Źródła Diodora do dziejów wyprawy dziesięciu tysięcy
Abstrakt
Wiemy, że Anabasis Ksenofonta nie była jedynym przekazem współczesnym poświęconym wyprawie Cyrusa Młodszego. Świadectwa te jednak zaginęły i znane są nam jedynie dzięki tradycji pośredniej. Jak się powszechnie uważa, opowieść Diodora o wyprawie Cyrusa (14, 19-31; 14, 37, 1-4) opiera się na zaginionej pracy Efora z Kyme. Przekaz ten różni się jednak w pewnej mierze od opowieści Ksenofonta. Rodzi się zatem pytanie o źródła, z których korzystał sam Efor. W niniejszym artykule wykazane zostają zarówno różnice, jak i podobieństwa występujące między zachowanymi przekazami. Omówione zostają również najważniejsze poglądy uczonych współczesnych dotyczące tej sprawy. Okoliczności, które mogłyby świadczyć o wykorzystaniu tradycji odmiennej od Anabasis, są w istocie raczej drugorzędne i w wielu przypadkach dają się one przekonująco wytłumaczyć w inny sposób niż wykorzystanie przez Efora jakichś innych źródeł niż świadectwo Ksenofonta i Ktezjasza. Mimo różnic językowych występujących między Anabasis a tekstem Bibliotheke, u Diodora spotykamy wyrażenia bliźniaczo przypominające te Ksenofonta. Biorąc pod uwagę podobieństwa obu tych opowieści, można zatem założyć, że głównymi źródłami, których wpływ dostrzec można u Efora i Diodora, jest przekaz Ksenofonta uzupełniany wiadomościami z dzieła Ktezjasza.
Bibliografia
Africa T.W., Ephorus and Oxyrhynchus Papyrus 1610, „The American Journal of Philology” 1962, nr 83, s. 86-89.
Almagor E., Ctesias and the Importance of His Writings Revisited, „Electrum” 2012, nr 19, s. 9-40.
Anderson J.K., Xenophon, New York: Duckworth 1974.
Bigwood J.M., The Ancient Accounts of the Battle of Cunaxa, „The American Journal of Philology” 1983, nr 104, s. 340-357.
Bux E., Sophainetos, Pauly Realenzyklopädie der klassischen Altertumswissenschaft 1927 III A1, s. 1008-1013.
Cawkwell G., Introduction, w: Xenophon, The Persian Expedition, przeł. R. Warner, London& New York: Pinguin Books 1972, s. 9-48.
Cawkwell G., When, How and Why did Xenophon Write the Anabasis, w: The Long March. Xenophon and the Ten Thousand, red. R.L. Fox, New Haven&London: Yale University Press 2004, s. 47-67.
Dürrbach F., L’apologie de Xénophon dans l’Anabase, „Revue des études grecques” 1893, nr 6, s. 343-386.
Głogowski P., Wyprawa Cyrusa i Odwrót Dziesięciu Tysięcy w przekazie Diodora (14.19-31; 37.1-4): Przekład i komentarz, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae” 2018, nr 28, s. 5-32.
Głombiowski K., Ksenofont – żołnierz i pisarz, Wrocław–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich 1993.
Grenfell B.P., Hunt A.S., The Oxyrhynchus Papyri. Part XIII, London: Egypt Exploration Fund 1919.
Gwynn A., Xenophon and Sophaenetus, „The Classical Quarterly” 1929, nr 23, s. 39-40.
Jacoby F., Die Fragmente der Griechische Historiker II C. Kommentar zu Nr. 64-105, Leiden–New York–Köln: Brill 1993.
Lanzani C., De fontibus Diodori in Cyri expeditione enarranda (l. XIV, c. 19-31), „Rivista di storia antica” 1903, nr 9, s. 579-617.
Lendle O., Kommentar zu Xenophons Anabasis, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1995.
Neubert R., De Xenophontis Anabasi et Diodori, quae est de Cyri Expeditione, parte Bibliothecae (Lib. XIV, cap. 19-31) quaestiones duae, Lipsiae: Teubner 1881.
Reid Rubincam C., A Note on Oxyrhynchus Papyrus 1610, „Phoenix” 1976, nr 30, s. 357-366.
Roy J., The Mercenaries of Cyrus, „Historia” 1967, nr 16, s. 287-323.
Sacks K.S., Diodorus Siculus and the First Century, Princeton: Princeton University Press 1990.
Sinko T., Literatura grecka, t. I, cz. 2, Kraków: Polska Akademja Umiejętności 1932.
Stevenson R.B., Persica. Greek Writing about Persia in the Fourth Century BC, Edinburgh: Scottish Academic Press 1997.
Stylianou P.J.: One Anabasis or Two?, w: The Long March. Xenophon and the Ten Thousand, red. R.L. Fox, New Haven&London: Yale University Press 2004, s. 68-96.
Tarn W.W., Persia, from Xerxes to Alexander, w: The Cambridge Ancient History. Volume VI: Macedon 401-301 B.C., red. J.B. Bury, S.A. Cook, F.E. Adcock, Cambridge: Cambridge University Press 1933, s. 1-24.
Von Mess A., Untersuchungen über Ephoros, „Rheinisches Museum für Philologie” 1906, nr 61, s. 360-407.
Westlake H.D., Diodorus and the Expedition of Cyrus, „Phoenix” 1987, nr 41, s. 241-254.
Witkowski S., Historiografja grecka, t. II, Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademji Umiejętności 1926.
Wylie G., Cunaxa and Xenophon, „L’Antiquité Classique” 1992, nr 61, s. 119-134.
Copyright (c) 2019 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
