Językowe mechanizmy apoteozy walki o niepodległość we wspomnieniach uczestniczek I wojny światowej (w kontekście pamięci zbiorowej)

Abstrakt

Celem analizy podjętej  w artykule jest identyfikacja językowych dróg gloryfikacyjnego podejścia do walki o niepodległość oraz próba określenia roli takich opisów w społeczeństwie II Rzeczypospolitej. Materiałem do analizy jest tom Służba Ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość (1929), który jest cennym źródłem, dotychczas niewykorzystywanym do badań nad dyskursem o niepodległości. Wspomnienia odpowiadają na oficjalną potrzebę pamiętania i doświadczania chwili ważnej dla społeczności narodowej, a także realizują społeczne oczekiwania dotyczące wyobrażonej roli kobiet w skrajnej sytuacji zagrożenia państwowości. Stąd specyfika opisu przeszłych wydarzeń, w których trzeba zobaczyć aktywną organizację przestrzeni dyskursywnej. Jednym z mechanizmów ekspresji tego działania jest apoteoza działań niezależnych. Dokonane obserwacje pozwalają stwierdzić, że najbardziej widocznymi i najczęściej występującymi mechanizmami apoteozy działań niepodległościowych we wspomnieniach uczestników I wojny światowej są: 1) wyidealizowany obraz żołnierzy, charakteryzujących się determinacją w działaniu i ideologią maksymalizmu, 2) uniesienie w opisie, przejawiające się w nagromadzeniu nazw uczuć, szczególnie pozytywnych, i podkreślanie intensywności emocji, 3) wreszcie atmosfera wzniosłości, która na poziomie języka objawia się w obecności najwyższych wartości. Mechanizmy te są wzmacniane obecnością różnych elementów graficznych i środków stylistycznych.