The Reception of the Engravings of Gottfried Bernhard Göz’s Marian Series in the Monumental Painting of the Lviv Circle in the 18th Century

  • Janina Dzik
Słowa kluczowe: G.B. Göz’s engravings; monumental painting

Abstrakt

The Polish version of the article was published in Roczniki Humanistyczne vol. 63, issue 4 (2015).

The graphic series dedicated to the Mother of God, defined as Sub tuum praesidium confugimus, by Gottfried Bernhard Göz (1708–1774) was an inspiration for the monumental painting of the Rococo period in Poland in the times of the Saxon kings. The series of engravings with a devotional character made with the stipple engraving technique presents 12 signed Marian scenes: the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary, Mary’s Birth, the Presentation of Mary, Mary and Joseph’s Matrimony, the Annunciation, the Visitation, the Purification, the images of Our Lady of Sorrows, and the Assumption. Other scenes are connected with Mary’s patronage – as the Queen of the Rosary—and her intercession. The prints, as researchers of Göz’s work assume, prove his mature style that was shaped in the years 1737–1740, when he formed a publishing “company” together with the Klauber brothers, Joseph Sebastian and Johann Baptist. He used the motifs occurring in the series many times e.g. on the vault of the nave in the Dominican nuns’ St Stefan Church in Habsthal (1748; Upper Swabia), in the sketch and painting for the Cistercian monastery in Birnau (1748–1750). These motifs were also found in Bavarian Marian shrines, e.g. Frauenchiemsee, Maria Mitleid Kapelle and Mater Dolorosa Kapelle with paintings by Balthasar Furtner (1761) and in a church in Niederaschau and Kleinmariazell (1763–1765). References to the series may also be found in the area of Slovenia, i.e. on the vault of Grajska Kapela in Novo Celje (1758–1763).

The prints were known to the circle of Lviv artists active in the 18th century and they were used as models for numerous figural compositions. First of all the Lviv painter Stanisław Stroiński (1719–1802) used them for the decorations, among others, of the interior of the Franciscan Marian sanctuary in Leżajsk, in the Franciscan Holy Spirit Church in Krystynopol (1756–1759 (now Chervonohrad in Ukraine), and in the decoration of St Anne’s Chapel in the Holy Trinity Benedictine Church in Przemyśl. The series of prints was also used by the painter Gabriel Sławiński in the decoration of the chancel in St Lawrence Parish Church in the village of Żółkiewka and on the vault of the post-Pauline St Louis Church in Włodawa.

The engravings are a significant model for Polish painting because of their style, technique and original approach to the conventional religious theme.

Bibliografia

Corpus der barocken Deckenmalerei in Deutschland—Bayern: Landkreis Rosenheim. Vol. 12/ I and II, ed. Hermann Bauer, Frank Büttner, Bernhart Rupprecht. München: Süddeutscher Verlag, 2007.

Beissel, Stephan. Geschichte der Verehrung Marias im. 16. und. 17. Jahrhundert. Freiburg i. Br.: Herdersche Verlagsbuchhandlung, 1910.

Cevc, Anton. Jožef Lerhinger. Lubljana: Ljubljana Narodna Galerija, 2007.

Daranowska-Łukaszewska, Joanna. “Stroiński Stanisław.” In Polski Słownik Biograficzny. Vol. XLIV, 2006/2007.

Dzik, Janina. “Grafika dewocyjna braci Klauberów i jej recepcja w monumentalnym malarstwie polskim XVIII w.” Rocznik Biblioteki Naukowej PAN i PAU w Krakowie 54 (2009).

Dzik, Janina. “Idea gloryfikacji Marii w polichromii sklepienia kościoła bernardynów w Leżajsku.” Biuletyn Historii Sztuki 71 (2009).

Dzik, Janina. “Ikonografia polichromii pobernardyńskiego kościoła Ducha Świętego w Krystynopolu.” In Homo creator et receptor atrium. Księga pamiątkowa ks. prof. Stanisławowi Kobielusowi ofiarowana, ed. Małgorzata Wrześniak. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2010.

Eich, Paul. “Empfängnis Mariae, unbefleckte.” In Reallexikon zur Deutschen Kunstgeschichte. Vol. V. München: C.H. Beck, 1967.

Frazik, Józef. “Budowniczowie i artyści na usługach franciszkanów przemyskich od XVI do XVIII wieku na tle dziejów kościoła i jego wyposażenia.” Biuletyn Historii Sztuki 37 (1975).

Frazik, Józef. “Budowniczowie i artyści na usługach franciszkanów przemyskich od XVIII wieku.” In Sztuka Przemyśla i ziemi przemyskiej. Zbiór studiów, ed. Maria Dłutek and Jerzy Kowalczyk. Przemyśl–Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2004.

Galante, Gennaro A. Guida sacra della citta di Napoli. Napoli: Stamperia del Fibreno, 1872.

Guldan, Erich. Eva und Maria. Graz–Köln: Gundolf, 1966.

Haug, Wolfgang, John Thiede. “Bergl Johann Baptist Wenzel.” In Allgemeines Kunstler-Lexikon. Vol. 57. München: Saur, 2008.

Hornung, Zbigniew. “Stanisław Stroiński (1719–1802).” Prace Sekcji Historii Sztuki i Kultury Towarzystwa Naukowego we Lwowie 2 (1935).

Hornung, Zbigniew. “Uwagi w sprawie autorstwa polichromii ściennej kościoła oo. Franciszkanów w Przemyślu.” Teka Konserwatorska. Polska południowo-wschodnia. Vol. II. Rzeszów: Biuro Dokumentacji Zabytków w Rzeszowie, 1985.

Isphording, Eduard. Gottfried Bernhard Goz, 1708–1774. Ein Augsburger Historienmaler des Rokoko und seine Fresken. Weissenhorn: Konrad, 1997.

Isphording, Eduard. “Göz Gottfrired Bernhard.” In Allgemeines Künstler-Lexikon. Vol. 57. München: Saur, 2008.

Katalog zabytków sztuki w Polsce. Vol. 8. “Powiat krasnostawski.” Book 8, ed. Rryszard Brykowski and Ewa Rowińska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1964.

Katalog zabytków sztuki w Polsce. Vol. 8. “Woj. Lubelskie. Pow. Włodawski.” Book 18, ed. Janina Rutkowska and Ewa Smulikowska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1975.

Katalog zabytków sztuki w Polsce. Vol. 3 (new series). “Województwo rzeszowskie. Leżajsk, Sokołów Małopolski i okolice.” Book 4. Ed. Ewa Śnieżyńska-Stolotowa and Franciszek Stolot. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1989.

Katalog zabytków sztuki w Polsce. Vol. 10 (new series). “Miasto Przemyśl,” ed. Jakub Sito. Part 1. “Zespoły sakralne,” ed. Piotr Krasny and Jakub Sito. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2004.

Krużel Krzysztof, Jan Motyka. Francesco Bartolozzi. Ryciny ze zbiorów graficznych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 1995.

Łobeski, Felicjan. “Opisy obrazów znajdujących się w kościołach miasta Lwowa.” Dodatek Tygodniowy do Gazety Lwowskiej 2 (1852).

Ostrowski, Jan K. “Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Śnieżnej.” In Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Kościoły i klasztory Lwowa z okresu przedrozbiorowego. Vol. XIX. Part 1, ed. Jakub Adamski [et al.]. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 2011.

Poklewski, Józef. “Kościół i klasztor pobernardyński w Zamartem k. Chojnic.” Teka Komisji Historii Sztuki 4 (1968) (Toruń).

Schiller, Gertrud. Ikonographie der christlichen Kunst. Vol. IV. Part 2. Gutersloh: Verlagshaus Gerd Mohn, 1980.

Sobieszczuk, Halina. “Malowidła ścienne w kościele popaulińskim we Włodawie.” Roczniki Humanistyczne 6 (1957).

Stoga, Andrzej, “Marceli Dobrzeniewski – zagadkowy malarz z Włodawy i Łęczeszyc.” BHS 34 (1972).

Stoga, Andrzej. “Quadratura w malarstwie polskim XVIII w. Malowidła na sklepieniach.” BHS 42 (1980).

Stoga, Andrzej. “Malarstwo ścienne na Warmii w XVIII w. i jego oddziaływanie.” In Sztuka 1. poł. XVIII wieku. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Rzeszów [1978], Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.

Stoga, Andrzej. “Iluzjonistyczne sklepienie w kościele w Klesztowie.” In W kręgu badań nad sztuką polską. Studia z historii sztuki i kultury, ed. Karol Majewski. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1983.

Szyndlarewicz, Magdalena. “Gabriel Sławiński—malarz fresków i obrazów. Uwagi wstępne.” In Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, ed. Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina Piotr, Oszczanowski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.

Tominec, Roman. “Immaculata in arte slovenica.” In Virgo Immaculata. Acta Congresssus mariologici-mariani Romae anno 1954 celebrati. Vol. XV. Romae: Academia Mariana Internationalis, 1957.

Wildmoser, Rudolf. Gottfried Bernhard Göz als ausfuhrender Kupferstecher: Untersuchung und Katalog der Werke. Augsburg: Augsburger Buchdruck und Verlagswesen, 1984–85.

Woeckel, Gerhard. “Göz Gottfrired Bernhard.” In Neue Deutsche Biographie. Vol. VI. Berlin: Duncker & Humblot 1964.

Opublikowane
2019-10-30