Sound Symbolism and Meaning Patterns: The Case of Hungarian Verbs

Abstrakt

Symbolizm dźwiękowy i układy znaczeń — przypadek czasowników węgierskich

„Onomatopeje nie są organiczną częścią systemu językowego” – stwierdza de Saussure w Kursie językoznawstwa ogólnego. „Ponadto – dodaje – ich liczba jest znacznie mniejsza niż zwykło się przyjmować” (Saussure 1959, 69). W rezultacie powyższego stwierdzenia, językoznawstwo nie poświęciło wiele uwagi onomatopejom. Niniejszy artykuł demonstruje, iż onomatopeje mogą posłużyć jako punkt wyjścia dla innowacyjnych badań nad podstawowymi zjawiskami językoznawczymi. Ponadto celem artykułu jest zaprezentowanie podejścia do systemu językowego, który nie wyklucza onomatopei, ale traktuje je jako swój podstawowy element.

Punktem wyjścia dla badania była grupa węgierskich czasowników o ekspresywnym wydźwięku i znaczeniu. W przypadku onomatopeicznych czasowników możemy zauważyć podobieństwo między ich znaczeniem a formą. Ta cecha odróżnia je od innych motywowanych czasowników, których niearbitralność można zauważyć jedynie w zestawieniu z innymi czasownikami o podobnej formie i znaczeniu. Od początku XX wieku węgierscy gramatycy uznawali te dwie grupy czasowników za odmienne, lecz wzajemnie powiązane. Mimo to w każdym z wymienionych przypadków związek między formą dźwiękową a znaczeniem jest inny, ich zaś miejsce w systemie gramatycznym nadal nie zostało dookreślone.

Analizowane czasowniki należą do grupy niedającej się w prosty sposób włączyć do istniejących opisów morfologicznych języka. Jeżeli przyjmiemy podejście odmienne od klasycznego językoznawstwa propagowanego przez F. de Saussure’a, zauważymy, że istniejące systemy gramatyczne nie są jedynymi, które można zastosować przy badaniu onomatopei. Artykuł prezentuje korelację między takimi elementami budowy czasownika, jak liczba sylab, końcówka, struktura dźwiękowa oraz znaczenie. Zaprezentowane reguły, podobnie jak omawiane czasowniki, które posłużyły do ich sformułowania, mogą być opisane jedynie w ramach nietradycyjnych podejść do morfologii.