The Issue of Fundamental Choice between Realism and Idealism in Creating an Appropriate Concept of Upbringing
Article Sidebar
Published:
Jun 25, 2019
Keywords:
upbringing; philosophy; causes; realism; idealism; ontology; epistemology; anthropology; axiology
Main Article Content
Abstract
We do not understand fully the situation of upbringing, its roads and roadless tracts, unless we invoke to the philosophy, remembering about its relations with pedagogy placed permanently in the horizons of the European thoughts. Since the beginning of philosophical thinking, there are noticeable two opposing philosophical traditions: realism and idealism. They have different ontology, epistemology, anthropology and axiology which determine the principles (the basis) of the specific pedagogy, the trend of pedagogy or the concept of upbringing. In the following article, we examine realism and idealism in the context of their influence on upbringing, indicating at the same time the consequences arising from it. The analysis, which has been conducted in the article, let us state that the true way of upbringing is connected with realism whereas idealism leads upbringing, as well as the pedagogy itself, astray.
Article Details
Issue
Section
Articles
References
Benedykt XVI: Duch liturgii, przeł. E. Pieciul, Poznań: Klub Książki Katolickiej 2002.
Benedykt XVI: List do diecezji rzymskiej o pilnej potrzebie wychowania, Watykan 21.01.2008, «L’Osservatore Romano», wyd. polskie, 2008, nr 4, s. 4.
Beni de M.: Mieć odwagę być wychowawcami dzisiaj, w: Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, red. A. Rynio, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007, s. 61-69.
Brezinka W.: Wychowanie i pedagogika w dobie przemian kulturowych, tłum. J. Kochanowicz, Kraków: Wydawnictwo WAM 2005.
Chłodna I.: Edukacja amerykańska, Drogi i bezdroża, Lublin: Wydawnictwo KUL 2008.
Dłubacz W.: Fideizm, racjonalizm i bezkrytyczny pluralizm, w: A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 203-211.
Gałkowski S.: Rozwój i odpowiedzialność. Antropologiczne podstawy koncepcji wychowania moralnego, Lublin: Wydawnictwo KUL 2003.
Gara J.: Realizm, w: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. V, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak” 2006, s. 64-66.
Gielarowski A.: Natura, jako to, co upragnione. Analiza koncepcji natury ludzkiej u J.J. Rousseau, w: P. Duchliński, G. Hołub (red.), Oblicza natury ludzkiej. Studia i rozprawy, Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum” i Wydawnictwo WAM 2010, s. 53-78.
Giussani L.: Ryzyko wychowawcze jako tworzenie osobowości i historii, przeł. A. Surdej, Kielce: Wydawnictwo „Jedność” 2002.
Gutek G.L.: Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, Gdańsk: GWP 2003.
Heywood A.: Ideologie polityczne. Wprowadzenie, tłum. M. Habura, N. Orłowska, D. Stasiak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007.
Horowski J.: Paedagogia perennis w dobie postmodernizmu. Wychowawcze koncepcje o. Jacka Woronieckiego a kultura przełomu XX i XXI wieku, Toruń: Europejskie Centrum Edukacyjne 2007.
Jan Paweł II: Encyklika Centisimus annus. W stulecie encykliki Leona XIII Rerum Novarum (01.05.1991)
Jan Paweł II: Encyklika Fides et ratio. O relacjach między wiarą a rozumem (14.09.1998).
Jan Paweł II: List „Juvenus patris” w 100 rocznicę śmierci św. Jana Bosko, Rzym, 31.01.1988, w: Wychowanie w nauczaniu Jana Pawła II (1978-1999), red. S. Urbański, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego 2000, s. 301-325.
Jan Paweł II: Wychowanie jest pierwszym i zasadniczym zadaniem kultury. Przemówienie w siedzibie ONZ do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Paryż, 02.06.1981, w: S. Urbański (red.), Wychowanie w nauczaniu Jana Pawła II (1978-1999), Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego, 2000, s. 130-136.
Kiereś B.: Kultura chrześcijańska wobec postmodernistycznej ideologii „anty” w pedagogice, w: A. Rynio (red.), Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007, s. 91-102.
Kiereś B.: O personalizm w pedagogice. Studia i szkice z teorii wychowania, Lublin: Fundacja Servire Veritati Instytutu Edukacji Narodowej 2009.
Kiereś H.: „Fides et ratio” a modernizm i postmodernizm, w: A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 185-196.
Kiereś H.: Idealizm, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. IV, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2003, s. 721-726.
Kiereś H.: Systematyka nurtów i typów filozofii, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. X Suplement, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2009, s. 887-889.
Krąpiec M.A.: Metafizyka. Zarys teorii bytu, Lublin: Wydawnictwo KUL 1995.
Krąpiec M.A.: Realizm poznawczy, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. VIII, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2007, s. 666-669.
Krąpiec M.A.: Człowiek, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. II, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2001, s. 359-386.
Krąpiec M.A.: Przyczyny bytu, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. VIII, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2007, s. 527-545.
Krasnodębski M.: Człowiek i paideia. Realistyczne podstawy filozofii wychowania, Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin 2008.
Morawiec E.: Umysł ludzki w koncepcji klasycznej nurtu realistycznego, w: A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 55-66.
Nowak M.: Filozofia człowieka podstawą filozofii wychowania, w: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów, Kraków: Wydawnictwo WAM 2005, s. 133-153.
Nowak M.: Teorie i koncepcje wychowania, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne 2008.
Possenti V.: Problem nihilizmu w „Fides et ratio”, w: A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 153-168.
A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000.
Rożdżeński R.: Filozofia poznania. Zarys problematyki, Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2003.
Ryk A.: W poszukiwaniu pedagogicznego arché. Zarys systemów pedagogicznych, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2012.
Rynio A. (red.).: Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007.
Schoenebeck von H.: Postpedagogika. Od antypedagogiki do Amication, Kraków: Wydawnictwo „Impuls” 2009.
Sochoń J.: Arché, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. I, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 307-310.
Stefaniak Ł.: Utopizm: źródła myślowe i konsekwencje cywilizacyjne, Lublin: Wydawnictwo KUL 2011.
Szkudlarek T., Śliwerski B.: Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Kraków: Wydawnictwo „Impuls” 2009.
Szołtysek A.E.: Filozofia wychowania moralnego, Kraków: Wydawnictwo „Impuls” 2009.
Sztaba M.: Nowomowa jako sposób kreowania społeczeństwa niewiedzy. Opis zjawiska i poszukiwanie dróg skutecznego przeciwdziałania mu, w: A. Jabłoński, J. Szymczak, M. Zemło (red.), Kreowanie społeczeństwa niewiedzy, Lublin: Wydawnictwo KUL 2015, s. 301-325.
Sztaba M.: Społeczna płaszczyzna wychowania chrześcijańskiego w świetle nauczania Kościoła katolickiego, w: A. Rynio (red.), Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007, s. 506-520.
Sztaba M.: Troska bł. Jana Pawła II o etyczno-moralne podstawy życia społecznego, Kraków: TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów 2011.
Sztaba M.: W trosce o wiedzę pedagogiczną/wiedzę w pedagogice wolną od iluzji, część I, „Roczniki Pedagogiczne” 4(2012), nr 3, s. 5-27 i część II „Roczniki Pedagogiczne” 6(2014), nr 1, s. 9-31.
Sztaba M.: Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za wychowanie, „Katecheta” 2011, nr 11, s. 41- 46.
Smoleń-Wawrzusiszyn M.: W obronie realizmu [seria Człowiek w kulturze], Lublin: Fundacja „Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej” 2007.
Wojtyła K.: Miłość i odpowiedzialność, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2001.
Wołoszyn-Spirka W.: Realistyczna filozofia i etyka podstawą budowania realistycznej pedagogiki, w: A. Rynio (red.),Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007, s. 296-316.
Benedykt XVI: List do diecezji rzymskiej o pilnej potrzebie wychowania, Watykan 21.01.2008, «L’Osservatore Romano», wyd. polskie, 2008, nr 4, s. 4.
Beni de M.: Mieć odwagę być wychowawcami dzisiaj, w: Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, red. A. Rynio, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007, s. 61-69.
Brezinka W.: Wychowanie i pedagogika w dobie przemian kulturowych, tłum. J. Kochanowicz, Kraków: Wydawnictwo WAM 2005.
Chłodna I.: Edukacja amerykańska, Drogi i bezdroża, Lublin: Wydawnictwo KUL 2008.
Dłubacz W.: Fideizm, racjonalizm i bezkrytyczny pluralizm, w: A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 203-211.
Gałkowski S.: Rozwój i odpowiedzialność. Antropologiczne podstawy koncepcji wychowania moralnego, Lublin: Wydawnictwo KUL 2003.
Gara J.: Realizm, w: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. V, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak” 2006, s. 64-66.
Gielarowski A.: Natura, jako to, co upragnione. Analiza koncepcji natury ludzkiej u J.J. Rousseau, w: P. Duchliński, G. Hołub (red.), Oblicza natury ludzkiej. Studia i rozprawy, Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum” i Wydawnictwo WAM 2010, s. 53-78.
Giussani L.: Ryzyko wychowawcze jako tworzenie osobowości i historii, przeł. A. Surdej, Kielce: Wydawnictwo „Jedność” 2002.
Gutek G.L.: Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, Gdańsk: GWP 2003.
Heywood A.: Ideologie polityczne. Wprowadzenie, tłum. M. Habura, N. Orłowska, D. Stasiak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007.
Horowski J.: Paedagogia perennis w dobie postmodernizmu. Wychowawcze koncepcje o. Jacka Woronieckiego a kultura przełomu XX i XXI wieku, Toruń: Europejskie Centrum Edukacyjne 2007.
Jan Paweł II: Encyklika Centisimus annus. W stulecie encykliki Leona XIII Rerum Novarum (01.05.1991)
Jan Paweł II: Encyklika Fides et ratio. O relacjach między wiarą a rozumem (14.09.1998).
Jan Paweł II: List „Juvenus patris” w 100 rocznicę śmierci św. Jana Bosko, Rzym, 31.01.1988, w: Wychowanie w nauczaniu Jana Pawła II (1978-1999), red. S. Urbański, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego 2000, s. 301-325.
Jan Paweł II: Wychowanie jest pierwszym i zasadniczym zadaniem kultury. Przemówienie w siedzibie ONZ do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Paryż, 02.06.1981, w: S. Urbański (red.), Wychowanie w nauczaniu Jana Pawła II (1978-1999), Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego, 2000, s. 130-136.
Kiereś B.: Kultura chrześcijańska wobec postmodernistycznej ideologii „anty” w pedagogice, w: A. Rynio (red.), Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007, s. 91-102.
Kiereś B.: O personalizm w pedagogice. Studia i szkice z teorii wychowania, Lublin: Fundacja Servire Veritati Instytutu Edukacji Narodowej 2009.
Kiereś H.: „Fides et ratio” a modernizm i postmodernizm, w: A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 185-196.
Kiereś H.: Idealizm, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. IV, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2003, s. 721-726.
Kiereś H.: Systematyka nurtów i typów filozofii, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. X Suplement, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2009, s. 887-889.
Krąpiec M.A.: Metafizyka. Zarys teorii bytu, Lublin: Wydawnictwo KUL 1995.
Krąpiec M.A.: Realizm poznawczy, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. VIII, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2007, s. 666-669.
Krąpiec M.A.: Człowiek, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. II, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2001, s. 359-386.
Krąpiec M.A.: Przyczyny bytu, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. VIII, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2007, s. 527-545.
Krasnodębski M.: Człowiek i paideia. Realistyczne podstawy filozofii wychowania, Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin 2008.
Morawiec E.: Umysł ludzki w koncepcji klasycznej nurtu realistycznego, w: A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 55-66.
Nowak M.: Filozofia człowieka podstawą filozofii wychowania, w: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów, Kraków: Wydawnictwo WAM 2005, s. 133-153.
Nowak M.: Teorie i koncepcje wychowania, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne 2008.
Possenti V.: Problem nihilizmu w „Fides et ratio”, w: A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 153-168.
A. Maryniarczyk, A. Gudaniec (red.), Rozum otwarty na wiarę, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000.
Rożdżeński R.: Filozofia poznania. Zarys problematyki, Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2003.
Ryk A.: W poszukiwaniu pedagogicznego arché. Zarys systemów pedagogicznych, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2012.
Rynio A. (red.).: Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007.
Schoenebeck von H.: Postpedagogika. Od antypedagogiki do Amication, Kraków: Wydawnictwo „Impuls” 2009.
Sochoń J.: Arché, w: A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska, A. Szymaniak (red.), Powszechna encyklopedia filozofii, t. I, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2000, s. 307-310.
Stefaniak Ł.: Utopizm: źródła myślowe i konsekwencje cywilizacyjne, Lublin: Wydawnictwo KUL 2011.
Szkudlarek T., Śliwerski B.: Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Kraków: Wydawnictwo „Impuls” 2009.
Szołtysek A.E.: Filozofia wychowania moralnego, Kraków: Wydawnictwo „Impuls” 2009.
Sztaba M.: Nowomowa jako sposób kreowania społeczeństwa niewiedzy. Opis zjawiska i poszukiwanie dróg skutecznego przeciwdziałania mu, w: A. Jabłoński, J. Szymczak, M. Zemło (red.), Kreowanie społeczeństwa niewiedzy, Lublin: Wydawnictwo KUL 2015, s. 301-325.
Sztaba M.: Społeczna płaszczyzna wychowania chrześcijańskiego w świetle nauczania Kościoła katolickiego, w: A. Rynio (red.), Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007, s. 506-520.
Sztaba M.: Troska bł. Jana Pawła II o etyczno-moralne podstawy życia społecznego, Kraków: TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów 2011.
Sztaba M.: W trosce o wiedzę pedagogiczną/wiedzę w pedagogice wolną od iluzji, część I, „Roczniki Pedagogiczne” 4(2012), nr 3, s. 5-27 i część II „Roczniki Pedagogiczne” 6(2014), nr 1, s. 9-31.
Sztaba M.: Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za wychowanie, „Katecheta” 2011, nr 11, s. 41- 46.
Smoleń-Wawrzusiszyn M.: W obronie realizmu [seria Człowiek w kulturze], Lublin: Fundacja „Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej” 2007.
Wojtyła K.: Miłość i odpowiedzialność, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2001.
Wołoszyn-Spirka W.: Realistyczna filozofia i etyka podstawą budowania realistycznej pedagogiki, w: A. Rynio (red.),Wychowanie chrześcijańskie. Między tradycją a współczesnością, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007, s. 296-316.