Two Sisters: the Sculptor Hanna Nałkowska in the Light of Zofia Nałkowska’s Novel Węże i Róże
Abstrakt
The Polish version of the article was published in Roczniki Humanistyczne vol. 65, issue 4 (2017).
The article focuses on Ernestyna Śniadowiczówna, the main character in a novel by Zofia Nałkowska, Węże i róże [Snakes and Roses] (1913). The main purpose of the work is to show that the character had its real counterpart in Zofia’s younger sister, the sculptor Hanna Nałkowska. The words of Zofia herself were crucial, who in her Diary confessed that all her novels were autobiographical to some extent. Still, researchers have not paid sufficient attention to the significant similarities between Ernestyna and Hanna Nałkowska. Węże i róże is the only piece in the writer’s output in which she analyzed the issues related to art and pointed out some characteristics of the artist. Zofia was writing her novel when Hanna was entering the world of art. A comparison between Ernestyna Śniadowiczówna and Hanna Nałkowska, as well as the information from Zofia’s Dziennik and reminiscences of their friends show that the literary character is likely to be based on a real person.
Bibliografia
Beylin, Karolina. “Domy kobiet.” In Wspomnienia o Zofii Nałkowskiej. Warszawa: Czytelnik, 1965.
Borkowska, Grażyna. Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 1996.
Borkowska, Grażyna. “Płeć jako skaza: Przybyszewski i Nałkowska.” In Nowa świadomość płci w modernizmie. Studia spod znaku gender w kulturze polskiej i rosyjskiej u schyłku stulecia, ed. German Ritz, Christa Binswanger, Carmen Scheide. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych “Universitas,” 2000.
Brzozowski, Stanisław. Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej. Lwów: Wydawnictwo Literackie, 1910.
Brzozowski Stanisław. Dzieła wszystkie. Vol. IV. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Literackiego, 1936.
Brzozowski, Stanisław. Kultura i życie. Warszawa: Księgarnia Polska B. Połonieckiego, 1973.
Daughters of Decadence: Women Writers of the Fin-de-Siècle, ed. Elaine Showalter. New Brunswick: Rutgers University Press, 1993.
Dąbrowolska, Halina M. “Spojrzenie wstecz.” In Wspomnienia o Zofii Nałkowskiej. Warszawa: Czytelnik, 1965.
Górnicka-Boratyńska, Aneta. Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji (1863–1939). Warszawa: Czarna Owca, 2001.
Hildebrand von, Adolf. Problem formy w sztukach plastycznych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.
Historia ciała, ed. Georges Vigarello. Vol. I–III. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2011–2014.
Irzykowski, Kazimierz. Pałuba. Warszawa: Czytelnik, 1957.
Jakubowska, Agata. Na marginesach lustra. Ciało kobiece w pracach polskich artystek. Kraków: Universitas, 2004.
Jaroszyński, Tadeusz. Chimera. Powieść z przedmową Zdzisława Dębickiego. Warszawa: Drukarnia Józefa Sikorskiego, 1905.
Kasa, Magdalena. “‘Rzeźbię, co koń wyskoczy.’ O twórczości Hanny Nałkowskiej.” Aspiracje 3 (2015).
Kielak, Dorota. Figury kryzysu. Rzeźba w młodopolskiej powieści o artyście. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2007.
Kirchner, Hanna. “Modernistyczna młodość Zofii Nałkowskiej.” Pamiętnik Literacki 1 (1968).
Kirchner, Hanna. Nałkowska albo życie pisane. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2011.
Kochańczyk, Alina. “Kobiecość jako forma—przypadek Zofii Nałkowskiej.” In Modernizm i feminizm: postacie kobiece w literaturze polskiej i obcej, ed. Eugenia Łoch. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2001.
Kołaczkowski, Stefan. Pisma wybrane, ed. Stanisław Pigoń. Kraków: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1968.
Kołakowski, Leszek. “Miejsce filozofowania Stanisława Brzozowskiego.” Twórczość 6 (1966).
Makowiecki, Andrzej Z. Młodopolski portret artysty. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.
Melcer, Wanda. “Kolor przeszłości.” In Wspomnienia o Zofii Nałkowskiej. Warszawa: Czytelnik, 1965.
Nałkowska, Zofia. “Twórca dramatu ‘introspektywnego.’ Robert Browning.” Świat 3 (1911).
Nałkowska, Zofia. Dzienniki 1899–1905. Warszawa: Czytelnik, 1975.
Nałkowska, Zofia. Dzienniki 1909–1917. Warszawa: Czytelnik, 1976.
Nałkowska, Zofia. Węże i róże. Warszawa: Czytelnik, 1977.
Nałkowska, Zofia. Dzienniki 1918–1929. Warszawa: Czytelnik, 1989.
Nałkowska, Zofia. Dzienniki 1939–1944. Warszawa: Czytelnik, 1996.
Okoń, Waldemar. “Figury i chimery. Rzecz o kilku utworach prozą i jednym wykładzie.” Rzeźba Polska 8 (1996–1997).
Pieńkowska, Ewa. Zofia Nałkowska. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne WSiP, 1975.
Poprzęcka, Maria. “Czy artystce wolno wyjść za mąż.” In eadem, Pochwała malarstwa. Studia z historii i teorii sztuki. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2000.
Poprzęcka, Maria. “Szaleństwo babki Julii.” In Virginia Woolf, Julia M. Cameron, Maria Poprzęcka, Fakt, fikcja i fotografia albo co się zdarzyło we Freshwater. Translated by Magdalena Heydel. Kraków: Znak, 2013.
Przerwa-Tetmajer, Kazimierz. Anioł śmierci. Romans. Warszawa: Universitas, 1989.
Przerwa-Tetmajer, Kazimierz. Zatracenie. Romans. Warszawa: Księgarnia Wiedza i Sztuka Sz. Taffeta, 1905.
Rembowska-Płóciennik, Magdalena. “Family Nausea: Attitudes towards Family Values in Zofia Nałkowska’s ‘Snakes and Roses’ and ‘The Impatient Ones.’” In Gender and Sexuality in Ethical Context, ed. Ursula Phillips, Knut A. Grimstad. Bergen: University of Bergen, 2005.
Rodziewiczówna, Maria. Straszny Dziadunio. Warszawa: Świat Książki, 1898.
Showalter, Elaine. Sexual Anarchy. London: Viking, 1996.
Sienkiewicz, Henryk. Lux in tenebris lucet. First print in Biblioteka Warszawska 1891. Vol. 1.
Silverman, Kaja. The Threshold of the Visible World. Nowy York–Londyn Psychology Press, 1996.
Sontag, Susan. O fotografii. Kraków: Karakter, 2010.
Szczerski, Andrzej. Wzorce tożsamości: recepcja sztuki brytyjskiej w Europie Środkowej około 1900 roku. Kraków: Universitas, 2010.
Szubert, Piotr. “Glina—gips—marmur. O procesie twórczym dziewiętnastowiecznego rzeźbiarza.” In Projekt—szkic—bozetto. Materiały seminarium metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Nieborów, 22–24 czerwca 1989, ed. Maria Poprzęcka. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 1993.
Szubert, Piotr. Rzeźba polska przełomu XIX i XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1995.
Terlecki, Tymon. “Notatki o Zofii Nałkowskiej.” In Zofia Nałkowska, Dzienniki. Vol. IV. Part 1. Warszawa: Czytelnik, 1988.
Tomczok (Cuber), Marta. “Krew i dymy holokaustów. “Węże i róże” wobec kwestii żydowskiej w twórczości Zofii Nałkowskiej.” In Granice Zofii Nałkowskiej, ed. Agata Zawiszewska, 265–284. Warszawa Uniwersytet Szczeciński, 2014.
Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim. Salon 1913. Grudzień–styczeń. Warszawa: Zakł. Graf. B. Wierzbicki i S-ka, 1913.
Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim. Salon Wiosenny artystów warszawskich: maj–czerwiec 1913. Warszawa: Zakł. Graf. B. Wierzbicki i S-ka, 1913.
Umińska, Bożena. “Zofia Nałkowska, ‘Węże i róże.’ Odmieniec.” In eadem, Postać z cieniem. Portrety Żydówek w polskiej literaturze od połowy XIX wieku do 1939 roku. Warszawa: Sic!, 2011.
Wachna, Dagmara. “Sposoby widzenia sztuki w ‘Wężach i różach’ Zofii Nałkowskiej oraz ‘Przygodzie w nieznanym kraju’ Anieli Gruszeckiej.” Ruch Literacki 5 (2001).
Wittkower, Rudolf. Sculpture. Process and Principles. New York: Harper & Row, 1977.
Wójcik, Włodzimierz. Zofia Nałkowska. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973.
Z problemów prozy. Powieść o artyście, ed. Wojciech Gutowski, Ewa Owczarz. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006.
Copyright (c) 2019 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
