The protective-educational consciousness of the society at the turn of the 19th and 20th centuries at the pages of selected Warsaw periodicals
Article Sidebar
Published:
Jun 19, 2019
Keywords:
education; health; philanthropy; care and educational awareness; charity; Charity Society in Warsaw; child health
Main Article Content
Abstract
On pages of chosen Warsaw social-cultural magazines published in the 19th and at the beginning of the 20th century, as: "Ivy", "Literary Feast" whether "Family Chronicle", referred particularly to women of the intellectual origin, columnists made an attempt to make aware of the Polish society in the matters of the care and bringing up children and teenagers. Very frequent issues formed in the press were associated with philanthropic institutions and undertakings being supposed to save poor countrymen, especially children before the corruption and the poverty. They were supposed to enable them to get the profession and the work. On columns of magazines an operations of individual branches of charity societies were propagated and they were indicating, how to act in difficult practical life situations. Quite a lot of place was connected with bringing children and teenagers up, home teaching, assortment of appropriate books, holiday rest, correct feeding and for dressing. They also kept an eye on articles concerning the emotional side and the issues of the social solidarity and the help the poorest. In this way a knowledge of the society increased. An awareness of Poles enhanced itself. The Polish reader captured knowledge from the press, how social and behavioral problems were being solved abroad. Articles had moralizing character and depended only on very interested people, whether they will use the knowledge called for in the press.
Article Details
Issue
Section
Articles
References
Barnaś E.: Towarzystwa opiekuńcze w Galicji i ich rola w kształtowaniu się systemu opieki nad dzieckiem, w: Pedagogika opiekuńcza wobec współczesnej orientacji filozoficznej i praktyki pedagogicznej, t. I, Rzeszów: CDP 1998, s. 135-142.
Bednarz-Grzybek R.: Emancypantka i patriotka. Wizerunek kobiety przełomu XIX i XX wieku w czasopismach Królestwa Polskiego, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2010.
Bez ratunku, „Kronika Rodzinna” 1891, nr 10.
Brudziński J.: Rozwój fizyczny dziecka i krzywica, „Bluszcz” 1905, nr 15.
C. W.: Jak zapobiedz [!] przestępstwom nieletnich nędzarzy, „Bluszcz” 1907, nr 16.
Chodecki Wł.: Dokąd jechać na lato? (Wskazówki higieniczno-wychowawcze), „Bluszcz” 1904, nr 19.
Chojna J.W.: Pląskowski Romuald, w: PSB, t. XXVI, s. 705-706.
Chwila bieżąca, „Biesiada Literacka” 56(1902), nr 33; nr 38.
Chwila bieżąca. Uzdrowisko dla dzieci, „Biesiada Literacka” 1902, nr 42.
Czajecka B.: Rajchmanowa Melania, w: PSB, t. XXX, z. 126, s. 468-469.
Dla niemowląt. Żłobki, „Biesiada Literacka” 1883, nr 406.
Dobroczynność, „Bluszcz” 1871, nr 45.
Dolata E.: Kolonie lecznicze jako jedna z form opieki nad dzieckiem chorym w Galicji na przełomie XIX i XX w., w: Od narodzin do wieku dojrzałego.
Dzieci i młodzież w Polsce, cz. 2: Stulecie XIX i XX, red. E. Mazur, Warszawa: IAiE PAN 2003, s. 151-158.
Dr K.: Kilka uwag w sprawie hartowania, „Bluszcz” 1884, 1903, nr 38.
Franke J.: Program literacki czasopisma „Bluszcz” w latach 1865-1905, „Studia o Książce” 1983, nr 13, s. 111-127.
Fundacja baronów Lenvalów, „Biesiada Literacka” 1889, nr 13.
gt.: Dzieci ulicy, „Bluszcz” 1906, nr 40.
[Gawalewicz M.j Quis: Pogawędka, „Bluszcz” 1904, nr 27.
Gazetka. Echo o żłobkach, „Biesiada Literacka” 1883, nr 414.
Grotowski Z.: Rozwój zakładów dobroczynnych w Warszawie, Warszawa: E. Wende 1910.
Hierta-Retzius A.: Pracownie dla dzieci. Ogólne zestawienie działalności pracowni w Szwecyi, z oryg. Szw. W streszczeniu przeł. M. Dunin Sulgustowska, Warszawa: E. Wende 1906.
Ilnicka M.: Do serc ludzkich, „Bluszcz” 1879, nr 50.
Ilnicka M.: Kolonie letnie dla ubogich dzieci, „Bluszcz” 1884, nr 22.
Ilnicka M.: Kolonie letnie dla ubogich słabowitych dzieci, „Bluszcz” 1885, nr 18.
Ilnicka M.: Odpowiedzi na kwestyonaryusz, „Bluszcz” 1886, nr 13.
Ilnicka M.: Po wakacjach, „Bluszcz” 1884, nr 41.
Ilnicka M.: Zabawa i wychowanie, „Bluszcz” 1878, nr 11.
Ilnicka M.: Zabawy dzieci w Zoologicznym Ogrodzie Warszawskim, „Bluszcz”
1886, nr 43.
J.T.: Pierwsze inhalatorium w Warszawie dla chorób dróg oddechowych, „Bluszcz” 1904, nr 26, s. 307.
Jakubiak K.: Edukacja rodziców w polskiej refleksji i praktyce pedagogicznej XIX i XX wieku - do 1939 roku, w: Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP 2000.
[Jastrzębska N.] N.J.: Dziecko niczyje, „Bluszcz” 1909, nr 42. [Jastrzębska N.] N.J.: Towarzystwo opieki nad dziećmi więźniów, „Bluszcz” 1909, nr 33.
K. Ł.: Choinka w zakł. wychów. Dla dzieci do lat 8-miu. (Nowy Świat 19, m. 3), „Bluszcz” 1912, nr 1.
Kantor R., Zięzio R.: Zabawy i zabawki w życiu polskich dzieci w XIX i XX wieku, w: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, cz. 2: Stulecie XIX i XX, red. E. Mazur, Warszawa: IAiE PAN 2003.
Karp-Rottermund S.: Program i rozwój działalności ogrodów im. W.E. Raua oraz ich rola w sprawie postępu kultury fizycznej w Warszawie i kraju, Warszawa [b.w.] 1917.
Kąpiele i ich zastosowanie umiejętne u noworodków i dzieci przez dra Malinowskiego, Ordynatora szpitala dla dzieci w Warszawie, „Zdrowie” 1885, nr 1. Kępski Cz.: Rola miłosierdzia w Europie, Radom 2004.
Kępski Cz.: Towarzystwa Dobroczynności w Królestwie Polskim (1815-1914), Lublin: Wydawnictwo UMCS 1993.
Kirchner X.: Dobroczynność, „Bluszcz” 1902/1903, nr 1.
Kirchner X.: Miłosierdzie, dobroczynność i opieka, „Bluszcz” 1903, nr 26, s. 306.
Kmiecik Z.: Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864-1885), Warszawa-Łódź: PWN 1971.
Kobieta i dobroczynność, „Bluszcz” 1884, nr 19; nr 20; nr 27; nr 29.
Kolankiewicz M.: Ciągłość i zmiana w opiece nad dziećmi, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2001, nr 9.
Kolankiewicz M.:Z tradycji opieki nad dzieckiem, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1991, nr 2.
Konarski S.: Starkman Józef, w: PSB, t. XLII, s. 318.
Kondracka M.: Sytuacja dziecka w rodzinach zamożnego mieszczaństwa warszawskiego w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, w: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, cz. 2: Stulecie XIX i XX, red. E. Mazur, Warszawa: IAiE PAN 2003, s. 13-38.
Kopczyński S.: Udział niektórych instytucyi publicznych w sprawie wychowania higienicznego. Rzecz, odczytana na posiedzeniu Wydziału Szpitali i Przytułków Warsz. Towa. Hygienicznego w d. 5 września r.b., Łódź [b.w.] 1902.
Kottówna A., Lisiewicz J., Lutostański Bolesław Ludwik, w: PSB, t. XVIII, s. 156-158.
Kronika działalności kobiecej, „Bluszcz” 1884, nr 27; 1888, nr 10.
Lenval de L.: Zarys projektu Instytutu Higieny Dziecięcej w Warszawie, „Zdrowie” 1898, s. 434-436.
Lutyńska K.: Ideologia czasopism rodzinnych Królestwa Polskiego 1860-1880, „Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych” 7(1956), s. 305-310.
Łazarowicz K.: 25 lat działalności Towarzystwa Kolonii Letnich m. Warszawy. Warszawa: Tow. Kolonii Letnich 1907.
Łozińska K.: Ogród zabaw, gier i zajęć praktycznych dla dzieci, „Bluszcz” 1912, nr 19.
M.K.: W jaki sposób należy dzieci hartować?, „Bluszcz” 1904, nr 48; nr 49.
[Maleszewski Wł.] Sęp: Z Warszawy, „Biesiada Literacka” 1882, nr 344.
Markiewiczowa H.: Działalność opiekuńczo-wychowawcza Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności 1814-1914. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej 2002.
Markiewiczowa H.: Działalność Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności w kontekście pozytywizmu warszawskiego, „Przegląd Historyczno- Oświatowy” 2004, nr 3-4.
Mazur E.: Dobroczynność w Warszawie w XIX wieku, Warszawa: IAiE PAN 1999.
Meissner A.: Kształtowanie się teorii opieki nad dzieckiem w Galicji w XIX i XX w. (do 1918 r.), w: Pedagogika opiekuńcza wobec współczesnej orientacji filozoficznej ipraktyki pedagogicznej. Międzynarodowa Konferencja Naukowa 13- 14 października 1997 r., red. J. Sowa, D. Pstrąg, t. I, Rzeszów: CDP 1999, s. 123-134.
Mogilnicki A.: Dziecko i przestępstwo, Warszawa [b.w.] 1916.
Moszczeńska I.: Opieka nad dziećmi, „Bluszcz” 1900, nr 14.
Muklanowicz J.: Powstanie i stopniowy rozwój ogrodów im. W.E. Raua w Warszawie, Warszawa [b.w.] 1907.
Muszalski E.: Korenfeld Mikołaj, w: PSB, t. XIV, s. 64.
Niedola terminatorów, „Biesiada Literacka” 1884, nr 48 (465).
Notatki pedagogiczne, „Bluszcz” 1888, nr 41.
Nowicki W.: Sprawozdanie z prelekcji prof. Papłońskiego: O zasadzie wychowania domowego mianej w Sali Teatrzyku Dobroczynności dnia 5 marca r. b., „Bluszcz” 1871, nr 11, s. 81-82.
Nowicki W.: Zjazd pedagogiczny w Przemyślu, „Bluszcz” 1885, nr 34, s. 265- 267; nr 36, s. 282.
-o-, Jeszcze o losach opuszczonych dzieci, „Kronika Rodzinna” 1891, nr 22, s. 676- 677.
Ostrowska T.: Markiewicz Stanisław Nikodem, w: PSB, t. XX, z. 4, s. 32- 33.
Ostrowska T.: Przyborowski (Sulima-Przyborowski) Adam Kazimierz, w: PSB, t. XXIX/1, s. 73-74.
P.W.: Praca dzieci, „Bluszcz” 1904, nr 28, s. 325-326.
Pajewski J.: Lubomirski Zdzisław, w: PSB, t. XVIII, s. 66-69.
Piotrowska-Marchewa M.: Ruch filantropii wobec wyzwań nowoczesności. Ewolucja i znaczenie informacji prasowej o kobiecej działalności dobroczynnej w polskiej opinii publicznej w XIX i początkach XX wieku, w: Komunikowanie i komunikacja na ziemiach polskich w latach 1795-1918, Lublin; Wydawnictwo UMCS 2008, s. 119-131.
Pląskowski R.: Wiadomości z higieny, „Bluszcz” 1871, nr 31, s. 242-243; nr 32, s. 249-250.
Pogawędka, „Bluszcz” 1883, nr 3; nr 18; 1884, nr 23; 1884/1885, nr 1.
Pogawędki z dziedziny gospodarstwa domowego przez dra B. Lutostańskiego, Dom i mieszkanie VII, „Bluszcz” 1879/1880, nr 1; nr 4.
Połkotycki W.; Domy sierot, „Zdrowie” 1896, s. 259-265.
Prażmowska T.: Dom Opieki. (Piękna, 9), „Bluszcz” 1907, nr 44.
Puławski A.:0 koloniach letnich dla ubogich dzieci i o ich twórcy ś.p. Stanisławie Markiewiczu, Warszawa 1912.
Radwan-Pragłows ki J„ Frysztacki K.: Miłosierdzie i praktyka. Społeczne dzieje pomocy człowiekowi, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”
2009.
Roscher W.: System der Armenpflege und Armenpolitik: ein Hand-und Lesebuch für Geschäftsmänner und Studierende, Stuttgart 1894.
Seidlerowa Z.: Res sacra miser..., „Bluszcz” 1904, nr 40.
Silva rerum, „Kronika Rodzinna” 1881; 1889, nr 16.
Silva rerum, Choroby nerwowe i szkoła, „Kronika Rodzinna” 1891, nr 11.
Silva rerum, Ogłoszenie o koloniach letnich, „Kronika Rodzinna” 1891, nr 11.
Słownik pedagogów polskich, red. W. Błońska-Nowak, D. Drynda, Katowice: Wydawnictwo UŚ 1998.
Sodalis: Z Pod smutnej Gwiazdy. Przytułki nocne w Warszawie, „Biesiada Literacka” 1884, nr 8 (465).
Sokół S.: Kosiński Julian, w: PSB, t. XIV, s. 216-218.
Strokowa J.:0 szczęściu dziecka, „Bluszcz” 1904, nr 29.
[Strokowa J.] Jadwiga z Ż. St.: Wycieczki za miasto, „Bluszcz” 1906, nr 23.
Szenajch W.: Zasady organizacji opieki nad dziećmi, Warszawa [b.w.] 1917.
Szaniawska K.: Dla pokrzywdzonych, „Bluszcz” 1907, nr 2.
Szteinke A. J.: Siemiec Jan, w: PSB, t. XXXVII, s. 7-8.
Szyc A.: Ogrody dziecince im. Raua, „Zdrowie” 1904, s. 3.
T.L.: Między szkołą a ulicą, „Biesiada Literacka” 1884, nr 26 (443).
Tchórznicki J.: Ogrody do zabaw i gier dla dzieci, Warszawa 1904.
Tokarek T.: Historia dobroczynności na ziemiach polskich do końca XIX wieku, w: Leczyć, uzdrawiać, pomagać, Studia z dziejów kultury medycznej, red. B. Płonka-Syroka, A. Syroka, t. XI, Wrocław: Arboretum 2007.
Toporczanka G.: Kronika bieżąca. Instytut Higieny Dziecięcej, „Bluszcz” 1904, nr 12.
Towarzystwo Opieki nad dziećmi więźniów, „Bluszcz” 1905, nr 20.
Towarzystwo opiekujące się niemowlętami przez Alekxandra Moldenhawera, „Bluszcz” 1880, nr 35; nr 36.
Węsławska E.: Zagadnienia epoki niemowlęctwa, „Bluszcz” 1909, nr 45; nr 46; nr 47, nr 49.
Winiarz A.: Czynniki determinujące proces wychowania w rodzinie polskiej doby niewoli narodowej (1795-1918), w: Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP 2000.
Wł. N-i: O związku i rozwoju zakładów dobroczynnych sprawozdanie z prelekcji prof. Girsztowta, „Bluszcz” 1871, nr 15, s. 116.
Wrzosek A.: Baranowski Ignacy, w: PSB, t. I, s. 277-279.
W sprawie opuszczonych, „Opiekun Domowy” 1873, nr 26.
z.s.: Ochrona im. Sienkiewicza, „Bluszcz” 1909, nr 9.
Zarembina W.: Dobroczynność i system „Elberfeldzki”, „Bluszcz” 1906, nr 35.
Zembrzuski L.: Dobrzycki Henryk, w: PSB, t. V, s. 270-271.
Zjazd Towarzystwa Pedagogicznego w Tarnowie, „Bluszcz” 1884, nr 32; nr 33; nr 34; nr 35; nr 36.
Związek rodziców i wychowawców, „Bluszcz” 1907, nr 9.
[Żmijewska E.] E.Żm.: Dom Opieki nad dziećmi, „Bluszcz” 1906, nr 47.
Y...: Warszawskie Kolonie Letnie, „Biesiada Literacka” 1890, nr 41.
Bednarz-Grzybek R.: Emancypantka i patriotka. Wizerunek kobiety przełomu XIX i XX wieku w czasopismach Królestwa Polskiego, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2010.
Bez ratunku, „Kronika Rodzinna” 1891, nr 10.
Brudziński J.: Rozwój fizyczny dziecka i krzywica, „Bluszcz” 1905, nr 15.
C. W.: Jak zapobiedz [!] przestępstwom nieletnich nędzarzy, „Bluszcz” 1907, nr 16.
Chodecki Wł.: Dokąd jechać na lato? (Wskazówki higieniczno-wychowawcze), „Bluszcz” 1904, nr 19.
Chojna J.W.: Pląskowski Romuald, w: PSB, t. XXVI, s. 705-706.
Chwila bieżąca, „Biesiada Literacka” 56(1902), nr 33; nr 38.
Chwila bieżąca. Uzdrowisko dla dzieci, „Biesiada Literacka” 1902, nr 42.
Czajecka B.: Rajchmanowa Melania, w: PSB, t. XXX, z. 126, s. 468-469.
Dla niemowląt. Żłobki, „Biesiada Literacka” 1883, nr 406.
Dobroczynność, „Bluszcz” 1871, nr 45.
Dolata E.: Kolonie lecznicze jako jedna z form opieki nad dzieckiem chorym w Galicji na przełomie XIX i XX w., w: Od narodzin do wieku dojrzałego.
Dzieci i młodzież w Polsce, cz. 2: Stulecie XIX i XX, red. E. Mazur, Warszawa: IAiE PAN 2003, s. 151-158.
Dr K.: Kilka uwag w sprawie hartowania, „Bluszcz” 1884, 1903, nr 38.
Franke J.: Program literacki czasopisma „Bluszcz” w latach 1865-1905, „Studia o Książce” 1983, nr 13, s. 111-127.
Fundacja baronów Lenvalów, „Biesiada Literacka” 1889, nr 13.
gt.: Dzieci ulicy, „Bluszcz” 1906, nr 40.
[Gawalewicz M.j Quis: Pogawędka, „Bluszcz” 1904, nr 27.
Gazetka. Echo o żłobkach, „Biesiada Literacka” 1883, nr 414.
Grotowski Z.: Rozwój zakładów dobroczynnych w Warszawie, Warszawa: E. Wende 1910.
Hierta-Retzius A.: Pracownie dla dzieci. Ogólne zestawienie działalności pracowni w Szwecyi, z oryg. Szw. W streszczeniu przeł. M. Dunin Sulgustowska, Warszawa: E. Wende 1906.
Ilnicka M.: Do serc ludzkich, „Bluszcz” 1879, nr 50.
Ilnicka M.: Kolonie letnie dla ubogich dzieci, „Bluszcz” 1884, nr 22.
Ilnicka M.: Kolonie letnie dla ubogich słabowitych dzieci, „Bluszcz” 1885, nr 18.
Ilnicka M.: Odpowiedzi na kwestyonaryusz, „Bluszcz” 1886, nr 13.
Ilnicka M.: Po wakacjach, „Bluszcz” 1884, nr 41.
Ilnicka M.: Zabawa i wychowanie, „Bluszcz” 1878, nr 11.
Ilnicka M.: Zabawy dzieci w Zoologicznym Ogrodzie Warszawskim, „Bluszcz”
1886, nr 43.
J.T.: Pierwsze inhalatorium w Warszawie dla chorób dróg oddechowych, „Bluszcz” 1904, nr 26, s. 307.
Jakubiak K.: Edukacja rodziców w polskiej refleksji i praktyce pedagogicznej XIX i XX wieku - do 1939 roku, w: Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP 2000.
[Jastrzębska N.] N.J.: Dziecko niczyje, „Bluszcz” 1909, nr 42. [Jastrzębska N.] N.J.: Towarzystwo opieki nad dziećmi więźniów, „Bluszcz” 1909, nr 33.
K. Ł.: Choinka w zakł. wychów. Dla dzieci do lat 8-miu. (Nowy Świat 19, m. 3), „Bluszcz” 1912, nr 1.
Kantor R., Zięzio R.: Zabawy i zabawki w życiu polskich dzieci w XIX i XX wieku, w: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, cz. 2: Stulecie XIX i XX, red. E. Mazur, Warszawa: IAiE PAN 2003.
Karp-Rottermund S.: Program i rozwój działalności ogrodów im. W.E. Raua oraz ich rola w sprawie postępu kultury fizycznej w Warszawie i kraju, Warszawa [b.w.] 1917.
Kąpiele i ich zastosowanie umiejętne u noworodków i dzieci przez dra Malinowskiego, Ordynatora szpitala dla dzieci w Warszawie, „Zdrowie” 1885, nr 1. Kępski Cz.: Rola miłosierdzia w Europie, Radom 2004.
Kępski Cz.: Towarzystwa Dobroczynności w Królestwie Polskim (1815-1914), Lublin: Wydawnictwo UMCS 1993.
Kirchner X.: Dobroczynność, „Bluszcz” 1902/1903, nr 1.
Kirchner X.: Miłosierdzie, dobroczynność i opieka, „Bluszcz” 1903, nr 26, s. 306.
Kmiecik Z.: Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864-1885), Warszawa-Łódź: PWN 1971.
Kobieta i dobroczynność, „Bluszcz” 1884, nr 19; nr 20; nr 27; nr 29.
Kolankiewicz M.: Ciągłość i zmiana w opiece nad dziećmi, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2001, nr 9.
Kolankiewicz M.:Z tradycji opieki nad dzieckiem, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1991, nr 2.
Konarski S.: Starkman Józef, w: PSB, t. XLII, s. 318.
Kondracka M.: Sytuacja dziecka w rodzinach zamożnego mieszczaństwa warszawskiego w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, w: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, cz. 2: Stulecie XIX i XX, red. E. Mazur, Warszawa: IAiE PAN 2003, s. 13-38.
Kopczyński S.: Udział niektórych instytucyi publicznych w sprawie wychowania higienicznego. Rzecz, odczytana na posiedzeniu Wydziału Szpitali i Przytułków Warsz. Towa. Hygienicznego w d. 5 września r.b., Łódź [b.w.] 1902.
Kottówna A., Lisiewicz J., Lutostański Bolesław Ludwik, w: PSB, t. XVIII, s. 156-158.
Kronika działalności kobiecej, „Bluszcz” 1884, nr 27; 1888, nr 10.
Lenval de L.: Zarys projektu Instytutu Higieny Dziecięcej w Warszawie, „Zdrowie” 1898, s. 434-436.
Lutyńska K.: Ideologia czasopism rodzinnych Królestwa Polskiego 1860-1880, „Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych” 7(1956), s. 305-310.
Łazarowicz K.: 25 lat działalności Towarzystwa Kolonii Letnich m. Warszawy. Warszawa: Tow. Kolonii Letnich 1907.
Łozińska K.: Ogród zabaw, gier i zajęć praktycznych dla dzieci, „Bluszcz” 1912, nr 19.
M.K.: W jaki sposób należy dzieci hartować?, „Bluszcz” 1904, nr 48; nr 49.
[Maleszewski Wł.] Sęp: Z Warszawy, „Biesiada Literacka” 1882, nr 344.
Markiewiczowa H.: Działalność opiekuńczo-wychowawcza Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności 1814-1914. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej 2002.
Markiewiczowa H.: Działalność Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności w kontekście pozytywizmu warszawskiego, „Przegląd Historyczno- Oświatowy” 2004, nr 3-4.
Mazur E.: Dobroczynność w Warszawie w XIX wieku, Warszawa: IAiE PAN 1999.
Meissner A.: Kształtowanie się teorii opieki nad dzieckiem w Galicji w XIX i XX w. (do 1918 r.), w: Pedagogika opiekuńcza wobec współczesnej orientacji filozoficznej ipraktyki pedagogicznej. Międzynarodowa Konferencja Naukowa 13- 14 października 1997 r., red. J. Sowa, D. Pstrąg, t. I, Rzeszów: CDP 1999, s. 123-134.
Mogilnicki A.: Dziecko i przestępstwo, Warszawa [b.w.] 1916.
Moszczeńska I.: Opieka nad dziećmi, „Bluszcz” 1900, nr 14.
Muklanowicz J.: Powstanie i stopniowy rozwój ogrodów im. W.E. Raua w Warszawie, Warszawa [b.w.] 1907.
Muszalski E.: Korenfeld Mikołaj, w: PSB, t. XIV, s. 64.
Niedola terminatorów, „Biesiada Literacka” 1884, nr 48 (465).
Notatki pedagogiczne, „Bluszcz” 1888, nr 41.
Nowicki W.: Sprawozdanie z prelekcji prof. Papłońskiego: O zasadzie wychowania domowego mianej w Sali Teatrzyku Dobroczynności dnia 5 marca r. b., „Bluszcz” 1871, nr 11, s. 81-82.
Nowicki W.: Zjazd pedagogiczny w Przemyślu, „Bluszcz” 1885, nr 34, s. 265- 267; nr 36, s. 282.
-o-, Jeszcze o losach opuszczonych dzieci, „Kronika Rodzinna” 1891, nr 22, s. 676- 677.
Ostrowska T.: Markiewicz Stanisław Nikodem, w: PSB, t. XX, z. 4, s. 32- 33.
Ostrowska T.: Przyborowski (Sulima-Przyborowski) Adam Kazimierz, w: PSB, t. XXIX/1, s. 73-74.
P.W.: Praca dzieci, „Bluszcz” 1904, nr 28, s. 325-326.
Pajewski J.: Lubomirski Zdzisław, w: PSB, t. XVIII, s. 66-69.
Piotrowska-Marchewa M.: Ruch filantropii wobec wyzwań nowoczesności. Ewolucja i znaczenie informacji prasowej o kobiecej działalności dobroczynnej w polskiej opinii publicznej w XIX i początkach XX wieku, w: Komunikowanie i komunikacja na ziemiach polskich w latach 1795-1918, Lublin; Wydawnictwo UMCS 2008, s. 119-131.
Pląskowski R.: Wiadomości z higieny, „Bluszcz” 1871, nr 31, s. 242-243; nr 32, s. 249-250.
Pogawędka, „Bluszcz” 1883, nr 3; nr 18; 1884, nr 23; 1884/1885, nr 1.
Pogawędki z dziedziny gospodarstwa domowego przez dra B. Lutostańskiego, Dom i mieszkanie VII, „Bluszcz” 1879/1880, nr 1; nr 4.
Połkotycki W.; Domy sierot, „Zdrowie” 1896, s. 259-265.
Prażmowska T.: Dom Opieki. (Piękna, 9), „Bluszcz” 1907, nr 44.
Puławski A.:0 koloniach letnich dla ubogich dzieci i o ich twórcy ś.p. Stanisławie Markiewiczu, Warszawa 1912.
Radwan-Pragłows ki J„ Frysztacki K.: Miłosierdzie i praktyka. Społeczne dzieje pomocy człowiekowi, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”
2009.
Roscher W.: System der Armenpflege und Armenpolitik: ein Hand-und Lesebuch für Geschäftsmänner und Studierende, Stuttgart 1894.
Seidlerowa Z.: Res sacra miser..., „Bluszcz” 1904, nr 40.
Silva rerum, „Kronika Rodzinna” 1881; 1889, nr 16.
Silva rerum, Choroby nerwowe i szkoła, „Kronika Rodzinna” 1891, nr 11.
Silva rerum, Ogłoszenie o koloniach letnich, „Kronika Rodzinna” 1891, nr 11.
Słownik pedagogów polskich, red. W. Błońska-Nowak, D. Drynda, Katowice: Wydawnictwo UŚ 1998.
Sodalis: Z Pod smutnej Gwiazdy. Przytułki nocne w Warszawie, „Biesiada Literacka” 1884, nr 8 (465).
Sokół S.: Kosiński Julian, w: PSB, t. XIV, s. 216-218.
Strokowa J.:0 szczęściu dziecka, „Bluszcz” 1904, nr 29.
[Strokowa J.] Jadwiga z Ż. St.: Wycieczki za miasto, „Bluszcz” 1906, nr 23.
Szenajch W.: Zasady organizacji opieki nad dziećmi, Warszawa [b.w.] 1917.
Szaniawska K.: Dla pokrzywdzonych, „Bluszcz” 1907, nr 2.
Szteinke A. J.: Siemiec Jan, w: PSB, t. XXXVII, s. 7-8.
Szyc A.: Ogrody dziecince im. Raua, „Zdrowie” 1904, s. 3.
T.L.: Między szkołą a ulicą, „Biesiada Literacka” 1884, nr 26 (443).
Tchórznicki J.: Ogrody do zabaw i gier dla dzieci, Warszawa 1904.
Tokarek T.: Historia dobroczynności na ziemiach polskich do końca XIX wieku, w: Leczyć, uzdrawiać, pomagać, Studia z dziejów kultury medycznej, red. B. Płonka-Syroka, A. Syroka, t. XI, Wrocław: Arboretum 2007.
Toporczanka G.: Kronika bieżąca. Instytut Higieny Dziecięcej, „Bluszcz” 1904, nr 12.
Towarzystwo Opieki nad dziećmi więźniów, „Bluszcz” 1905, nr 20.
Towarzystwo opiekujące się niemowlętami przez Alekxandra Moldenhawera, „Bluszcz” 1880, nr 35; nr 36.
Węsławska E.: Zagadnienia epoki niemowlęctwa, „Bluszcz” 1909, nr 45; nr 46; nr 47, nr 49.
Winiarz A.: Czynniki determinujące proces wychowania w rodzinie polskiej doby niewoli narodowej (1795-1918), w: Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP 2000.
Wł. N-i: O związku i rozwoju zakładów dobroczynnych sprawozdanie z prelekcji prof. Girsztowta, „Bluszcz” 1871, nr 15, s. 116.
Wrzosek A.: Baranowski Ignacy, w: PSB, t. I, s. 277-279.
W sprawie opuszczonych, „Opiekun Domowy” 1873, nr 26.
z.s.: Ochrona im. Sienkiewicza, „Bluszcz” 1909, nr 9.
Zarembina W.: Dobroczynność i system „Elberfeldzki”, „Bluszcz” 1906, nr 35.
Zembrzuski L.: Dobrzycki Henryk, w: PSB, t. V, s. 270-271.
Zjazd Towarzystwa Pedagogicznego w Tarnowie, „Bluszcz” 1884, nr 32; nr 33; nr 34; nr 35; nr 36.
Związek rodziców i wychowawców, „Bluszcz” 1907, nr 9.
[Żmijewska E.] E.Żm.: Dom Opieki nad dziećmi, „Bluszcz” 1906, nr 47.
Y...: Warszawskie Kolonie Letnie, „Biesiada Literacka” 1890, nr 41.