Проблема ідентифікації творчості Лесі Українки

Ludmiła Siryk

doi:10.18290/rh.2019.67.7-10

Ludmiła Siryk Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2019.67.7-10

Słowa kluczowe: literatura ukraińska; Łesia Ukrainka; kierunek artystyczny; neoromantyzm; neoklasycyzm; identyfikacja twórczości

Abstrakt

Problem identyfikacji twórczości Łesi Ukrainki

W artykule podjęto istniejący w literaturoznawstwie problem identyfikacji twórczości Łesi Ukrainki (1871-1913). W literaturoznawstwie ukraińskim pod wpływem teorii narodników historycznie została ukształtowana tradycja zaliczająca pisarkę do neoromantyzmu. Wbrew temu poglądowi w proponowanym badaniu wysunięto tezę o przynależności pisarki dо klasycystycznego typu twórczości, mianowicie do neoklasycyzmu jako jednego z kierunków modernizmu europejskiego. Swoje twierdzenia autor argumentuje na podstawie poglądów pisarki dotyczących samoidentyfikacji, а także materiałów historyczno-literackich і prac krytycznoliterackich neoklasyków ukraińskich pierwszej fali, którzy rozwinęli swoją działalność w latach 20. XX wieku. Wyniki badań świadczą o zdecydowanym zaprzeczeniu przez Łesię Ukrainkę opinii o niej, którą sformułował czołowy przedstawiciel narodnickiej koncepcji S. Jefremow. Pisarka uważała ją za tendencyjną i nieadekwatną. Pokazano, że w latach 1914-1930 neoklasycy kijowscy: М. Draj-Chmara, М. Zerow, P. Fyłypowycz, М. Rylski i Jurij Kłen argumentowali europeizm pisarki i realizację przez nią artystyczno-światopoglądowych zasad neoklasycyzmu, mianowicie: zwrócenie się do antyku, wykorzystanie і reinterpretacja „wiecznych obrazów” і istniejących fabuł tradycji śródziemnomorskiej, synteza wartości uniwersalnych i narodowych, indywidualny wybór і twórczy mimesis, synkretyzm kulturowy i stylowy, antropocentryzm, dystans do szarej codzienności, moralizatorstwo, aktywność obywatelska. Artykuł stanowi próbę zaakcentowania konieczności weryfikacji istniejących opinii oraz identyfikacji twórczości według kryterium estetycznego.

Bibliografia

Бурґгардт, О. „Леся Українка і Гайне”. Леся Українка. Твори. Т. 4. Переклади. Київ, 1927. VII-XXIV [Burghardt, О. „Lesia Ukrainka і Heine”. Lesia Ukrainka. Twory. T. 4. Pereklady. Kyjiv, 1927. VII-XXIV].

Гундорова, Т. ПроЯвлення Слова. Дискурсія раннього українського модернізму. Київ: Часопис «Критика», 2009 [Hundorowa, T. ProJavlennia Slowa. Dyskurs rannioho ukrajins’koho modernizmu. Kyjiv: časopys „Krytyka”, 2009].

Донцов, Д. „Поетка українського рісорджименто (Леся Українка)”. Українське слово: хрестоматія української літератури та літературної критики ХХ століття. У чотирьох книгах. Кн. 1. Київ: Рось, 1994. 140-183 [Doncow, D. „Poetka ukrajins’koho risordžymento (Lesia Ukrainka)”. Ukrajins’ke slowo: chrestomatia ukrajins’koji literatury ta literaturnoji krytyky ХХ stolitt’ia. U čotyrioch knyhach. Kn. 1. Kyjiv: Ros’, s. 140-183].

Драй-Хмара, М. Літературно-наукова спадщина. Київ: Наукова думка, 2002 [Draj-Chmara, М. Literaturno-naukova spadščyna. Kyjiv: Naukowa dumka, 2002].

Єфремов, С. Історія українського письменства. Київ: Femina, 1995 [Jefremow, S. Istorija ukrajins’koho pys’menstva. Kyjiv: Femina, 1995].

Зеров, М. Українське письменство. Упор. Мукола Сулима. Київ: Основи, 2003 [Zerow, M. Ukrajins’ke pys’menstvo. Upor. Mykoła Sulyma. Kyjiv: Оsnovy, 2003].

Зубрицкая, М. Творчество Леси Украинки в оценке „неоклассиков”. Автореферат диссертации на соискание учёной степени кандидата филологических наук. Киев: АН УССР. Институт литературы им. Тараса Шевченко, 1991 [Zubrickaja М. Tworčestvo Lesi Ukrainki w ocenkie „neoklassikov”. Аvtoriefierat dissiertacii na soiskanije učionoj stiepieni kandidata filologičeskich nauk. Kijev: АN USSR. Institut literatury imeni Тarasa Ševčenko, 1991].

Ковалів, Ю. „Прокляті роки Юрія Клена”. Юрій Клен (Освальд Бургардт). Вибране. Київ: Дніпро, 1991 [Коvaliv, Jurij. „Prokliati roky Jurija Klena”. Jurij Klen (Оsvald Burghardt). Vybrane. Kyjiv: Dniprо, 1991].

Косач-Кривинюк, О. Леся Українка. Хронологія життя і творчості. Луцьк: Волинська обласна друкарня, 2006 [Коsač-Кryvyniuk, О. Lesia Ukrainka. Chronologija žyttia і tworczosti. Luc’k: Vоlyns’ka оblasna drukarnia, 2006].

Лексикон загального та порівняльного літературознавства. Чернівці: Золоті литаври, 2001 [Leksykon zahalnoho ta porivnialnoho literaturoznavstwa. Černiwci: Zоlоtі lytawry, 2001].

Моклиця, М. Модернізм як структура. Філософія. Психологія. Поетика. Луцьк: Вид-во ВДУ імені Лесі Українки, 2002 [Моklycia, М. Моdеrnіzm jak struktura. Filosofija. Psycholohija. Poetyka. Luc’k: Vydavnyctvo VNU іmeni Lesi Ukrajinky, 2002].

Моклиця, М. Естетика Лесі Українки (контекст європейського модернізму). Луцьк: ВНУ ім. Лесі Українки, 2011 [Моklycia, М. Еstetyka Lesi Ukrainki (контекст європейського модернізму). Luc’k: Vydavnyctvo VNU іmeni Lesi Ukrajinky, 2011].

Наєнко, М. „Сергій Єфремов і його історико-літературна концепція”. С. Єфремов. Історія українського письменства. Київ: Femina, 1995. 3-15 [Najenko, M. „Serhij Jefremov i joho historyko-literaturna koncepcija”. S. Jefremov. Istorija ukrajins’koho pys’menstwa. Kyjiv: Femina, 1995. 3-15].

Павличко, С. Дискурс модернізму в українській літературі. Київ: Либідь, 1999 [Pawłyczko, S. Dyskurs modernizmu w ukrajins’kij literaturi. Kyjiv: Lybid’, 1999].

Поліщук, Я. Міфологічний горизонт українського модернізму. Івано-Франківськ: Лілея-НВ, 2002 [Poliščuk, J. Міfоlоhіčnyj horyzont ukrajins’koho modernizmu. Іvаnо-Frаnkіvs’k: Lіlеja-NW, 2002].

Рильський, М. Зібрання творів у двадцяти томах. Т. 12. Київ: Наукова думка, 1986 [Ryls’kyj, M. Zibrann’ia tworiv u dwadciaty tomach. T. 12. Кyjiv: Naukova dumka, 1986].

Рыльський, М. Искусство перевода. Статьи, заметки, письма. Москва, 1986 [Ryl’s’kyy, M. Yskusstvo perevoda. Stat’y, zametky, pys’ma. Moskva, 1986].

Сірик, Л. Прагнення Європи. Творчість київських неокласиків. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2013 [Siryk, L. Prahnennia Jewropy. Tvorčisť kyjivśkych neoklasykiv. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2013].

Украинка, Леся, „Заметки о новейшей польской литературе”. Твори в десяти томах. Т. 8. Київ: Дніпро, 1965. 106-133 [Ukrajinka, Lesia. „Zamietki o nowejszej polskoj litieraturie”. Twory w desiaty tomach. T. 8. Kyjiv: Dnipro, 1965. 106-133].

Українка, Леся: „Замітки з приводу статті «Політика і етика»”. Твори в десяти томах. Т. 8. Київ: Дніпро, 1965. 234-248 [Ukrajinka, Lesia. „Zamitky z prywodu statti «Pоlіtykа і еtykа»”. Twory w desiaty tomach. T. 8. Kyjiv: Dnipro, 1965. 234-248].

Филипович, П. Літературно-критичні статті. Київ: Дніпро, 1991 [Fylypovycz, P. Literaturno-krytyčni statti. Kyjiv: Dnipro, 1991].

Wilczyński, Włodzimierz. Leksykon kultury ukraińskiej. Kraków: Universitas, 2004.