Dlaczego preromantyzm? Literatura przełomu XVIII i XIX stulecia w terminologii historyka literatury
Abstrakt
Artykuł jest próbą spojrzenia na znaczenie terminu „preromantyzm” przez pryzmat funkcjonowania tego pojęcia w tekstach literaturoznawczych. Przedmiotem analizy są rozprawy zamieszczone w przygotowanych przez Alinę Aleksandrowicz i Ewę Grzędę dwóch książkach naukowych, które dzieli data wydania (1991 i 2007), charakter publikacji (tom zbiorowy i autorska antologia utworów literackich), łączy natomiast użycie w formule tytułowej terminu „preromantyzm”. Rekonstruowane w toku rozważań sensy terminu „preromantyzm” odsyłają do zjawisk estetyczno-literackich, które mają w nauce o literaturze swoje nazwy: „sentymentalizm”, „gotycyzm”, „osjanizm” czy „rokoko”. Materiałem uzupełniającym bądź porównawczym dla formułowanych wniosków są spostrzeżenia innych badaczy literatury (T. Kostkiewiczowa, A. Kowalczykowa, J. Krzyżanowski, Z. Libera, J. Lyszczyna, J. Maciejewski), którzy problem preromantyzmu rozpatrywali wcześniej.
Bibliografia
Aleksandrowicz Alina, Nieznany traktat Adama Jerzego Czartoryskiego, [w:] Lustra historii. Rozprawy i eseje ofiarowane Profesor Marii Żmigrodzkiej z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej, red. Maria Kalinowska, Elżbieta Kiślak, Warszawa 1998, s. 25-38.
Aleksandrowicz Alina, Odkrycie nowej natury i literatury (nieznana podróż Izabeli Czartoryskiej do Anglii i Szkocji), [w:] Z problemów preromantyzmu i romantyzmu. Studia i szkice, red. Alina Aleksandrowicz, Lublin 1991, s. 7-75.
Bagłajewski Arkadiusz, Kategoria rozpaczy i nadziei w utworach literackich z roku 1795, [w:] Z problemów preromantyzmu i romantyzmu. Studia i szkice, red. Alina Aleksandrowicz, Lublin 1991, s. 119-144.
Czwórnóg-Jadczak Barbara, Twórczość Franciszka Wężyka (1803-1830) – konteksty środowiskowe: Kraków; tragedia o Wandzie „co chciała Niemca”, [w:] Z problemów preromantyzmu i romantyzmu. Studia i szkice, red. Alina Aleksandrowicz, Lublin 1991, s. 77-100.
Jędrzejewski Tomasz, Literatura w warszawskiej prasie kulturalnej oświecenia i romantyzmu, Kraków 2016.
Jończyk Anna, Sentymentalizm a preromantyzm, „Konteksty Kultury” 2011, z. 3, s. 205-216.
Kostkiewiczowa Teresa, Sentymentalizm w literaturze polskiego Oświecenia. Zarys problematyki, [w:] Problemy literatury polskiej okresu Oświecenia, red. Zbigniew Goliński, seria 1, Wrocław 1973, s. 237-314.
Kowalczykowa Alina, Preromantyzm, [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa, wyd. III, Wrocław 1991, s. 871-784.
Krzyżanowski Julian, Historia literatury polskiej, Warszawa 1964.
Libera Zdzisław, Problemy polskiego Oświecenia. Kultura i styl, Warszawa 1969.
Lyszczyna Jacek, Kniaźnin pre-romantyczny? „Do Boga” („Jak samotny na ugorze…”), [w:] Czytanie Kniaźnina, red. Bożena Mazurkowa, Tomasz Chachulski, Warszawa 2010, s. 395-402.
Maciejewski Janusz, Oświecenie polskie. Początek formacji, jej stratyfikacja i przebieg procesu historycznoliterackiego, [w:] Problemy literatury polskiej okresu Oświecenia, red. Zbigniew Goliński, seria 2, Wrocław 1977, s. 5-128.
Poezja pierwszej połowy XIX wieku (preromantyzm – romantyzm). Antologia, wstęp, wybór tekstów i oprac. E. Grzęda, Wrocław 2007.
Stankiewicz-Kopeć Monika, Pomiędzy klasycznością i romantycznością. Młodzi autorzy Wilna, Krzemieńca i Lwowa wobec przemian w literaturze polskiej lat 1817-1828, Kraków 2009.
Timofiejew Artur, „Bierz diabli wiersze!”. O rodowodzie i metapoetyckiej funkcji motywu uwięzienia w poezji lirycznej Franciszka Morawskiego, [w:] Z problemów preromantyzmu i romantyzmu. Studia i szkice, red. Alina Aleksandrowicz, Lublin 1991, s. 101-118.
Copyright (c) 2019 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
