Echoes of the 1580 Jesuit Mission to England in Early Modern Poland
Abstrakt
The Polish version of the article was published in Roczniki Humanistyczne 61 (2013), issue 2.
The article presents Polish reactions to the famous Jesuit mission in England of 1580, and thus also the beginnings of the formation of the worship of St Edmund Campion in Poland. They are connected with the publication in Kraków (1583) of a translation of Robert Persons’ account entitled De persecutione Anglicana, but also with the position that the history of Campion’s mission took in the work of Piotr Skarga SJ. The Polish writer, showing a lively interest in what was going on with English Catholics and inspiring political interventions in support of Jesuits imprisoned in England (including his subordinate, the Vilnius professor James Bosgrave), in subsequent editions of his very popular hagiographic collection Żywoty świętych [The Lives of Saints] presented Przydatek […] o świętych męczennikach [A Supplement […] on Saint Martyrs] which was modified several times, and in it a paragraph titled O męczennikach w Anglijej [On Martyrs in England]. Its most basic part consisted of—starting with the 1585 edition—the story of St Edmund Campion, St Ralph Sherwin and Alexander Briant’s mission and martyrdom, which was a free adaptation of the narration contained in Concertatio Ecclesiae Catholicae in Anglia by John Fenn and John Gibson (1583). Skarga’s interest in the figure of Campion was also reflected in the Polish translation of Rationes decem (1583) that he made at the request of King Stephen Báthory. It may be said that Rationes decem (also published in Latin in 1605) became one of the fundamental apologetic texts in Poland of the early-modern age, and St Edmund Campion, in a sense, became the patron of controversial theology, which would find its confirmation in the 18th century adaptation of Nicholas Sanders and Edward Rishton’s work De origine ac progressu schismatis Anglicani (1748) written by Jan Poszakowski.
Bibliografia
Baliński, Michał. Dawna Akademia Wileńska. Próba jej historyi od założenia w roku 1579 do ostatecznego przekształcenia w roku 1803. Petersburg: Nakładem i drukiem Jozefata Chryzki, 1862.
Basset, Bernard. The English Jesuits from Campion to Martindale. Gloucester: Gracewing Publishing, 2004.
Borowy, Wacław: “Prześladowani katolicy angielscy i szkoccy w Polsce XVI w.” Przegląd Powszechny 1938, no. 7–8: 110–124.
Calendar of State Papers, Foreign Series, of the Reign of Elizabeth, January-June 1583 and Addenda, edited by Alfred John Butler and Sophia Crawford Lomas. London: His Majesty's Stationery Office, 1913.
Ceccherelli, Andrea. Od Suriusa do Skargi. Studium porównawcze o „Żywotach świętych” [From Surius to Skarga. A Comparative Study on “The Lives of Saints”]. Izabelin: Świat Literacki, 2003.
Czerniatowicz, Janina, and Czesław Mazur. Recepcja antyku chrześcijańskiego w Polsce. Materiały bibliograficzne, vol. I: XVI-XVIII wiek, Part 1: Autorzy i teksty. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1978.
Gregory, Brad S. Salvation at Stake. Christian Martyrdom in Early Modern Europe. Cambridge, Mass.. and London: Harvard University Press, 1999.
Encyclopedia of Tudor England, ed. John A. Wagner and Susan Walters Schmid. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2012.
Gibbons, John, and John Bridgewater. Concertatio Ecclesiae Catholicae in Anglia adversus Calvinopapistas et Puritanos sub Elizabetha regina quorundam hominum doctrina et sanctitate illustrium renovata […], Augustae Trevirorum: Bock, 1589.
Hanusiewicz-Lavallee, Mirosława. “Okrucieństwo kacyrskie przeciwko katolikom w Anglijej, czyli polski głos w sporze o męczeństwo.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 56 (2012): 37–60.
Holleran, James V. A Jesuit Challenge. Edmund Campion’s Debates at the Tower of London in 1581, New York: Fordham University Press, 1999.
Kazanie, które miał X. Jan Conarius […] w kościele tumskim poznańskim przy pogrzebie […] Stanisława Sobockiego, edited by Piotr Lilio. Poznań: W drukarni Jan Wolraba, 1590.
Korespondencja Hieronima Rozrażewskiego, vol. 1–2, edited by Paweł Czaplewski. Toruń: Nakładem Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 1939–1947.
Korolko, Mirosław. “Poglądy polityczne i społeczne Hieronima Powodowskiego.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 12 (1967): 87–97.
Listy Ks. Piotra Skargi z lat 1566–1610, edited by Jan Sygański SJ. Kraków: Nakładem Wydawnictw Towarzystwa Jezusowego, 1912.
McCoog, Thomas M.: “Construing Martyrdom in the English Catholic Community, 1582–1602.” In Catholics and the ‘Protestant Nation’. Religious Politics and Identity in Early Modern England. ed. Ethan H. Shagan. Manchester: Manchester University Press, 2005.
McCoog, Thomas M.: “‘Godly Confessor of Christ’: The Mystery of James Bosgrave.” In Jezuicka ars historica. Prace ofiarowane ks. prof. Ludwikowi Grzebieniowi SJ, edited by Marek Inglot and Stanisłąw Obirek, 355–375. Kraków: WAM, Ignatianum, 2001.
McCoog, Thomas M. The Society of Jesus in Ireland, Scotland and England 1541–1588: “Our Way of Proceeding.” Leiden: Brill, 1996.
Milward, Peter J. Religious Controversies of the Elizabethan Age: A Survey of Printed Sources, Lincoln: Scolar Press, 1977.
Monter, William. “Heresy Executions in Reformation Europe, 1520–1565.” In Tolerance and Intolerance in the European Reformation, edited by Ole Peter Grell and Bob Scribner, 48–65. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.
Nuttall, Goeffrey F. “The English Martyrs 1535–1680: A Statistical Review.” The Journal of Ecclesiastical History 22 (1971), No. 3: 191–197.
Okrucieństwo kacyrskie przeciw katolikom w Anglijej, krótko a prawdziwie przez jednego tegoż narodu opisane, a na polski język przełożone. Poznań: [W drukarni J. Wolbrama], 1582.
[Persons, Robert]. De persecutione Anglicana epistola, Bononiae: Apud Io. Baptistam Algazarium 1581 [Rouen 1581].
Pollen, John Hungerford. “Dr Nicholas Sander.” The English Historical Review 6 (1891), no. 21: 35–47.
Piechnik, Ludwik: “Działalność jezuitów na polu szkolnictwa w Poznaniu w XVI wieku.” Nasza Przeszłość 30 (1969): 188–189, 196.
Quantin, Jean-Louis. The Church of England and Christian Antiquity. The Construction of a Confessional Identity in the 17th Century. Oxford: Oxford University Press, 2009.
Sanders, Nicholas, and Edward Rishton. De origine ac progressu schismatis Anglicani libri tres […] aucti per Edouardum Rishtonum […]. Ingolstadt: Ex officina Typographica Wolfgangi Ederi, 1587.
Skarga. Piotr. Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu na każdy dzień przez cały rok, wybrane z poważnych pisarzów i doktorów kościelnych […]. Do których przydane są niektóre duchowne obroki i nauki przeciwko kacerstwo dzisiejszym […], k temu kazania krótkie […], Wilno, 1579.
Skarga, Piotr: Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu na każdy dzień przez cały rok, wybrane z poważnych pisarzów i doktorów kościelnych […]. Do których przydane są niektóre duchowne obroki i nauki przeciwko kacerstwo dzisiejszym […], k temu kazania krótkie […]. Teraz znowuż […] przeglądane i rozszerzone […], Kraków 1585.
Skarga, Piotr: Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu na każdy dzień przez cały rok, wybrane z poważnych pisarzów i doktorów kościelnych […]. Do których przydane są niektóre duchowne obroki i nauki przeciwko kacerstwo dzisiejszym […], k temu kazania krótkie […]. Teraz znowu […] czwarty raz w druk podane […], Kraków 1598.
Skorupska, Zofia. „Konarski Jan.” In Polski Słownik Biograficzny, vol. 13, edited by Emanuel Rostworowski, , 463–464. Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich—Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1967–1968.
Skwarczyński, Paweł. “Elsinore 1580: John Rogers and James Bosgrave.” Recusant History 16 (1982): 1–16.
Tazbir, Janusz. “Elżbieta I Tudor w opinii staropolskiej [Elizabeth Tudor in the Old-Polish Opinion].” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 34 (1989): 49–70.
Tazbir, Janusz. Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji [Piotr Skarga. A Champion of the Counter-Reformation]. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
The Contemporary Printed Literature of the English Counter-Reformation Between 1558–1640, edited A. F. Allison, D. M. Rogers, Aldershot: Routledge, 1989–1994.
The Reckoned Expense: Edmund Campion and the Early English Jesuits: Essays in Celebration of the First Centenary of Campion Hall, edited by Thomas M. McCoog, Oxford: Boydell & Brewer, 1996.
Van den Belt, Henk: The Authority of Scripture in Reformed Theology: Truth and Trust. Leiden: Brill, 2008
Veech, Thomas McNevin. Dr. Nicholas Sanders and the English Reformation 1530–1581. Louvain: Bureaux du Recueil, Bibliothèque de l’Université, 1935.
Wilkowski, Kasper: Dziesięć mocnych dowodów, iż adwersarze Kościoła powszechnego w porządnej o wierze dysputacyjej upaść muszą, Edmunda Kampiana Societatis Iesu. Z łacińskiego na polski język z pilnością przetłumaczone i potrzebnie wydane, z krótką sprawą jego męczenniczego dokonania i odpisu Witakierowego. A przy tym na Antidotum kalwińskie odpowiedź i z nowokrzczeńcami rozprawa z strony „Przyczyn nawrócenia” Gaspra Wilkowskiego. ([s.l], 1584).
Windakiewicz, Stanisław. “Skarga i Anglicy [Skarga and Englishmen].” Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności 25 (1920), No. 4: 1–8.
Wolan, Andrzej. Apologia […] ad calumnias et convitia pestiferae hominum sectae, qui se falso Iesuitas vocant, Wilno: Per Danielem Lancicium, 1587.
Zins, Henryk. Polska w oczach Anglików XIV-XVI w. [Poland in Englishmen’s Eyes in the 14th-16th Centuries]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974.
Copyright (c) 2019 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
