Poezja Łesi Ukrainki w przekładach Kazimierza Andrzeja Jaworskiego

Anna Choma-Suwała

doi:10.18290/rh.2019.67.7-13

Anna Choma-Suwała Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2019.67.7-13

Słowa kluczowe: poezja ukraińska; przekład; Łesia Ukrainka; Kazimierz Andrzej Jaworski

Abstrakt

Kazimierz Jaworski zaczął tłumaczyć utwory Łesi Ukrainki w połowie lat 50. Pierwsze translacje ukazały się w dziewiątym numerze „Kameny” z 1956 roku, w dziale Z poezji ukraińskiej. Przekłady K. A. Jaworskiego oraz w numerze piętnastym z 1958 roku. Wszystkie spolszczenia jej utworów zawiera trzeci tom Pism Jaworskiego pt. Przekłady poezji ukraińskiej, białoruskiej i narodów kaukaskich, opublikowany w 1972 roku w Lublinie. Znalazło się w nim dziewięć wierszy Ukrainki, pochodzących z wczesnych tomów poezji На крилах пісень (Na skrzydłach pieśni, 1893), Думи і мрії (Myśli i marzenia, 1899). Відгуки (Odgłosy, 1902).

Wiersze Łesi Ukrainki w przekładach Jaworskiego stanowią swoistą kwintesencję jej twórczości poetyckiej. Zarówno ich selekcja, jak i sposób tłumaczenia są starannie przemyślane. Przy ich wyborze lubelski poeta nie stronił od utworów refleksyjnych, wierszy o tematyce egzystencjalnej i tych związanych z rolą poety w społeczeństwie. Liryka Łarysy Kosacz w przekładach Jaworskiego jest niezwykle ekspresyjna i dynamiczna. Jest to wynik odpowiednich zabiegów tłumacza w planie znaczeń pragmatycznych i emocjonalno-stylistycznych.

Bibliografia

Balcerzan, Edward. „Poetyka przekładu artystycznego”. Edward Balcerzan. Literatura z literatury (Strategie tłumaczy). Katowice: „Śląsk”, 1998. 17-31.

Barańczak, Stanisław. „Mały, lecz maksymalistyczny Manifest translatologiczny albo: Tłumaczenie się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia”. Teksty Drugie (1990). 3: 7-66.

Barański, Zbigniew. „«Mij szlach»: (motyw drogi w liryce Łesi Ukrainki)”. Przegląd Humanistyczny 28 (1984). 2: 25-32.

Dąmbska-Pokop, Urszula. Nowa encyklopedia przekładoznawstwa. Kielce: Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica, 2010.

Hryckowian, Jarosław. „Kazimierz Andrzej Jaworski jako tłumacz poezji ukraińskiej”. Studia Polono-Slavica-Orientalia 8 (1984): 83-99.

Jaworski, Kazimierz Andrzej. Pisma. Tom 1: Wiersze. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1971.

Jaworski, Kazimierz Andrzej. Pisma. Tom 3: Przekłady poezji ukraińskiej, białoruskiej i narodów kaukaskich. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1972a.

Jaworski, Kazimierz Andrzej. Pisma. Tom 9: Koniec seansu. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1972b.

Kłak, Tadeusz. Miasto poetów. Poezja lubelska 1918-1939. Lublin: Wojewódzki Dom Kultury, 2001.

Michalski, Waldemar. Kazimierz Andrzej Jaworski, poeta – tłumacz – redaktor. Lublin: Wydawnictwo TaWa Taurogiński, 2014.

Papla, Eulalia. „Poetka i pieśń. Muzyka w życiu i twórczości Łesi Ukrainki”. Eulalia Papla. Poeci wobec Muzyki. Fiodor Tiutczew – Łesia Ukrainka – Anna Achmatowa – Marina Cwietajewa – Bohdan Ihor Antonycz. Kraków: Scriptum, 2014. 80-81.

Sobol, Walentyna. „Recepcja twórczości Łesi Ukrainki w Polsce”. Tłum. Marta Zambrzycka. Przegląd Humanistyczny (2011). 4: 77-92.

Ukrainka, Łesia. „Czemuż nie mogę polecieć do góry”. Tłum. Kazimierz Andrzej Jaworski. Kamena (1971). 5: 3.

Борзенко, Олександр. „Образ поета в ліричному циклі Лесі Українки «Ритми»”. Вісник Харківського національного університету імені В. Н. Каразіна 1014 (2012). 65: 122-125 [Borzenko, Oleksandr. „Obraz poeta v lirychnomu tsykli Lesi Ukrayinky «Rytmy»”. Visnyk Kharkivs’koho natsional’noho universytetu imeni V. N. Karazina 1014 (2012).65: 122-125].

Соловей, Елеонора. „Жанротворчі засади філософської лірики Лесі Українки”. Наукові записки (1998). 4: 25-29 [Solovey, Eleonora. „Zhanrotvorchi zasady filosofs’koyi liryky Lesi Ukrayinky”. Naukovi zapysky (1998). 4: 25-29].

Українка, Леся, Зібрання творів у дванадцяти томах. Toм 1: Поезії. Київ: Наукова думка, 1975 [Ukrayinka, Lesya. Zibrannya tvoriv u dvanadtsyaty tomakh. Tom 1: Poeziyi. Kyyiv: Naukova dumka, 1975].

Українка, Леся. Зібрання творів у дванадцяти томах. Toм 10: Листи (1876-1897). Київ: Наукова думка, 1978 [Ukrayinka, Lesya. Zibrannya tvoriv u dvanadtsyaty tomakh. Tom. 10: Lysty (1876-1897). Kyyiv: Naukova dumka, 1978].

Франко, Іван. „Леся Українка”. Літературно-науковий вісник 3 (1898). 7: 6-27 [Franko, Ivan. „Lesya Ukrayinka”. Literaturno-naukovyj visnyk 3 (1898). 7: 6-27].