Problem autentyczności Corpus Theognideum w świetle historii jego transmisji: manuskrypty i pierwsze edycje krytyczne

Jan Skarbek-Kazanecki

doi:10.18290/rh20683-6

Jan Skarbek-Kazanecki Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-4127-4070

DOI: https://doi.org/10.18290/rh20683-6

Słowa kluczowe: Teognis, Theognidea, elegia, Kwestia Teognidejska, tradycja rękopiśmienna

Abstrakt

Corpus Theognideum stanowi największy zabytek wczesnogreckiej poezji i jeden z niewielu tekstów tego okresu, który przetrwał w bezpośrednim przekazie rękopiśmiennym. Forma, w jakiej znamy elegie, stała się źródłem trwającej blisko 200 lat dyskusji dotyczącej ich autentyczności. Celem tekstu było przedstawienie kluczowych dla problemu autentyczności Corpus Theognideum argumentów i uwag z perspektywy recepcji i jego transmisji w epoce bizantyńskiej i nowożytnej. Podjęcie tematu w przedstawionej tu formie zostało zainspirowane metodą hermeneutyczną Hansa-Georga Gadamera: na podstawie tej propozycji metodologicznej, autor dążył zarówno do zrozumienia świadectw przeszłości we właściwym kontekście historycznym, jak i do zrewidowania pewnych dogmatycznych interpretacji innych badaczy, opartych na powziętych z góry założeniach lub błędach.

Bibliografia

Barthes, Roland. „Śmierć autora”. Przełożył Michał Paweł Markowski. Teksty Drugie 1-2(1999): 247-251.

Bartol, Krystyna. „Elegia okresu archaicznego”. W Literatura Grecji Starożytnej, red. Henryk Podbielski, t. I, 323-350. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2005.

Bowie, Ewan. „An Early Chapter in the History of the Theognidea”. W Approaches to Archaic Poetry, red. Xavier Riu, ‎Jaume Pòrtulas, 121-146. Messina: Dipartimento di Scienze dell’ Antichità, 2012.

Bravo, Benedetto. „Krytyka tekstu”. W Vademecum historyka Starożytnej Grecji i Rzymu, red. Ewa Wipszycka. T. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.

Brusuelas, James. „5265. Theognis, Elegies 1117–40”. W The Oxyrhynchus Papyri, edited by James Brusuelas, Chiara Meccariello, t. LXXXI, 47-51. London: Egypt Exploration Society, 2016.

Carrière, Jean. „Introduction à Théognis”. Pallas 18(1971): 3-30.

Carrière, Jean. „Nouvelles remarques sur l’époque et sur le texte de Théognis”. Revue des Études Grecques 67(1954): 39-68.

Carrière, Jean. Theognis de Mégare. Étude sur le Recueil élégiaque attribué à ce poète. Paris: Bordas, 1948.

Celenza, Christopher. Piety and Pythagoras in Renaissance Florence: The Symbolum Nesianum. Leiden–Boston–Köln: Brill, 2001.

Cerri, Giovanni. „Il significato di ‘sphregís’ in Teognide e la salvaguardia dell’autenticità testuale nel mondo antico”. Quaderni di Storia 33(1991): 21-40.

Colesanti, Giulio. Questioni teognidee. La genesi simposiale di un corpus di elegie. Roma: Edizioni di storia e letteratura, 2011.

Danielewicz, Jerzy, red. Antologia liryki hellenistycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2018.

Durant, Will. The Renaissance: A History of Civilization in Italy from 1304-1576 A.D. New York: Simon & Schuster, 1953.

Edelheit, Amos. Scholastic Florence: Moral Psychology in the Quattrocento. Leiden: Brill, 2014.

Eisenstein, Elizabeth L. Rewolucja Gutenberga. Przełożył Henryk Hollender. Warszawa: Prószyński i Ska, 2004.

Dynes, Wayne R. Encyclopedia of Homosexuality. T. I. New York: Garland Publishing, 2016.

Figueira, Thomas J. i Gregory Nagy, ed. Theognis of Megara. Poetry and the Polis. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1984.

Foucault, Michel. „What Is an Author?” Translated by Josué V. Harari. W Textual Strategies: Perspectives in Post-Structuralist Criticism, edited by Josué V. Harari, 141-160. Ithaca, N.Y.: Cornell, 1979.

Fryde, Edmund. Humanism and Renaissance Historiography. London: Hambledon Press, 1983.

Gadamer, Hans-Georg. „Hermeneutyka podejrzana”. Przełożył Przemysław Czapliński. Pamiętnik Literacki 83, nr 1(1992): 73.

Gadamer, Hans-Georg. „Poezja i interpretacja”. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz. Pamiętnik Literacki 68, nr 4(1977): 301-307.

Gadamer, Hans-Georg. „Pomiędzy fenomenologią a dialektyką – próba samokrytyki”. Przełożył Andrzej Przyłębski. W Andrzej Przyłębski, Gadamer, 248-271. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2006.

Gadamer, Hans-Georg. „Uniwersalność problemu hermeneutycznego”. Przełożył Andrzej Przyłębski. W Andrzej Przyłębski, Gadamer, 141-155. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2006.

Halliwell, Stephen. „Foreword: The Book and its Author”. W Kenneth Dover, Greek Homosexuality, VII-XXVIII. London–New York, NY: Bloomsbury, 2016.

Highbarger, Ernest L. „A New Approach to the Theognis Question”. Transactions and Proceedings of the American Philological Association 58(1927): 170-198.

Johansen, Holger Friis. „A Poem by Theognis (Thgn. 19-38), part II”. Classica Et Mediaevalia 44(1993): 5-29.

Kerr, Robert Martin. „Preface”. W Nietzsche, Friedrich. „De Theognide Megarensi. Nietzsche on Theognis of Megara. A bilingual edition” ([bmw], 2015) (dostęp: 21.12.2016, http://www.thenietzschechannel.com/works-unpub/youth/dtm-2015-kerr.pdf).

Knox, Bernard. „Theognis”. W The Cambridge History of Classical Literature, edited by Patricia Easterling, Bernard Knox, 95-105. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.

Kotansky, Roy. „P. Berol 21220 = Theognis, Elegiae I, 917-933”. Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 96(1993): 1-5.

Kuczyńska, Alicja. „Nostalgia jako projekt. U źródeł renesansowej filozofii zgody”. Sztuka i filozofia 12(1996): 17-30.

Lear, Andrew. „The pederastic elegies and the autorship of the Theognidea”. The Classical Quarterly 61, nr 2(2011): 378-393.

Mundt, Felix. „Melanchthon und Cicero. Facetten des Eklektizismus am Beispiel der Seelenlehre”. W Der Philosoph Melanchthon, red. Frank Günter i Felix Mundt, 147-171. Berlin–Boston: de Gruyter, 2012.

Nehamas, Alexander. „What an Author Is”. The Journal of Philosophy 83, nr 11(1986): 685-691.

Percy, William A. „Byzantine Empire”. W Encyclopedia of Homosexuality, edited by Wayne R. Dynes, t. I, 180-183. New York: Garland Publishing, 2016.

Peretti, Aurelio. Teognide nella tradizione gnomologica. Pise: Librería Goliardica Editrice, 1953.

Pomian, Krzysztof. Przeszłość jako przedmiot wiedzy. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2010.

Pontani, Filippomaria. „The World on a Fingernail: An Unknown Byzantine Map, Planudes, and Ptolemy”. Traditio 65(2010): 177-200.

Przyłębski, Andrzej. Gadamer. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2006.

Reynolds, Leighton D. i Nigel G. Wilson. Scribes and Scholars: A Guide to the Transmission of Greek and Latin Literature. Oxford: Oxford University Press, 2013.

Ricoeur, Paul. Język, tekst, interpretacja. Przełożył Piotr Graff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989.

Ronconi, Filippo. „Il Paris suppl. gr. 388 e Mosé del Brolo da Bergamo”. Italia Medioevale e umanistica 47(2006): 1-27.

Selle, Hendrik. Theognis und die Theognidea. Berlin–New York, NY: Walter de Gruyter, 2008.

Scully, Stephen. Hesiod’s Theogony: From Near Eastern Creation Myths to Paradise Lost. Oxford–New York, NY: Oxford University Press, 2015.

Schrader, Carlos. Concordantia Theognidea. Hildesheim–Zürich–New York: Olms-Weidmann, 2002.

Skarbek-Kazanecki, Jan. „Grecki symposion jako przestrzeń dyskursu filozoficznego: Ksenofanes i krytyka tradycji poetyckiej”. Tekstualia 56, nr 1(2019): 35-52.

Ševčenko, Ihor. „Some Autographs of Nicephorus Gregoras”. Zbornik radova 8(1964): 435-450.

Studemund, Wilhelm. „De Theognideorum memoria libris manu scriptis servata”. W idem. Index lectionum in Universitate litterarum Vratislaviensi. Breslau: Typis Universitatis, 1889.

Tarkow, Theodore A. „Theognis 237-254: A Reexamination”. Quaderni Urbinati di Cultura Classica 26(1977): 99-114.

Trzcionkowski, Lech. Bios – Thanatos – Bios. Semiofory orfickie z Olbii i kultura polis. Warszawa: Sub Lupa, 2013.

Uniłowski, Krzysztof. Granice nowoczesności. Proza polska i wyczerpanie modernizmu. Katowice: Uniwersytet Śląski, 2006.

Vetta, Massimo. „Commento”. W Teognide, Libro Secondo. Introduzione, testo critico, traduzione e commento, ed. Massimo Vetta. Roma: Edizioni dell’Ateneo, 1980.

Welcker, Gottlieb. Theognidis Reliquiae. Francofurtum ad Moenum: Sumptibus et typis H.L. Broenneri, 1826.

Wilamowitz-Moellendorff, Ulrich von. Greek Historical Writing and Apollo: Two lectures delivered before the University of Oxford, June 3 and 4, 1908. Translated by Gilbert Murray. Chicago, IL: Ares, 1979.

Wilson, Nigel G. Scholars of Byzantium. London–Cambridge, Mass.: Duckworth/Medieval Academy of America, 1996.

Young, Douglas. „A Codicological Inventory of Theognis Manuscripts (with Some Remarks on Janus Lascaris’ Contamination and the Aldine Editio Princeps)”. Scriptorium 7, nr 1(1953): 3-36.

Young, Douglas. „ad Theognidem adiectis”. W Theognis. Ps.-Pythagoras. Ps.-Phocylides. Chares. Anonymi Aulodia. Fragmentum teliambicum, edited by Douglas Young. Lipsiae: Teubner, 1961.

Young, Douglas. „Review: Theognis. Teognide nella tradizione gnomologica by Aurelio Peretti”. Recenzja Teognide nella tradizione gnomologica Aurelio Peretti’ego. The Classical Review 5, nr 1(1955): 35-37.