Z problematyki nauczania ukraińskiego języka prawa w środowisku polskojęzycznym: synonimia i ekwiwalencja międzyjęzykowa

Irena Mytnik

doi:10.18290/rh216910-9

Irena Mytnik Uniwersytet Warszawski https://orcid.org/0000-0002-9748-3314

DOI: https://doi.org/10.18290/rh216910-9

Słowa kluczowe: ukraińska terminologia prawna, polska terrminologia prawna, metodyka nauczania, dokumenty prawne, synonimia, ekwiwalencja międzyjęzykowa

Abstrakt

Ważnym elementem specjalistycznego kształcenia językowego jest osiągnięcie kompetencji w zakresie rozumienia i sprawnego posługiwania się terminologią w języku rodzimym i obcym, wspartej podstawową znajomością danej dziedziny. Celem proponowanego artykułu jest przedstawienie cech ukraińskiego i polskiego języka prawa, istotnych w nauczaniu i uczeniu się języka fachowego. Zwrócono w nim uwagę na synonimię w ukraińskiej i polskiej terminologii prawnej i prawniczej oraz ekwiwalencję międzyjęzykową, zjawiska ważne z punktu widzenia nabywanych w trakcie kursu kompetencji translatorskich, a także na rolę kontekstu tekstowego i wiedzy specjalistycznej w przyswajaniu terminologii. Są to obszary kształcenia sprawiające uczącym się szczególną trudność. Omówiono gramatyczno-tłumaczeniowe i komunikacyjne aspekty nauczania zilustrowane w ćwiczeniach przykładowych, uwzględniające podobieństwa i różnice między obydwoma systemami terminologicznymi, oraz wskazano ich przyczyny. Badanie przeprowadzono w oparciu o ukraińskie i polskie teksty prawa (Kodeks cywilny, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawa o ochronie danych osobowych), z zastosowaniem metody opisowo-analitycznej i porównawczej.

Bibliografia

Dickiel, Agnieszka. „Rodzaje ekwiwalencji przekładowej tekstów specjalistycznych”. Języki Specjalistyczne 3: Lingwistyczna identyfikacja tekstów specjalistycznych, red. Barbara Z. Kielar i Sambor Grucza. KJS UW, 2003, ss. 134-146.

Gajda, Stanisław. Wprowadzenie do teorii terminu. Seria: Studia i Monografie. Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich w Opolu, 1990.

Gębal, Przemysław E. „Od dydaktyki tekstów specjalistycznych do dydaktyzacji potrzeb i działań komunikacyjnych. Kierunki i koncepcje glottodydaktyki specjalistycznej”. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie polonistyczne cudzoziemców, nr 23, 2016, ss. 19-33.

Grucza, Sambor. „Nowe platformy dydaktyczne: Lingwistycznie Inteligentne Systemy Translo- i Glottodydaktyczne (LISTiG)”. Lingwistyka Stosowana, nr 3, 2010, ss. 67-178.

Grzelak, Joanna. Polski język prawa – w perspektywie glottodydaktycznej. Praca doktorska. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2010.

Hejwowski, Krzysztof. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.

Jankowiak, Lucyna Agnieszka. Synonimia w polskiej terminologii medycznej drugiej połowy XIX wieku (na podstawie „Słownika terminologii lekarskiej polskiej” z 1881 roku). Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy IS PAN, 2015.

Jopek-Bosiacka, Anna. Przekład prawny i sądowy. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.

Jopek-Bosiacka, Anna. Teoretycznoprawne i logiczne uwarunkowania przekładu prawnego. Wolters Kluwer, 2019.

Kholod, Ulyana. „Rozvytok ta stanovlennya suchasnoyi ukrayins’koyi pravnychoyi terminoleksyky”. ХХ-ХХІ stolittya: zhanrovo-styl’ovi y linhvistychni metamorfozy v ukrayins’kiy movi ta literaturi, red. Alla Arkhanhel’s’ka. Universytet im F. Palats’koho v Olomoutsi, 2016, ss. 375-392 [Холод, Уляна. „Розвиток та становлення сучасної української правничої термінолексики”. ХХ-ХХІ століття: жанрово-стильові й лінгвістичні метаморфози в українській мові та літературі, pед. Алла Архангельська. Університет ім Ф. Палацького в Оломоуці, 2016, сс. 375-392].

Kizińska, Anna. Ekwiwalencja w tłumaczeniu tekstów prawnych i prawniczych, polskie i brytyjskie prawo spadkowe. C.H. Beck, 2015.

Kononenko, Iryna, Irena Mytnik i Elżbieta Wasiak. Słownik tematyczny polsko-ukraiński. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.

Kwiatkowska, Tatiana. „Polskie ekwiwalenty zapożyczeń w języku rosyjskim (na materiale leksyki religijnej”. Słowo i tekst, t. 1: Funkcjonowanie języka, red. Piotr Czerwiński i Jadwiga Stawnicka. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2008, ss. 43-53.

Lysenko, Olena Anatoliyivna. „Yurydychna terminolohiya yak systema”. Mova ukrayins’koyi yurysprudentsiyi: navch. Posib, red. Vasyl Mykolajovych Pyvovarov, Ol'ha Mykhaylivna Yerakhtorina, O. A. Lysenko ta in. Pravo, 2020, ss. 161-190 [Лисенко, Олена Анатоліївна. „Юридична термінологія як система”. Мова української юриспруденції: навч. Посіб, pед. Василь Миколайович Пивоваров, Ольга Михайлівна Єрахторіна, Олена Анатоліївна Лисенко та ін. Право, 2020, сс. 161-190].‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

Matsyuk, Zoryana, i Nina Stankevych. Ukrayins’ka mova profesiynoho spilkuvannya. Karavela, 2016 [Мацюк, Зоряна, і Ніна Станкевич. Українська мова професійного спілкування. Київ: Каравела, 2016].

Matulewska, Aleksandra. „Jakość przekładu prawniczego a cechy języka prawa”. Język, Komunikacja, Informacja, red. Piotr Nowak i Paweł Nowakowski. Wydawnictwo Sorus, 2008, ss. 53-63.

Mytnik, Irena. „Vykladannya ukrayins’koyi movy prava na kafedri ukrayinistyky Varshavs’koho universytetu”. Teoriya i praktyka vykladannya ukrayins’koyi movy yak inozemnoyi, № 13, 2018, ss. 60-68 [Митнік, Ірeна. „Викладання української мови права на кафедрі україністики Варшавського університету”. Теорія і практика викладання української мови як іноземної, № 13, 2018, сс. 60-68].

Pajewska, Ewa. Słownictwo tematyczne związane z lasem w kontekście badań nad językami specjalistycznymi. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2003.

Pieńkos, Jerzy. Podstawy juryslingwistyki; język w prawie – prawo w języku. Muza SA, 1999.

Polański, Kazimierz, redaktor. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993.

Szerszeń, Paweł. Platformy (glotto)dydaktyczne. Ich implementacja w uczeniu specjalistycznych języków obcych. Wydawnictwo Naukowe IKSI UW, 2014.

Taranenko, Oleksandr Onysymovych. „Synonimy”. Ukrayins’ka mova, red. Vitaliy Makarovych Rusanivs’kyy i Oleksandr Onysymovych. Ukrayins’ka entsyklopediya im. M. P. Bazhana, 2000, ss. 539-543 [Тараненко, Олександр Онисимович. „Синоніми”. Українська мова, pед. Віталій Макарович Русанівський і Олександр Онисимович. Українська енциклопедія ім. М. П. Бажана, 2000, сс. 539-543].

Tokars’ka, Antonina Semenivna, i Iryna Mykolayivna Kochan. Ukrayins’ka mova fakhovoho spryamuvannya dlya yurystiv. Pidruchnyk, Znannya, 2008 [Токарська, Антоніна Семенівна, і Ірина Миколаївна Кочан. Українська мова фахового спрямування для юристів. Підручник, Знання, 2008].

Yuldasheva, Svitlana Anatolivna. „Synonimiya u suchasnomu pravnychomu tektsti”. Naukovyy chasopys Natsional’noho pedahohichnoho universytetu imeni M. P. Drahomanova. Seriya 10: Problemy hramatyky i leksykolohiyi ukrayins’koyi movy, 7, 2011, ss. 387-390 [Юлдашева, Світлана Анатолівна. „Синонімія у сучасному правничому тектсті”. Науковий часопис Національного педагогічного університету імені М. П. Драгоманова. Серія 10: Проблеми граматики і лексикології української мови, 7, 2011, сс. 387-390].