Lojalność tłumacza
Abstrakt
W artkule zostają omówione zmieniające się teorie przekładoznawcze, które lokują wierność tłumaczy w różnych elementach procesu translacyjnego. Raz wymaga się od nich wierności wobec autora tekstu źródłowego, innym razem wobec oryginału lub kolejno: czytelników pierwowzoru, kultury wyjściowej, kultury docelowej, odbiorcy przekładu, zleceniodawcy przekładu, norm docelowych itp. Raz traktuje się tłumacza jako kopistę, innym razem pozwala mu się ingerować w tekst i być jego drugim autorem (czasem ważniejszym niż twórca pierwowzoru!). Te zmieniające się normy translatoryczne są opisane w artykule z punktu widzenia etyki słowa, dlatego najbardziej uwypuklona została w nim jedna z nowszych teorii przekładu − tj.„Szkoła Manipulistów”. Od lojalności tłumacza (wobec kogo? czego?) zależy kształt przekładu, który z kolei wpływa na rzesze czytelników, ich poglądy i postawy życiowe. Gdzie więc tłumacz ma tę lojalność lokować, wobec kogo i czego ma być wierny? W artykule zostają także udzielone odpowiedzi na te pytania.
Bibliografia
Kraków: a5 2004.
Bilczewski T.: Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porównawcze wobec translatologii, Kraków: Universitas 2010.
Borowy W.: Dawni teoretycy tłumaczeń, w: O sztuce tłumaczenia, red. M. Rusinek, Wrocław: Ossolineum 1955.
Brajerska-Mazur A.: O angielskich tłumaczeniach utworów Norwida, Lublin: TN KUL 2002.
Bukowski T., Heydel M.: Przekład – język – literatura, w: Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. P. Bukowski i M. Heydel, Kraków: Znak 2009.
Even-Zohar I.: Miejsce tłumaczonej literatury w polisystemie literackim, w: Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. P. Bukowski i M. Heydel, Kraków: Znak 2009.
Gentzler E.: Contemporary Translation Theories, wyd. 2, Clevendon: Multilingual Matters 2001.
Grucza F.: Zagadnienia translatoryki, w: Glottodydaktyka a translatoryka, red. F. Grucza, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1981.
Grucza F.: Wyodrębnienie się, stan aktualny i perspektywy świata translacji oraz translatoryki, „Lingua Legis” 1998, nr 6, s. 2-12.
Grzegorczyk P.: Problematyka tłumaczeń, w: O sztuce tłumaczenia, red. M. Rusinek, Wrocław: Ossolineum 1955.
Legeżyńska A.: Tłumacz jako drugi autor − dziś, w: Przekład literacki: teoria, historia, współczesność, red. A. Nowicka-Jeżowa i D. Knysz-Tomaszewska, Warszawa: PWN 1997, s. 40-50.
Polityka a przekład, red. P. Fast, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” 1996.
The Manipulation of Literature: Studies in Literary Translation, red. Th. Hermans, London: Croom Helm 1985.
Venuti L.: Rethinking Translation. Discourse, Subjectivity, Ideology, London−New York: Routledge 1992.
Copyright (c) 2019 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
