016_Iwona_Chrzanowska.pdf (dostęp: 10.07.2020).
Chrzanowska, I. (2018). Edukacja włączająca – wyzwanie dla kompetencji pedagogów specjalnych. Studia Edukacyjne, 48, 23-32.
Chrzanowska, I. (2019a). Nauczyciele o szansach i barierach edukacji włączającej. Warszawa: PWN.
Chrzanowska, I. (2019b). Postawy wobec edukacji włączającej – jakie skutki? W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 44-53). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Chrzanowska, I., Szumski, G. (2019). Kompetencje zawodowe – jakie wyzwania? W: I. Chrzanowska, G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 54-61). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Cytowska, B. (2016). Przegląd badań empirycznych nad inkluzją w edukacji. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 22(1), 189-213.
Dryżałowska, G. (2007). Rozwój językowy dziecka z uszkodzonym słuchem a integracja edukacyjna: model kształcenia integracyjnego. Warszawa: Wydawnictwa UW.
Europejska Agencja do spraw Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej (2019). Wsparcie podnoszenia jakości edukacji włączającej w Polsce. Rekomendacje i działania priorytetowe. https://www.gov.pl/web/edukacja/projekt-realizowany-w-ramach-program-wsparcia -reform-strukturalnych (dostęp: 11.07.2020).
Europejska Agencja ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej (2014). Pięć kluczowych przesłań dla edukacji włączającej. Od teorii do praktyki. Odense, Dania: Europejska Agencja ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej.
Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami (2011). Kształcenie nauczycieli przygotowujące do edukacji włączającej – wyzwania i szanse. Odense, Dania: Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami.
Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami (2012). Profil nauczyciela edukacji włączającej. Odense, Dania: Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami.
Gajdzica, Z. (2013), Nauczyciele szkoły ogólnodostępnej o swoim przygotowaniu do pracy z uczniem niepełnosprawnym w kontekście przemian pierwszej dekady XXI wieku. Chowanna, 2, 263-273.
Grygier, U. (2019). Edukacja włączająca w aspekcie organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej i kształcenia specjalnego. Z doświadczeń szkoły. Warszawa: ORE.
https://www.ore.edu.pl/2017/11/bank-dobrych-praktyk-materialy-do-pobrania/ (dostęp: 11.07.2020).
Jachimczak, B. (2018). Kształcenie nauczycieli dla edukacji włączającej. Studia Edukacyjne, 48, 33-43.
Jachimczak, B. (2019). Nauczyciel w edukacji włączającej. W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 44-53). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Krakowiak, K. (2019). Niepełnosprawni we wspólnocie zmierzającej do solidarności i odpowiedzialności. Lublin: Wydawnictwo KUL,
Krakowiak, K. (red.) (2017). Diagnoza specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. Standardy, wytyczne oraz wskazówki do przygotowywania i adaptacji narzędzi diagnostycznych dla dzieci i młodzieży z wybranymi specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi. Warszawa: ORE.
Liderzy edukacji włączającej, https://www.ore.edu.pl/2017/11/liderzy-edukacji-wlaczajacej/ (dostęp: 11.07.2020).
Makaruk, A.R. (2011). Repertuar oddziaływań nauczycielskich służących rozwijaniu potencjału informatycznego uczniów gimnazjum. W: W. Limont, J. Cieślikowska, D. Jastrzębska (red.), Zdolni w szkole, czyli o zagrożeniach i możliwościach rozwojowych uczniów zdolnych. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców (s. 168-173). Warszawa: ORE.
Praca z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ogólnodostępnych. Realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego na II etapie edukacyjnym. Koncepcja szkolenia oraz materiały merytoryczne służące podnoszeniu kompetencji nauczycieli języka polskiego (2018). Oprac. A. Dłużniewska. Warszawa: ORE.
Skibska, J. (2016). Edukacja włączająca w opinii nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej – analiza segmentacyjna. Doniesienia z badań. W: Z. Gajdzica, M. Bełza (red.), Inkluzja edukacyjna Idee, teorie, koncepcje, modele edukacji włączającej a wybrane aspekty praktyki edukacyjnej, (s. 161-174). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Skotnicka, B. (2016). Wsparcie społeczne nauczycieli edukacji inkluzyjnej. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 22(1), 175-87.
Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży. Prawne ABC dyrektora przedszkola, szkoły i placówki (2010). Warszawa: MEN
Szczepkowska, K. (2019). Edukacja włączająca w szkole – szanse i wyzwania. Warszawa: ORE.
Szczepkowska, K. (2019). Współpraca z rodzicami, czyli jak rozmawiać o edukacji włączającej. Warszawa: ORE.
Szumski, G. (2019). Zróżnicowane grupy uczniów – jakie problemy? W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 62-69). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Tarwacki, M. (2015). Edukacja włączająca – przyszłość polskiej edukacji. Warszawa: ORE.
Tomaszewska, A. (2019). Nowa rola placówek specjalnych. W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 264-275). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Wspieranie tworzenia szkół ćwiczeń (2018). Warszawa: ORE.
Zadęcka, E. (2019). Edukacja włączająca w aspekcie organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej i kształcenia specjalnego. Z doświadczeń poradni psychologiczno-pedagogicznej. Warszawa: ORE.
Bartuś, E. (2014). Integralna działalność nauczyciela w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W: J. Wyczesany (red.), Dydaktyka specjalna – wybrane zagadnienia, (s. 197-210). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Białek, K., Jarmuż, M., Ośko, A. (2015). Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów. Warszawa: ORE.
Celuch, M. (2019). Nauczyciel wspomagający w szkole, przedszkolu, ośrodku. Warszawa: OŚWIATA Grupa Wydawnicza.
Chrzanowska, I. (2010). Problemy edukacji dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością. Regionalna specyfika czy ogólnopolska tendencja. Kraków: Impuls.
Chrzanowska, I. (2016). Opinie nauczycieli szkół specjalnych na temat edukacji włączającej – uczeń ze SPE w szkole włączającej (s. 55-74), https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/19552/1/SE_41_2016_Iwona_Chrzanowska.pdf (dostęp: 10.07.2020).
Chrzanowska, I. (2018). Edukacja włączająca – wyzwanie dla kompetencji pedagogów specjalnych. Studia Edukacyjne, 48, 23-32.
Chrzanowska, I. (2019a). Nauczyciele o szansach i barierach edukacji włączającej. Warszawa: PWN.
Chrzanowska, I. (2019b). Postawy wobec edukacji włączającej – jakie skutki? W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 44-53). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Chrzanowska, I., Szumski, G. (2019). Kompetencje zawodowe – jakie wyzwania? W: I. Chrzanowska, G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 54-61). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Cytowska, B. (2016). Przegląd badań empirycznych nad inkluzją w edukacji. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 22(1), 189-213.
Dryżałowska, G. (2007). Rozwój językowy dziecka z uszkodzonym słuchem a integracja edukacyjna: model kształcenia integracyjnego. Warszawa: Wydawnictwa UW.
Europejska Agencja do spraw Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej (2019). Wsparcie podnoszenia jakości edukacji włączającej w Polsce. Rekomendacje i działania priorytetowe. https://www.gov.pl/web/edukacja/projekt-realizowany-w-ramach-program-wsparcia -reform-strukturalnych (dostęp: 11.07.2020).
Europejska Agencja ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej (2014). Pięć kluczowych przesłań dla edukacji włączającej. Od teorii do praktyki. Odense, Dania: Europejska Agencja ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej.
Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami (2011). Kształcenie nauczycieli przygotowujące do edukacji włączającej – wyzwania i szanse. Odense, Dania: Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami.
Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami (2012). Profil nauczyciela edukacji włączającej. Odense, Dania: Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami.
Gajdzica, Z. (2013), Nauczyciele szkoły ogólnodostępnej o swoim przygotowaniu do pracy z uczniem niepełnosprawnym w kontekście przemian pierwszej dekady XXI wieku. Chowanna, 2, 263-273.
Grygier, U. (2019). Edukacja włączająca w aspekcie organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej i kształcenia specjalnego. Z doświadczeń szkoły. Warszawa: ORE.
https://www.ore.edu.pl/2017/11/bank-dobrych-praktyk-materialy-do-pobrania/ (dostęp: 11.07.2020).
Jachimczak, B. (2018). Kształcenie nauczycieli dla edukacji włączającej. Studia Edukacyjne, 48, 33-43.
Jachimczak, B. (2019). Nauczyciel w edukacji włączającej. W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 44-53). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Krakowiak, K. (2019). Niepełnosprawni we wspólnocie zmierzającej do solidarności i odpowiedzialności. Lublin: Wydawnictwo KUL,
Krakowiak, K. (red.) (2017). Diagnoza specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. Standardy, wytyczne oraz wskazówki do przygotowywania i adaptacji narzędzi diagnostycznych dla dzieci i młodzieży z wybranymi specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi. Warszawa: ORE.
Liderzy edukacji włączającej, https://www.ore.edu.pl/2017/11/liderzy-edukacji-wlaczajacej/ (dostęp: 11.07.2020).
Makaruk, A.R. (2011). Repertuar oddziaływań nauczycielskich służących rozwijaniu potencjału informatycznego uczniów gimnazjum. W: W. Limont, J. Cieślikowska, D. Jastrzębska (red.), Zdolni w szkole, czyli o zagrożeniach i możliwościach rozwojowych uczniów zdolnych. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców (s. 168-173). Warszawa: ORE.
Praca z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ogólnodostępnych. Realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego na II etapie edukacyjnym. Koncepcja szkolenia oraz materiały merytoryczne służące podnoszeniu kompetencji nauczycieli języka polskiego (2018). Oprac. A. Dłużniewska. Warszawa: ORE.
Skibska, J. (2016). Edukacja włączająca w opinii nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej – analiza segmentacyjna. Doniesienia z badań. W: Z. Gajdzica, M. Bełza (red.), Inkluzja edukacyjna Idee, teorie, koncepcje, modele edukacji włączającej a wybrane aspekty praktyki edukacyjnej, (s. 161-174). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Skotnicka, B. (2016). Wsparcie społeczne nauczycieli edukacji inkluzyjnej. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 22(1), 175-87.
Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży. Prawne ABC dyrektora przedszkola, szkoły i placówki (2010). Warszawa: MEN
Szczepkowska, K. (2019). Edukacja włączająca w szkole – szanse i wyzwania. Warszawa: ORE.
Szczepkowska, K. (2019). Współpraca z rodzicami, czyli jak rozmawiać o edukacji włączającej. Warszawa: ORE.
Szumski, G. (2019). Zróżnicowane grupy uczniów – jakie problemy? W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 62-69). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Tarwacki, M. (2015). Edukacja włączająca – przyszłość polskiej edukacji. Warszawa: ORE.
Tomaszewska, A. (2019). Nowa rola placówek specjalnych. W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 264-275). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Wspieranie tworzenia szkół ćwiczeń (2018). Warszawa: ORE.
Zadęcka, E. (2019). Edukacja włączająca w aspekcie organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej i kształcenia specjalnego. Z doświadczeń poradni psychologiczno-pedagogicznej. Warszawa: ORE.