Rozwój formuł melodycznych w staroruskiej monodii cerkiewnej na przykładzie dogmatyka tonu drugiego na podstawie wybranych zachodnioruskich irmologionów XVI-XVIII w.
Abstrakt
W artykule autor dokonał analizy formuł melodycznych zastosowanych w dogmatyku tonu drugiego. W tym celu posłużył się wybranymi Irmologionami, zarówno tymi najstarszymi, pochodzącymi z terytoriów dzisiejszej Białorusi i Ukrainy, jak również śpiewnikami pochodzącymi z cerkwi unickich Południowego Podlasia, w szczególności Rokitna i Witoroża. Autor wskazuje na istotną rolę prawosławnych monasterów, a po zawarciu Unii brzeskiej (1596 r.) także parafii w rozwoju staroruskiego śpiewu cerkiewnego. W toku prowadzonych badań autor wykazał, iż pomiędzy melodyką dogmatyka tonu drugiego a tekstem zachodzi ścisły związek. Ponadto prowadzone badania ukazały, iż struktura melodii dogmatyka tonu drugiego oraz dobór formuł melodycznych, mimo upływu lat, nie uległy istotniejszym zmianom.
Bibliografia
Abijski M., Bogdan Onisimowicz – śpiewak rodem z Pińska, w: Latopisy Akademii Supraskiej, t. 1: Prawosławni w dziejach Rzeczypospolitej, Białystok 2010, s. 49-58.
Podskalsky G., Chrześcijaństwo i literatura teologiczna na Rusi Kijowskiej (988-1237), Kraków 2000.
Sawicki D., Ciągłość tradycji staroruskiej monodii cerkiewnej na przykładzie wybranych dogmatyków ośmiu skal modalnych z Irmologionów Ławrowskiego i Supraskiego „Wschodni Rocznik Humanistyczny” [Lublin–Radzyń Podlaski], 15(2018), nr 1, s. 23-50.
Sawicki D., Nauczanie staroobrzędowców pomorskich w kwestiach odnoszących się do śpiewu cerkiewnego, ELPIS 2017, t. 19, s. 67-78.
Sawicki D., Staroje istinnorieczije i razdielnorieczije jako dwie główne epoki w dziejach śpiewu liturgicznego na Rusi od XI w. do XVII w., w: Z badań nad językiem i kulturą Słowian, red. P. Sotirov, P. Złotkowski, Lublin 2007, s. 169-178.
Sawicki D., Staroruski neumatyczny Irmologion Ławrowski z XVI wieku – niezbadany zabytek wschodniosłowiańskiego piśmiennictwa muzycznego na południowo-zachodniej Rusi, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” [Lublin–Radzyń Podlaski], 13(2016), s. 18-56.
Sawicki D., System formuł melodycznych staroruskiego śpiewu cerkiewnego na przykładzie dogmatyka tonu pierwszego z XVI-wiecznego Irmologionu Ławrowskiego, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” [Lublin-Radzyń Podlaski], 16(2017), nr 1, s. 7-28.
Sawicki D., Z badań nad śpiewem cerkiewnym na Południowym Podlasiu w XVIII-XIX w. Irmologiony z Rokitna i Witoroża, „Rocznik Bialskopodlaski” [Biała Podlaska], 24(2016), s. 89-117.
Wereda D., Unicka diecezja włodzimiersko-brzeska (część brzeska) w XVIII w., Siedlce 2014.
Wołosiuk W., Irmologion Supraski, „Rocznik Teologiczny” [Warszawa], 46(2004), nr 2.
Znosko A., Słownik cerkiewnosłowiańsko-polski, Białystok 1996.
Алексеева Г., Византино-русская певческая палеография, Санкт-Петербург 2007.
Борзецовский С., Объяснение догматиков восьми гласов, Москва 1878.
Бражников М., Лица и фиты знаменного распева, Ленинград 1984.
Владышевская T., Музыкальная культура древней руси, Москва 2006.
Герцман Е., Византийское музыкознание, Ленинград 1988.
Григорьев Е., Пособие по изучению церковного пения и чтения, Рига 2001.
Кручинина А, Попевка знаменного роспева в русской музыкальной теории, w: Певческое наследие Древней Руси (историа, теория, эстетика), Санкт-Петербург 2002, s. 46-150.
Кручинина А., О семиографии попевок знаменного роспева в музыкально-теоретических руководствах нонца XV – середины XVII века, w: Проблемы истории и теории древнерусской музыки, сост. А Белоненко, Ленинград 1979, s. 148-159.
Лозовая Е., Столповой знаменный распев (2-я половина (XV-XVII вв.) Формульная структура, Москва 2015.
Мартынов В., История богослужебного пения, Москва 1994.
Металлов В., Азбука крюкового пения. Oпыт систематического руководства к чтению крюковой семиографии песнопений знаменного роспева, периода киноварных помет, Москва 1899.
Модест арх., О церковном октоихе, Вильна 1865.
Разумовский Д., Богослужебное пение Православной Греко-Российской Церкви. Москва 1886, s. 32.
Разумовский Д., Церковное пение в России, Москва 1867-1869.
Туровский Кирилл, Сказание о черноризьчьстѣмь чину, ошъ Вьтхаго закона и Новаго, оною образѣ носяіца, а сего дѣды съвьршающа, w: Памятники Российской Словесности XII века, Москва 1821.
Успенский Б., К вопросу о хомовом пении w: Музыкальная культура средневековья, Вып. 2 (Тезисы и доклады конференций), Москва 1991.
Флоринский Н., История богослужебных песнопений Православной Кафолической Восточной Церкви, Kijów 1881.
Цалай-Якименко О., Київська школа музыки XVII столiття, Київ–Львiв–Полтава 2002.
Шабалин Д., Певческие азбуки Древней Руси, t. 1, Краснодар 2003.
Ясiновський Ю., Ірмоси Київської Церкви. Критичне видання за супрасльским нотолiнiйним iрмологiоном 1598-1601 рокiв, t. 2, Львiв 2018.
Ясiновський Ю., Супрасльский iрмолой Богдана Онисимовича як пам’ятка киïвськоï митрополiï, „ΚΑΛΟΦΩΝΙΑ” 2016, nr 8, s. 46-88.
Copyright (c) 2019 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
