Instrumentarium współczesnej lingwistyki wobec przemian polszczyzny ostatniego stulecia

Artur Rejter

doi:10.18290/rh.2018.66.6-9

Artur Rejter Uniwersytet Śląski w Katowicach

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.6-9

Słowa kluczowe: historia języka polskiego; językoznawstwo; metody lingwistyczne; metodologia

Abstrakt

W pracy rozważane są wybrane metody badań językoznawczych, które można wykorzystać w analizie przemian polszczyzny minionego stulecia, będącego znaczącym okresem historii języka i kultury polskiej. Można zaobserwować zalety zarówno instrumentów tradycyjnych, jak i nowoczesnych. Autor wziął po uwagę strukturalizm, językoznawstwo kognitywne i antropologiczne, lingwistykę tekstu, teorię dyskursu i lingwistykę medialną, aby zaprezentować ich zastosowanie do opisu zmian językowych w polszczyźnie w ostatnim stuleciu.

Bibliografia

Ajdukiewicz K.: Metodologiczne typy nauk, w: tenże, Język i poznanie, t. 1, Warszawa: PWN 1985, s. 287-313.

Bajerowa I.: Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, (seria: Prace językoznawcze (seria: Polska Akademia Nauk. Komitet Językoznawstwa, 38) Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1964.

Bajerowa I.: Strukturalna interpretacja historii języka, „Język Polski” 49 (1969), s. 81-103.

Bajerowa I.: O zaniku samogłosek pochylonych (pokłosie dyskusji), Katowice: Wydawnictwo śląśk 1978.

Bajerowa I.: Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 1: Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia, Katowice: Uniwersytet Śląski 1986.

Bajerowa I.: Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 2: Fleksja, Katowice: Uniwersytet Śląski 1992.

Bajerowa I.: Język ogólnopolski XX wieku, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, red. J. Bartmiński, t. 2: Współczesny język polski, Wrocław: Uniwersytet Śląski 1993, s. 27-52.

Bajerowa I.: Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 3: Składnia. Synteza, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2000.

Bajerowa I.: Tendencja do normalizacji jako główny czynnik rozwojowy polskiego języka ogólnego, w: Studia historycznojęzykowe III: Rozwój polskiego systemu językowego, red. K. Rymut, (seria: Studia historycznojęzykowe, 3), Kraków: Instytut Języka Polskiego 2000, s. 9-14.

Bajerowa I.: Zarys historii języka polskiego 1939-2000, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2003.

Bartmiński J.: Jak zmienia się stereotyp Niemca w Polsce?, „Przegląd Humanistyczny” 1994, nr 5, s. 81-101.

Bartmiński J.: Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu matki, w: Język a Kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Wrocław: Wiedza o Kulturze 1998, s. 63-83.

Burzywoda U., Ostaszewska D., Rejter A., Siuciak M.: Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2002.

Dąbrowska E.: Pejzaż stylowy nowej literatury polskiej. Artystyczne języki, formy, gatunki, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2012.

Dąbrowska E.: Styl artystyczny – kondycja ponowoczesna, w: Style współczesnej polszczyzny – przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas 2013, s. 141-177.

Dyskurs jako struktura i proces, red. A. Dijk van Teun, przeł. G. Grochowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.

Dubisz S.: Strukturalna interpretacja ewolucji systemu gramatycznego polszczyzny, w: Staropolszczyzna piękna i interesująca, red. S. Cygan, t. 1, Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej 2006, s. 31-41.

Dubisz S.: Rozwój słownictwa polszczyzny ogólnej w jej najnowszych dziejach, w: 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska – procesy – tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Mazurowi, red. A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska, (seria: Język, Kultura, Społeczeństwo), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2013, s. 109-130.

Duszak A.: Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1998.

Grzmil-Tylutki H.: Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu, Kraków: Universitas 2007.

Kamińska-Szmaj I.: Komunikacja polityczna – język, styl, dyskurs, w: Style współczesnej polszczyzny – przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek- Bednarczuk, Kraków: Universitas 2013, s. 407-465.

Kleszczowa K.: Grząski grunt źródeł i faktów historycznojęzykowych, w: taż, Tajemnice dynamiki języka. Księga jubileuszowa, red. A. Janowska, M. Pastuchowa, (seria: Prace naukowe Uniwersytetu Śla̜skiego w Katowicach, nr 2901), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śla̜skiego 2012, s. 47-56.

Kowalska A.: Ewolucja analitycznych form z imiesłowem na ł w języku polskim, (seria: Prace naukowe Uniwersytetu Śla̜skiego w Katowicach, t. 123), Katowice: Uniwersytet Śląski 1976.

Krzyżanowski P.: Zmiany we fleksji współczesnej polszczyzny, w: 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska – procesy – tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Mazurowi, red. A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska, (seria: Język, Kultura, Społeczeństwo), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2013, s. 239–249.

Labocha J.: Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008.

Loewe I.: Styl reklamy komercyjnej, w: Style współczesnej polszczyzny – przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas 2013, s. 381-405.

Makuchowska M.: Styl religijny, w: Style współczesnej polszczyzny – przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas 2013, s. 487-528.

Małyska A.: Zjawisko neosemantyzacji we współczesnym języku polskim, w: 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska – procesy – tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Mazurowi, red. A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska, (seria: Język, Kultura, Społeczeństwo), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2013, s. 165-189.

Markowski A.: Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN2006.

Panasiuk J.: O zmienności stereotypów, w: Język a Kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Wrocław: Wiedza o Kulturze 1998, s. 84-98.

Perlin J.: Metodologia językoznawstwa diachronicznego, Warszawa: Wydawnictwo DIALOG 2004.

Rejter A.: Płeć – język – kultura, (Prace naukowe Uniwersytetu Śla̜skiego w Katowicach, nr 3008), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śla̜skiego 2013.

Rejter A. Nazwy własne w kon/tekstach kultury, Katowice (w druku).

Siuciak M.: Strukturalistyczna koncepcja rozwoju języka wobec przemian współczesnej polszczyzny, w: Leksyka języków słowiańskich w badaniach synchronicznych i diachronicznych, red. M. Gębka-Wolak, J. Kamper-Warejko, A. Moroz, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2014, s. 265–276.

Skowronek B.: Mediolingwistyka. Wprowadzenie, (seria: Prace monograficzne, 654), Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego 2013.

Smółkowa T.: Nowe słownictwo polskie, w: Współczesny język polski, red. Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2001, s. 397-410.

Steciąg M.: Dyskurs ekologiczny w debacie publicznej, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski 2012.

Szczepankowska I.: Integracyjny wymiar współczesnej analizy dyskursu w świetle prac językoznawczej szkoły francuskiej, „Stylistyka” 2014, nr 23: Dyskurs i styl, s. 31-47.

Tokarski R.: Słownictwo jako interpretacja świata, w: Współczesny język polski, red. Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2001, s. 343–370.

Witosz B., Wojtak M., Sławkowa E., Skudrzykowa A.: Style literatury (po roku 1956), (seria: Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego, nr 2129), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śla̜skiego 2003.

Witosz B.: Dyskurs i stylistyka, (seria: Prace naukowe Uniwersytetu Śla̜skiego w Katowicach, nr 2748), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śla̜skiego 2009.

Witosz B., Gatunek tekstu wobec „porządku dyskursu”, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 65 (2009), s. 99-110.

Witosz B.: Czy potrzebne nam typologie dyskursu?, w: Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska–Sobisz, E. Ficek, (seria: Prace naukowe Uniwersytetu Śla̜skiego w Katowicach, nr 3460), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śla̜skiego 2016, s. 22-30.

Wojtak M.: O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu, „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs” 2011, nr 4, s. 69-78.

Wojtak M.: Tekst i jego gatunki w ostatnim siedemdziesięcioleciu, w: 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska – procesy – tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Mazurowi, red. A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska, (seria: Język, Kultura, Społeczeństwo), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2013, s. 85-107.

Żydek-Bednarczuk U.: Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu, Kraków: Universitas 2005.

Żydek-Bednarczuk U.: Dyskurs internetowy, w: Style współczesnej polszczyzny – przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas 2013, s. 347-379.

Żydek-Bednarczuk U., Dyskurs medialny, w: Style współczesnej polszczyzny – przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas 2013, s. 179-197.