Metodologiczna triangulacja w badaniach aktywistów. Interpretacja dynamiki nauk społecznych i wybranych konsekwencji wyborów metodologicznych

Marek Nowak

doi:10.18290/rns.2016.44.4-6

Marek Nowak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

DOI: https://doi.org/10.18290/rns.2016.44.4-6

Słowa kluczowe: analizy jakościowe a analizy ilościowe w socjologii; badania aktywistów; triangulacja metodologiczna; silny projekt triangulacji metodologicznej

Abstrakt

Artykuł rekapituluje wnioski sformułowane na podstawie dwóch badań aktywistów, które różni przyjęta strategia pozyskania materiału badawczego. W formie wprowadzenia do analizy porównawczej czytelnik znajdzie refleksję na temat różnic statusu badań jakościowych i ilościowych na gruncie psychologii i socjologii. Analiza zmierza do odrzucenia paradygmatycznego przeciwieństwa badań ilościowych i badań jakościowych na korzyść strategii, którą można określić jako strategia podporządkowania przedmiotowi badania. Naturalnym następnikiem podobnego punktu widzenia jest eksplorowanie koncepcji posłużenia się metodami mieszanymi lub tzw. triangulacją, jako narzędziami „poprawiania” wartości heurystycznej konkretnego badania. W zaproponowanym przypadku autor postuluje zestawić ze sobą badanie stricte jakościowe i badanie wykorzystujące formę triangulacji (i w jednym, i w drugim przypadku posługującymi się wywiadami pogłębionymi). Dwa kolejno przywołane przykłady badania mają na celu wskazanie na konsekwencje wyboru metody przez badacza dla specyfiki formułowanych wniosków, przy założeniu pewnego poziomu przystawalności treści poczynionych obserwacji (badań Galii Chimiak oraz Marka Nowaka i Michała Nowosielskiego). Artykuł zmierza do sformułowania uogólnienia, którego sens związany jest z jednej strony z zagadnieniami triangulacji metodologicznej w badaniach społecznych, z drugiej uzasadnia i rekapituluje konsekwencje podejmowanych wyborów teoretycznych i metodologicznych.

Bibliografia

Buravoy M.: Open the Social Science: To Whom and for What, „Portuguese Journal of Social Science”, 6 (2007), nr 3.
Brzechczyn K.: Odrębność historyczna Europy Środkowej, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora 1998.
Chimiak G.: How Individualists Make Solidarity Work, Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 2006.
Czy społeczny bezruch? O społeczeństwie obywatelskim i aktywności we współczesnej Polsce, red. M. Nowak, M. Nowosielski, Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego 2006.
Flick U.: Challenges for Qualitative Inquiry Using Multiple methods, w: Qualitative Inquiry and the Politics of Advocacy, red. N.K. Dezin, M, D. Giardina, London: Routledge 2016.
Friedman M.: Inflation and unemployment. Nobel Memorial Lecture [December 13, 1976], http://www.lexissecuritiesmosaic.com/gateway/sec/speech/1976_friedman-lect ure.pdf [dostęp: 07.2016].
Gorzko M.: Teoria ugruntowana jako „rodzina metod”?, „Opuscula Sociologica”, 2013, nr 4.
Grobler A.: Ekumenizm metodologiczny, „Roczniki Psychologiczne”, 13 (2010), nr 1.
Habermas J.: Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2008.
Hornowska E., Brzezińska A.I., Kaliszewska-Czeremska K., Appelt K., Rawecka J., Bujacz A.: Paradoksalny efekt triangulacji?, „Edukacja”, 2012, nr 4 (120).
Johnson R.B., Onwuegbuzie A.J., Turner L.A.: Toward a Definition of Mixed Methods Research, „Journal of Mixed Methods Research”, 2007, nr 1.
Kazepov Y.: Rescaling Social Policies: Towards Multilevel Governance in Europe, Vienna: Ashgate Publishing 2010.
Konecki K.T.: Od redakcji Jakościowe rozumienie innych a socjologia jakościowa, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 1 (2005), nr 1.
Kuhn T.S.: Struktura rewolucji naukowych, Warszawa: PWN 1968.
Kuhn T.S.: „Dwa bieguny”. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, Warszawa: PWN 1985.
Kwiek M.: Przyszłość uniwersytetów w Europie: motywy dyskusji i ich polskie konteksty, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, 2014, nr 1-2 (43-44).
Lakatos I.: Filozofia nauk empirycznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1995.
Lyman R.L., O’brien M.J.: Nomothetic Science and Idiographic History in Twentieth-Century Americanist Anthropology, „Journal of the History of the Behavioral Sciences”, 40(1) (2004).
Metody badania społeczeństwa obywatelskiego, red. M. Nowak, M. Nowosielski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2008.
Nowak M.: Instytucjonalizm w socjologii i ekonomii, Poznań: Wydawnictwo Wydziału Nauk Społecznych UAM 2009.
Nowak M.: Postcommunist Citizenship? A Generational View of Social Microactivism Based on Surveys Conducted in Poznan, w: Declining Cities – Developing Cities. Polish and German Perspectives, red. M. Nowak, M. Nowosielski, Poznań: Institute of Western Affaires 2008.
Nowak M.: Teoria nieracjonalnego działania. Socjologiczne studium na temat wolontariatu i społecznego aktywizmu, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2015.
Olsen W.: Triangulation in Social Research. Qualitative, and Quantitative Methods Can Really be Mixed?, w: Development of Sociology, red. E. Holborn, Conseway Press, Ormskirk, 2004.
Paluchowski J.: Spór metodologiczny czy spór koncepcji – badania ilościowe versus jakościowe, „Roczniki Psychologiczne”, 13 (2010), nr 1.
Patton M.Q.: Enhancing the Quality and Credibility of Qualitative Analysis. Part II, „HSR: Health Services Research”, 34 (1999), nr 5, s. 1189-1208.
Putnam R.D.: Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2008.
Ritzer G.: Sociology a Multiple Paradigm Science, Boston: Allyn and Bacon, Inc. 1975.
Rudnicki S.: Trzy mity na temat komercjalizacji wiedzy z nauk społecznych, w: Nauki społeczne a komercjalizacja wiedzy. Jak humaniści tworzą innowacje dla gospodarki i społeczeństwa, red. S. Rudnicki, Kraków: Wyższa Szkoła im. ks. Józefa Tisznera 2013.
Weber M.: Gospodarka i społeczeństwo, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000.
Wywiad z profesorem Krzysztofem T. Koneckim. Posmak kontestacji – o recepcji teorii ugruntowanej w Polsce przeprowadzony przez Aleksandrę Kołtun, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 7 (2011), nr 3.