Apoteoza godła heraldycznego biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego (1768-1839) w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach lubelskich

Agnieszka Strycharczuk; Jarosław R. Marczewski

doi:10.18290/rh20683-7

Agnieszka Strycharczuk Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych https://orcid.org/0000-0002-0785-6069
Jarosław R. Marczewski Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii https://orcid.org/0000-0002-7021-6806

DOI: https://doi.org/10.18290/rh20683-7

Słowa kluczowe: herb Korwin, poezja herbowa, biskup Józef Marceli Dzięcielski, diecezja lubelska, rubrycele

Abstrakt

Przedstawiony w niniejszym artykule zbiór trzynastu łacińskich wierszy herbowych poświęcony jest biskupowi Józefowi Marcelemu Dzięcielskiemu. Był on pasterzem diecezji lubelskiej w latach 1825-1839. Wiersze na herby znane są w obiegu literackim od XV wieku. Te, które pojawiają się w rubrycelach, są rzadko analizowane i tłumaczone. Dzieje się tak ze względu na elitarny charakter tych druków użytkowych, docelowo kierowanych do duchowieństwa danej diecezji. Warto przedstawić je szerszemu gronu odbiorców, ponieważ stanowią one także element dorobku literackiego epoki. Artykuł i analizowane w nim utwory przybliżają postać biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego, jego herb i posługę.

Bibliografia

Barańczak, Stanisław. Ocalone w tłumaczeniu: szkice o warsztacie tłumacza poezji z dodatkiem małej antologii przekładów-problemów. Kraków: Wydawnictwo a5, 2004.

Bieńkowski, Tadeusz. Antyk w literaturze i kulturze staropolskiej (1450-1750). Główne problemy i kierunki recepcji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.

Brożek, Mieczysław. „O tłumaczu i tłumaczeniu myśli wybrane”. Meander 51, nr 7-8(1996): 397-400.

Buchwald-Pelcowa, Paulina. Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI-XVIII w. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.

Buchwald-Pelcowa, Paulina. „Na pograniczu emblematów i stemmatów”. W Słowo i obraz. Materiały sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk, Nieborów, 29 września – 1 października 1977, red. Agnieszka Morawińska, 73-95. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.

Czarski, Bartłomiej. Stemmaty w staropolskich książkach, czyli rzecz o poezji heraldycznej. Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie, 2012.

Dzięcielski, Marek. „Józef Marcellin Dzięcielski (1768-1839), biskup lubelski (1825-1839)”. Studia Pelplińskie 42(2010): 75-101.

Estreicher, Karol. Bibliografia polska. Cz. 3, t. XV. Kraków: Akademia Umiejętności, 1897.

Forstner, Dorothea. Świat symboliki chrześcijańskiej. Tłumaczenie i opracowanie Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek i Ryszard Turzyński. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990.

Godlewski, Michał. „Dzięcielski Józef Marcelin”. W Polski słownik biograficzny, t. VI, 179. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948.

Grotnik, Kazimierz. Józef Marcellin Dzięcielski (biskup lubelski) 1825-1839. Hazleton: K. Grotnik, 1988.

Maciejowski, Wacław Aleksander. Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830. T. I-IV. Warszawa: Nakładem S. Orgelbranda, 1851-1852.

Marczewski, Jarosław R. „Czas i miejsce urodzenia dwóch biskupów lubelskich: Józefa Marcelego Dzięcielskiego i Wincentego a Paulo Pieńkowskiego”. Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne 88(2007): 65-75.

Marczewski, Jarosław R. „Programowy list pasterski biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego z 1827 roku”. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 80, nr 2(2006): 499-521.

Pelc, Janusz. Obraz – słowo – znak. Studium o emblematach w literaturze staropolskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.

Pilarczyk, Franciszek. Stemmata w drukach polskich XVI wieku. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1982.

Pszczołowska, Lucylla. „Potęga metrum: o Puszkinowskim przekładzie Czat”. Pamiętnik Literacki 92, z. 3(2001): 171-177.

Skarbek, Jan. „Dzięcielski Józef Marceli”. W Encyklopedia katolicka, t. IV, 614. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1983.

Skwara, Ewa. „Muza na nierównych kołach – czyli o przekładzie dystychu elegijnego w Ars amatoria Owidiusza”. Przekładaniec nr 1-2(2007): 55-70.

Starnawski, Zygmunt. „Józef Marcelin Dzięcielski 1768-1839, biskup lubelski 1826-1839”. Wiadomości Diecezjalne Lubelskie 59, nr 5-7(1985): 117-119.

Strycharczuk, Agnieszka i Jarosław R. Marczewski. „Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich”. Roczniki Humanistyczne 63, z. 3(2015): 149-176.