De ‘Poolse kwestie’ in Nederland in de jaren 1914–1918: De rol van Poolse persbureaus in de cultuur- en kennistransfer over Polen

Abstrakt

‘Kwestia polska’ w Holandii w latach 1914–1918: Rola polskich biur prasowych w transferze kulturowym i transferze wiedzy o Polsce

Wraz z wybuchem Wielkiej Wojny powstała nowa “przestrzeń” — miejsce, w którym rozgrywały się różnego rodzaju wydarzenia równoległe do walki zbrojnej. Prowadziły do powstania nowych sieci zależności między instytucjami i aktorami indywidualnymi. Nie tylko w krajach okupowanych i walczących zbrojnie, ale i w tych neutralnych miała równolegle miejsce walka o przychylność opinii publicznej. W Niderlandach aktywne były biura prasowe państw walczących, których celem było zbieranie i dystrybucja wiadomości w sensie konwencjonalnym, dziennikarskim, choć z ukrytymi intencjami. Oprócz nich działalność prowadziły przedstawicielstwa prasowe innych krajów, między innymi Polski. Ich zadaniem było sprawienie, by ‘kwestia Polska’ była obecna na łamach niderlandzkiej prasy. Do najważniejszych instytucji należało Polskie Biuro Prasowe Zygmunta Gargasa i biuro prasowe pod auspicjami Naczelnego Komitetu Narodowego. Grały one częściowo również rolę w ‘psychologicznej wojnie’ niemieckiego aparatu propagandy.

De ‘Poolse kwestie’ in Nederland in de jaren 1914–1918: De rol van Poolse persbureaus in de cultuur- en kennistransfer over Polen

Met de uitbraak van de Grote Oorlog is een nieuwe ‘ruimte’ ontstaan waarin zijdelingse gebeurtenissen plaatsvonden. Ze leidden tot de ontwikkeling van nieuwe betrekkingsnetwerken tussen verschillende instituties en personen. Niet alleen in de gewapend strijdende en bezette landen, maar ook in de neutrale staten, vond er naast het gewapend gevecht ook een veerkrachtige strijd plaats door middel van propaganda-activiteiten om de gunsten van de publieke opinie. Behalve de in Nederland actieve persbureaus van de vechtende landen, die ten doel hadden nieuws te verzamelen en distribueren in een conventionele, journalistieke zin (echter met verborgen intenties), waren er ook persvertegenwoordigers van andere landen actief, waaronder Polen. Ze zorgden ervoor dat de Poolse kwestie in de Nederlandse pers aanwezig was. De belangrijkste instellingen waren het Poolsch Persbureau van Sigismund Gargas en het persbureau onder de auspiciën van het Nationaal Hoofdcomité. Gedeeltelijk speelden ze ook een rol in de “psychologische oorlogvoering” van de Duitse propaganda-apparaat.